Khúc khải hoàn bất tử

2 giờ cho cả cuộc đời

Chiến tranh đã lùi xa 43 năm, quá khứ đau thương phần nào được hàn gắn. Lớp bụi thời gian và nền kinh tế thị trường hối hả, cuộc sống sôi động nhưng không làm tinh thần của ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, giang sơn thu về một mối, Bắc Nam sum họp 1 nhà nhạt phai. Tinh thần chiến thắng 30-4 vẫn thúc giục, nóng hổi trong triệu triệu trái tim của người dân đất Việt không chỉ những hình ảnh sống động của ngày chiến thắng, mà rộn rã trong tim mỗi người khi nghe ca khúc “Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng” của nhạc sĩ Phạm Tuyên.

Nhạc sĩ Phạm Tuyên kể lại: đầu tháng 4-1975, anh Trần Lâm - Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam bảo tôi: “Sắp thắng to rồi, sắp giải phóng miền Nam rồi, cậu hãy sáng tác 1 bản hợp xướng thật hoành tráng để mừng ngày chiến thắng”. Tôi đã phác thảo 1 bản hợp xướng 4 chương, nhưng vẫn thấy không ổn. Còn đang băn khoăn do dự thì ngày 28-4-1975, có tin phi công ngụy đã ném bom sân bay Tân Sơn Nhất (sau này tôi mới biết người ném bom là anh hùng quân đội Nguyễn Thành Trung). Tôi nghĩ, ngày giải phóng miền Nam đã gần lắm rồi. Phải viết ngay 1 bài hát, 1 bài hát reo vui nức lòng cùng mọi người đổ ra đường trong ngày vui mừng toàn thắng. Nghĩ đến ngày toàn thắng, trong đầu tôi lại nghĩ đến hình ảnh Bác Hồ. Với những tình cảm dồn nén, từ lúc 21 giờ 30 phút đến 23 giờ đêm 28-4-1975, tôi đã viết xong bài hát “Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng” sau này không phải sửa 1 chữ nào.

Xe tăng quân giải phóng tiến vào Dinh Độc Lập

Cuối giờ chiều 30-4-1975, bài hát được truyền đi trên hệ thống phát thanh Đài Tiếng nói Việt Nam. Khi bài hát vút lên, cũng là lúc ta tuyên bố chính thức giải phóng hoàn toàn miền Nam trước thế giới. Tâm sự về câu chuyện có hậu của bài ca, nhạc sĩ Phạm Tuyên kể tiếp: “Khi viết xong bài hát này, tôi không nghĩ nó sống trong lòng khán giả, mà đơn giản là chỉ muốn góp một tiếng reo vui cùng mọi người khi chiến thắng đang đến từng ngày. Nhưng điều đáng mừng là đã 43 năm, bài hát vẫn có sức sống trong lòng công chúng. Có những điều đã vượt quá tầm suy nghĩ của tôi. Trong một lần người đồng nghiệp Nhật Bản hỏi: ông sáng tác ca khúc trong thời gian bao lâu? Tôi trả lời chỉ có 2 giờ. Nói đúng hơn là chỉ có 2 giờ cho cả cuộc đời. Đó là máu thịt, là trăn trở, tâm huyết sau 30 năm dồn nén trong tôi. Đi gần hết cuộc đời nghệ sĩ, bây giờ tôi mới hiểu, những ca khúc viết về Bộ đội cụ Hồ, về cách mạng, về trẻ thơ không bao giờ cũ”.

Kết nối triệu trái tim

Trong dòng chảy âm nhạc ngày nay, không thiếu những ca khúc hay, kể cả ở thể loại trữ tình, nhất là nhạc trẻ, song sự gắn kết ca từ của ca khúc ấy với sự kiện lịch sử, hoặc nói cách khác là “ca khúc vị nhân sinh” thì quá hiếm. Nền kinh tế thị trường khiến không ít nhạc sĩ trẻ chỉ biết “sáng tác ca khúc, lĩnh tiền thù lao”, mà quên đi giá trị nhân văn vốn có của nó, thiếu tiêu chí căn bản của 1 tác phẩm âm nhạc “hát cho ai, hát về cái gì, hát có lợi gì”. Chính vì không “cắt nghĩa” được tiêu chí khắt khe ấy mà có nhạc sĩ sau 1 đêm đã cho “ra lò” 2 ca khúc dạng “mì ăn liền”. Và dẫu nhiều ca khúc thời nay có hay đến mấy cũng khó lòng đọng lại trong lòng khán giả, khó tồn tại với thời gian.

Trong khi đó, có những ca khúc đi cùng năm tháng được khán giả đón nhận nồng nhiệt, cho dù thời đại có thay đổi nó vẫn sống mãi, vì nó được sáng tác bởi lòng yêu nước nồng nàn, niềm đam mê máu thịt và trách nhiệm lớn lao với Tổ quốc. Ca khúc “Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng” đã vượt ra khỏi biên giới nước nhà, lan tỏa đến nhiều nước như: Nga, Đức, Cuba, Trung Quốc. Ở Nhật Bản, ca khúc này được dịch ra tiếng Nhật và lưu hành phổ biến ở 49 tỉnh, thành. Có nhiều vị khách quốc tế, dù không biết đến 1 câu tiếng Việt vẫn có thể nhẩm theo giai điệu bài hát trong những dịp tham gia khánh lễ. Mấy chục năm qua, những điệp khúc “Việt Nam Hồ Chí Minh, Việt Nam Hồ Chí Minh” vẫn vang lên bừng bừng khí thế, rộn ràng niềm vui trong từng góc phố, khán đài, trong những cuộc giao lưu quốc tế.

Sau 43 năm đất nước thanh bình, “Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng” vẫn sống mãi trong tim mỗi người dân Việt Nam. Mỗi lần nhắc đến như đang đi giữa cờ hoa chiến thắng của ngày 30-4 cách đây 43 năm. Sức sống lan tỏa của nó rộng khắp và truyền nối cho thế hệ con cháu, sống mãi với thời gian, nó là bài ca thành kính tri ân mà nhạc sĩ Phạm Tuyên đã thay lời dân tộc mừng ngày đại thắng.

 MAI THẮNG