Xung quanh dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt

Theo Bộ Tài chính, yêu cầu của thực tiễn cần phải sửa đổi, bổ sung dự án luật để giải quyết bất cập phát sinh, khuyến khích chuyển đổi nhập khẩu, sản xuất, sử dụng sản phẩm thân thiện môi trường, hạn chế tiêu dùng hàng hóa có hại cho sức khỏe con người. Nội dung gây chú ý nhất là, ngoài đề xuất tiếp tục tăng thuế đối với rượu bia, Bộ Tài chính còn đề xuất bổ sung nhiều mặt hàng (đồ uống có đường, thức uống đại mạch, nước giải khát không cồn...) vào diện chịu thuế.

Lý giải đề xuất này, Bộ Tài chính cho rằng, dù đã tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu, bia lên mức 65%, nhưng thời gian qua tình hình sử dụng rượu bia ở Việt Nam vẫn cao, có xu hướng tăng. Cụ thể năm 2019, lượng bia tiêu thụ bình quân 47,6 lít/người, bằng 1,2 lần so với 4 năm trước. Dẫn số liệu từ Bộ Y tế, Bộ Tài chính cho biết, mức điều chỉnh tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu bia chưa đủ mạnh, số người sử dụng vẫn không giảm. Tương tự, đối với đồ uống có đường, Bộ Tài chính dẫn tài liệu từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho rằng, đường là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây bệnh tim mạch, đái tháo đường. Vì vậy, WHO chính thức khuyến nghị tới Chính phủ các nước triển khai nhiều hành động, khuyến khích người dân tiếp cận thức ăn lành mạnh thông qua đánh thuế vào đồ uống có đường để định hướng tiêu dùng.

Đề xuất đưa đồ uống có đường vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt đang được dư luận quan tâm

Chia sẻ với báo chí, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) cho rằng, đề xuất của Bộ Tài chính là hợp lý, đáng lẽ phải thực hiện từ lâu. Dù đánh thuế đồ uống có đường, nước giải khát không chỉ ảnh hưởng đến ngành này, mà còn tác động đến nhiều ngành nghề khác. Nhưng đây vẫn là giải pháp trực tiếp làm giảm lượng tiêu thụ những loại hàng hóa không có lợi cho sức khỏe người tiêu dùng. Số liệu thống kê cho thấy, riêng năm 2021, sản lượng các loại nước giải khát tại Việt Nam đạt khoảng 9 tỷ lít/năm, trong đó chủ yếu là nước ngọt, trà uống liền, nước ép trái cây các loại, nước tăng lực…

TS Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách cho rằng, tiếp tục tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu bia là cần thiết, nhưng cần có sự hài hòa giữa lợi ích các bên, tính khả thi và sự công bằng. Ông phân tích, ảnh hưởng của dịch COVID-19 trong thời gian dài khiến sức ép chi phí lên cộng đồng doanh nghiệp nói chung, ngành đồ uống nói riêng là rất lớn. Từ giữa năm 2022, lãi suất cho vay tăng, khiến chi phí vốn của doanh nghiệp tăng lên khá cao, lợi nhuận chưa đạt được như trước dịch. Cùng với đó, nhu cầu của xã hội chưa thực sự hồi phục, thu nhập của người lao động còn bấp bênh. Qua đó, nếu tiếp tục tăng thuế tiêu thụ đặc biệt, sẽ tăng gánh nặng và cơ hội phục hồi của doanh nghiệp càng khó khăn.

Theo ông Việt, nước ngọt cũng chiếm tỷ trọng trong chi tiêu hàng ngày và trong tổng dịch vụ ăn uống ngoài gia đình, chiếm tương đối lớn trong tính lạm phát của Việt Nam. Nếu tăng thuế tiêu thụ đặc biệt 10% tất cả đồ uống có đường, sẽ tạo mặt bằng giá mới. Trong điều kiện cụ thể, cần đánh giá rõ tiêu thụ nước ngọt có ảnh hưởng đến mức tạo ra bệnh béo phì, tim mạch chưa. Hay thực tế chỉ một vài trường hợp do nghiện ngọt hoặc lạm dụng? Cần nhìn tổng thể, công bằng, khách quan.

Theo ông Nguyễn Văn Việt (Chủ tịch Hiệp hội bia - rượu - nước giải khát Việt Nam), việc đảm bảo nguồn thu thông qua tăng thuế là cần thiết, nhưng nhà nước cần cân nhắc thời điểm phù hợp hơn, nhất là năm 2023 dự báo nhiều thách thức khó lường. Ngành rượu bia, nước giải khát rất lo lắng với đề xuất này. “Tăng thuế sẽ đẩy giá, tăng ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân. Trong khi nhà nước vẫn đang tiếp tục triển khai, gia hạn thêm các gói hỗ trợ. Vì vậy, kiến nghị nhà nước xem xét lộ trình sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt phù hợp hơn, nên từ sau năm 2025” - ông Việt đề xuất.

N.R