Tại xã Long Khánh (Cai Lậy, Tiền Giang) có hai ngôi mộ cổ từng bị vua Gia Long cho xiềng xích. Xung quanh mộ có nhiều truyền thuyết bí ẩn.
Tại xã Long Khánh (Cai Lậy, Tiền Giang) có hai ngôi mộ
cổ từng bị vua Gia Long cho xiềng xích. Xung quanh mộ có nhiều truyền
thuyết bí ẩn.
Hai ngôi mộ cổ của ông Lê Phước Tang và vợ được thiết
kế theo hình lá sen úp, nằm trong khu đất 200 m2, cây cối cỏ dại mọc um
tùm, từ lâu đã hoang phế. Khu mộ được chôn theo nguyên tắc nam tả, nữ
hữu, có bốn trụ hình búp sen nhưng hiện đã bị gãy mất hai trụ. Ngoài ra,
còn có bình phong hậu và bình phong tiền.
Điều đặc biệt là khu mộ được xây dựng bằng chất liệu
vôi và ô dước. Được mệnh danh là "hợp chất huyền thoại", ô dước trước
khi đắp lên mộ ở thể lỏng sền sệt như nham thạch của núi lửa, hoặc ươn
ướt như keo dán. Nhưng khi đắp xong, nó khô đặc lại và các chất tổng hợp
được giã nát trong đó tự kết dính, quyện vào nhau thành một khối rắn
chắc, bất khả phân ly.
 |
Toàn cảnh khu mộ cổ và hai cây thị. Ảnh: An ninh thế giới. |
Một số bô lão địa phương kể, ông Lê Phước Tang là trại
chủ thời khẩn hoang miền Nam ở giai đoạn nửa thế kỷ 17. Thuở đó, chính
sách của chúa Nguyễn là khích lệ người dân từ miền Trung tiến về phía
Nam khai khẩn đất rừng hoang lập ấp. Người đứng ra dẫn đoàn khai khẩn
được gọi là trại chủ - một danh xưng tương đương với địa chủ thời Đông
Dương thuộc địa.
Truyền thuyết dẫn rằng, ông Tang làm trại chủ đưa một
nhóm tráng đinh từ miền Trung vào làng Hòa Thuận (nay là ấp Hòa Trí, xã
Long Khánh, huyện Cai Lậy) khai khẩn đất hoang, lập nghiệp. Là trại chủ,
ông được quyền thu thuế suất của dân trại, trích giữ một phần rồi đóng
thuế cho nhà cầm quyền. Ông không hề kiêu ngạo mà thường giúp đỡ những
người nghèo khó, cực khổ nên được người dân địa phương hết lòng yêu mến,
kính trọng. Để tưởng nhớ công lao khẩn hoang của ông, người dân dùng
tên ông đặt cho một con rạch cạnh xã Long Khánh - rạch Ông Tang.
Sau khi ông Tang mất hơn một trăm năm, những chuyện
xung quanh cuộc sống gia đình ông bỗng dưng "sống dậy" thành những chuỗi
giai thoại huyền bí được nhiều người dân kể cho nhau vào những lúc trà
dư, tửu hậu. Trong đó, phổ biến nhất là chuyện hai người con ông Tang
mặc áo vua đi thăm đồng ruộng khiến cả gia đình bị tru di tam tộc.
Theo truyền thuyết này, lúc thất thời, chúa Nguyễn
Phúc Ánh bị nhà Tây Sơn truy đuổi phải chạy trốn vào làng Hòa Thuận,
được ông Tang cưu mang, che giấu nuôi dưỡng một thời gian dài. Trước lúc
rời nhà ông Tang đi Xiêm cầu viện, chúa Nguyễn Phúc Ánh tấn phong cho
ông Tang giữ chức Khâm sai Cai cơ, đồng thời gửi lại một số hành lý nhờ
ông trông giữ. Ông Tang ngày một già, sức khỏe yếu dần mà vẫn chưa thấy
Nguyễn Phúc Ánh quay về lấy hành lý. Sợ không qua khỏi nên ông dặn dò
con cháu bảo quản kỹ lưỡng hành lý chúa gửi. Sau đó, ông Tang qua đời.
Tuy đã được dặn dò nhưng hai con trai của ông Tang là
Lê Phước Tánh và Lê Phước Khỏa (tục gọi cậu Gương và cậu Sen) vẫn tò mò
mở rương hành lý ra xem thử. Họ chỉ thấy triều phục vua chúa chứ không
thấy thứ gì quý giá cả. Nghĩ rằng cha quá cường điệu sự quý giá của
những bộ đồ diêm dúa, hai cậu con trai vô tư lấy ra khâm liệm cho cha.
Số còn lại, hai anh em Gương, Sen lấy ra mặc khi đi thăm đồng. Một số
người thấy họ làm vậy là mắc tội khi quân, đã khuyên rằng: "Sau này chúa
Nguyễn phục quốc sẽ bị xử trảm".
Vào thời điểm đó, quân Tây Sơn rất mạnh, còn chúa
Nguyễn thì bôn ba ở tận nước Xiêm. Nghĩ rằng chúa Nguyễn không còn cơ
hội phục quốc, hai anh em Gương, Sen cười cợt với những người khuyên
ngăn bằng câu ca dao: "Khi nào chó đẻ bằng da/ Gia Long phục quốc thì ta rụng đầu".
Vài năm sau, nhà Tây Sơn suy yếu, Nguyễn Phúc Ánh phục
quốc, lên ngôi và lấy hiệu là Gia Long. Nhớ ơn ông Tang, nhà vua sai
người tìm gia đình ông để đền ơn. Thế nhưng nghe chuyện hai anh em
Gương, Sen từng miệt thị mình, vua Gia Long nổi giận ban lệnh tru di tam
tộc, tịch thu toàn bộ tài sản của dòng họ Lê Phước. Riêng vợ chồng ông
Tang đã qua đời, vua cho lính đánh roi khu mộ, sau đó xiềng xích để đời
đời không đầu thai. Chưa hết, vua Gia Long còn cho người trồng hai cây
thị bên cạnh khu mộ với hàm ý "khinh thị", xem thường dòng họ Lê Phước.
Trước truyền thuyết đó, một số nhà nghiên cứu sử học
địa phương khẳng định, chuyện hai con trai ông Tang mặc áo vua đi thăm
ruộng chỉ là giai thoại dân gian, chứ không đúng với lịch sử. Căn cứ vào
những chữ khắc trên bia mộ còn nhìn thấy, tên hai người con đứng ra lập
mộ cha đúng là Lê Phước Tánh và Lê Phước Khỏa. Trên bia mộ còn có ghi
dòng chữ "Lão tiên sinh", ắt hẳn ông Lê Phước Tang mất khi tuổi đã cao.
Phần sứt mẻ trên bia mộ lại trùng vào chỗ khắc năm sinh, nên không xác
định được ông Tang gặp chúa Nguyễn vào khoảng thời gian nào.
Tuy nhiên, căn cứ theo thời gian ông qua đời là tháng
10 năm Kỷ Hợi, tức là năm 1779 dương lịch. Khoảng thời gian đó, Nguyễn
Phúc Ánh lúc chưa lên ngôi vua. Có nghĩa là Nguyễn Phúc Ánh chưa có
triều phục thì chuyện hai anh em Gương, Sen mặc áo vua đi… thăm ruộng và
khâm liệm Lê Phước Tang không thể xảy ra.
Theo nhiều tư liệu, thư tịch cổ thì dòng họ Lê Phước
vốn là thân tộc bên ngoại của chúa Nguyễn. Điều này chứng tỏ việc Nguyễn
Ánh xin tá túc tại nhà ông Tang khi chạy loạn hoàn toàn có thể xảy ra.
Nhưng việc gia đình ông Tang bị trị tội thì thiếu cơ sở khoa học.
Nhà nghiên cứu Trương Ngọc Tường cho hay, chính tên
trộm đã giúp giải mã sự thật của truyền thuyết dân gian. Theo ông Tường,
năm 1985, một tên trộm quá tin vào những giai thoại đã bí mật đào mộ
ông Tang để tìm báu vật. Vì ngôi mộ quá kiên cố nên tên trộm phải cất
công đào một căn hầm bên cạnh rồi mở ngách từ bên hông huyệt mộ để đột
nhập quan tài. Tuy nhiên, tường huyệt mộ quá dày, tên trộm dùng cuốc
chim phá không được nên ra chợ Cai Lậy mượn dụng cụ của một người thợ
mộc. Người thợ mộc không cho mượn dụng cụ mà đòi "hợp tác chia phần".
Cả hai dùng dụng cụ thợ mộc khoét huyệt mộ, phá quan
tài. Khi khoét vào quan tài, 2 kẻ trộm móc ra hộp sọ, xương, ống ngoáy
trầu, lược sừng… Gom hết những vật dụng trong quan tài, 2 tên trộm đem
về bán mãi không ai mua. Bực tức, gã trộm vừa đi vừa chửi đổng giữa chợ
và lọt đến tai các cơ quan chức năng. Nhà nghiên cứu Trương Ngọc Tường
được phân công kiểm tra ngôi mộ ông Tang. Ông Tường xác nhận, trong ngôi
mộ cổ không hề có áo mão vua hay báu vật quý gì cả.
Căn cứ vào nhiều tài liệu nghiên cứu sử học ghi lại,
ông Tường nhận định, gia đình Lê Phước bị trị tội là do cậu Gương và cậu
Sen cộng tác với nhà Tây Sơn. Vào năm 1785, quân Tây Sơn làm chủ được
nhiều làng dọc theo sông Ba Rài sau chiến thắng trận Rạch Gầm - Xoài
Mút. Rất có thể hai con trai của ông Tang đã hỗ trợ, cung cấp lúa gạo
cho quân Tây Sơn.
 |
Ngôi mộ ông Tang nhìn từ phía trước và phía sau. Ảnh: An ninh thế giới. |
Đến năm 1788, quân của Nguyễn Ánh trở lại đánh đuổi
quân Tây Sơn và chiếm đóng lại vùng Ba Rài. Lúc này, Nguyễn Ánh ra lệnh
tịch thu toàn bộ tài sản dòng họ Lê Phước vì tội giúp giặc Tây Sơn. Sau
đó, chúa Nguyễn cấp cho Tiền quân Tôn Thất Hội trông coi và quản lý hai
đồn Mỹ Trang, Thanh Sơn, nay thuộc khu vực thị trấn Cai Lậy, tỉnh Tiền
Giang.
Theo thống kê trong địa bạ Minh Mạng năm 1836, số
ruộng đất gia đình Lê Phước tới 125 mẫu đồng quan. Tuy lúc này ông Tang
đã qua đời, nhưng vẫn bị kết tội dưỡng bất giáo, vua Gia Long ra lệnh
xiềng xích khu mộ để trị tội.
Từ những cứ liệu đó cho thấy, chuyện mộ vợ chồng ông
Tang bị xiềng xích là có thật nhưng không phải vì tội "lạm dụng hoàng
phục". Ngôi mộ có bị xiềng nhưng không đến nỗi tạo thành gân lá sen trên
bia mộ. Khu mộ của vợ chồng ông Lê Phước Tang đã trải qua hàng trăm năm
nhưng hiện trạng vẫn còn khá nguyên vẹn tại một khu đất rộng lớn. Cạnh
khu mộ vẫn còn 2 cây thị cổ thụ.
Ông Trương Ngọc Tường khẳng định, những cây thị này
được con cháu ông Tang trồng như một hàng rào để bảo vệ khu lăng mộ chứ
không phải do vua Gia Long trồng để "miệt thị" như dân gian truyền tụng.
Ông phân tích: "Trong Hán tự, chữ thị và chữ khinh thị có nét viết khác
nhau, nghĩa cũng khác nhau".
Tuy bị tru di tam tộc nhưng dòng họ Lê Phước vẫn chưa
tuyệt tự. Gia tộc này vẫn còn con cháu bàng hệ, sống rải rác ở khắp nơi.
Hằng năm, dịp thanh minh, họ vẫn về tảo mộ hai ông bà.
Theo An ninh thế giới