Đìu hiu chợ truyền thống

Giảm mãi lực

Nhiều năm trước, bà con tiểu thương chợ truyền thống trên địa bàn TP. Long Xuyên, TP. Châu Đốc và trung tâm thương mại địa phương biên giới tranh thủ nhập hàng hóa, quần áo để bán. Mấy năm nay, sự phát triển của các kênh mua sắm trực tuyến, nhiều siêu thị tiện ích mọc lên khắp nơi… nên mãi lực ở chợ truyền thống sụt giảm đáng kể. Không còn cảnh chen chân, đứng chờ tới lượt được mua hàng, ở các ki-ốt trong khu chợ truyền thống đang đìu hiu, vắng vẻ. Rảo vòng quanh khu chợ rộng lớn, chỉ tìm thấy vài người ghé chọn lựa.

Chợ biên giới Tịnh Biên (TX. Tịnh Biên) nổi tiếng là chợ đầu mối lớn của khu vực ĐBSCL. Ở đây lúc nào cũng tấp nập mua bán, đa dạng loại hàng hóa, đông đúc vào dịp lễ hội, nhất là giai đoạn mua sắm cuối năm. Tuy nhiên, theo Ban Quản lý chợ, trong năm 2023, lượng khách mua sắm khoảng 217.171 lượt (giảm 46,6% so cùng kỳ năm 2022). Doanh số mua bán khoảng 38,2 tỷ đồng (giảm 62,5%).

Mua bán ở chợ truyền thống ngày càng khó khăn 

Để kích cầu mua sắm, Ban Quản lý chợ phối hợp ngành chức năng tăng cường tuyên truyền, vận động đảm bảo an ninh trật tự; thường xuyên kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm, chất lượng hàng hóa, niêm yết giá, nguồn gốc xuất xứ, nhằm tạo lòng tin, ấn tượng cho khách mua sắm. “Kinh tế khó khăn, trong khi thương mại điện tử hỗ trợ bán hàng online phát triển mạnh, cửa hàng tiện lợi mọc lên khắp nơi... là nguyên nhân làm cho tình trạng mua bán ế ẩm ở chợ truyền thống ngày càng tăng” - một tiểu thương chợ Tịnh Biên cho biết.

Thấy có khách ghé ki-ốt, chị Quyên (tiểu thương bán quần áo may sẵn, vải sợi ở chợ Mỹ Xuyên, TP. Long Xuyên) đon đả chào hàng. “Năm nay, tình hình khó khăn quá. Hàng hóa bán rất chậm, nhất là quần áo may sẵn, vải sợi. Mặt bằng, điện, nước, chi phí… đều tăng, trong khi sức mua giảm trầm trọng, chưa bằng 10% so trước đây. Người ta chủ yếu ghé coi đồ, hỏi giá rồi từ chối khéo, chê mắc hơn bán online nên mình đành chịu” - chị Quyên than.

Ngồi đánh cờ tướng với mấy chủ ki-ốt trong chợ, ông Q.B (tiểu thương Trung tâm thương mại An Phú) cho biết: “Ngày nào tôi cũng mở cửa từ sớm tới chiều mà bán buôn có được gì đâu”. Điệp khúc ế ẩm kéo dài, khiến nhiều tiểu thương phải tính tới chuyện sang sạp, sang ki-ốt, tìm hướng làm ăn mới. “Mấy năm trước, muốn sang sạp thì không có mà sang, phải trả giá cao hơn may ra mới có. Còn giờ, kêu mấy năm, thậm chí đăng quảng cáo trên mạng xã hội mà vẫn chưa sang được” - một tiểu thương ở chợ Long Xuyên cho biết.

Thay đổi thói quen

“Việc nhiều siêu thị tiện ích mọc lên khắp nơi phần nào thay đổi thói quen đi chợ của tôi. Nếu như trước đây, muốn mua gì, tôi tranh thủ chạy ra chợ truyền thống, nay lại thích đến siêu thị hơn. Bởi, siêu thị có đa dạng mẫu mã, giá cả cho khách lựa chọn. Sự văn minh được thể hiện khá rõ, khi mọi người biết xếp hàng, không chen lấn, quan trọng là không sợ bị mua hàng gian, hàng giả, hàng giá cao” - chị Thu Thủy (ngụ phường Mỹ Phước, TP. Long Xuyên) cho hay.

Gần 11 giờ trưa, tôi ghé mua rau ở chợ Mỹ Bình. Bó rau muống có giá 10.000 đồng, nhưng người bán đon đả hỏi tôi có muốn lặt rau luôn không (không tính tiền thêm). Tiểu thương này chia sẻ: “Không riêng gì ki-ốt bán quần áo, mỹ phẩm, sạp hàng nông sản, mà thịt, cá ở chợ truyền thống cũng đang rơi vào tình trạng ế ẩm. Trước đây, chợ nhộn nhịp lắm, tôi bán từ sáng đến hơn 5 giờ chiều mới dọn hàng. Giờ thì hơn 10 giờ là chợ vắng khách rồi. Tôi duy trì sạp chủ yếu bán cho khách quen. Để giữ khách, tôi thường tranh thủ lúc vắng, gọt rau củ, rửa sạch, để khách mua khỏi mất thời gian sơ chế”.

Trước đây, người tiêu dùng, nhất là người nội trợ vẫn thường lui tới chợ để mua hàng. Hiện nay, nhu cầu mua sắm dần thay đổi. Những mặt hàng như quần áo, giày dép… ở chợ truyền thống dần "đuối sức", cạnh tranh không nổi với cửa hàng hiện đại, siêu thị, hình thức mua hàng qua mạng. Ở chợ truyền thống, có thể tìm được mẫu giày, dép của...  nhiều năm trước. Trong khi "chợ mạng" cập nhật rất nhanh kiểu dáng, mẫu mã giày dép bắt kịp xu hướng thời trang trong và ngoài nước. Chỉ bấy nhiêu cũng thấy rằng, để tồn tại, phát triển, chợ truyền thống cần phải thay đổi.

Chợ truyền thống vẫn là kênh mua sắm quan trọng 

Nắm bắt xu thế

Theo khảo sát, người tiêu dùng Việt Nam có xu hướng đến cửa hàng tiện lợi, siêu thị... bởi hàng hóa phong phú, trưng bày đẹp, khoa học; không gian sạch sẽ và thoáng mát, đảm bảo chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm. Quan trọng là tất cả mặt hàng có nguồn gốc, xuất xứ, được niêm yết giá rõ ràng và được kiểm định.

Dĩ nhiên, để bán được nông sản, nông dân hiện nay đã rất chú trọng đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm; chợ truyền thống cũng rất chú ý đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng, có thêm một số tiện ích… Nhưng xu thế chung thì người tiêu dùng vẫn thích chọn mua ở siêu thị - “Từ khi có siêu thị ở gần nhà, tôi thường xuyên ghé mua rau, củ, quả, thịt, cá. Mua ở đây vừa mát mẻ, tiện lợi, an toàn thực phẩm, thỉnh thoảng còn được giảm giá, tặng phẩm” - chị My (ngụ huyện An Phú) chia sẻ.

"Ngày nay, đa phần người ta đi chợ bằng smartphone. Hàng hóa được trưng bày, giới thiệu trên sàn thương mại điện tử, thỏa sức lựa chọn. Chỉ cần một “click” là món hàng được giao tận nhà. Chợ điện tử hay “chợ mạng” độc đáo ở chỗ, đôi khi chỉ cần 1 người bán hàng, với thủ thuật, kỹ thuật bán hàng thông qua công nghệ. Tôi hay mua hàng livestream trên Facebook. Giá chỉ vài trăm ngàn đồng cho cái váy, nếu mua đơn hàng trên 500.000 đồng, thanh toán bằng cách chuyển khoản sẽ được miễn phí tiền ship. Chưa kể, chỉ cần nhập mã hàng vừa ý, hệ thống tự tạo đơn hàng rất nhanh chóng, tiện lợi”- chị Phượng Linh (30 tuổi, ngụ xã Định Mỹ, huyện Thoại Sơn) chia sẻ.

Ngoài ra, đi “chợ mạng”, người mua chỉ cần ngồi một chỗ, làm những công việc hàng ngày bình thường, tranh thủ chút thời gian lên mạng mua sắm tất cả hàng hóa, sản phẩm từ bình dân đến cao cấp. Đó cũng là nguyên nhân khiến người đi chợ truyền thống thưa dần. "Cả chục năm buôn bán ở chợ, chưa bao giờ gặp tình cảnh ảm đạm như lúc này. Dù cố gắng bắt kịp xu hướng, đăng hình quần áo lên Facebook, Zalo để bán nhưng khách quen ủng hộ là chủ yếu. Thấy nhiều người livestream bán hàng, chốt đơn rất nhiều, tôi còn ngại nên chưa thử" - chị Liên (tiểu thương bán quần áo ở chợ Mỹ Xuyên, TP. Long Xuyên) thổ lộ.

Xu hướng kinh online mặc dù phát triển sôi động, nhưng dù thế nào thì chợ truyền thống vẫn còn giá trị. Sở Công Thương đang phối hợp rà soát, đánh giá lại hiệu quả hoạt động để các chợ truyền thống tồn tại, phát triển phù hợp xu thế. Bên cạnh hạn chế, chợ truyền thống vẫn có nhiều tiện lợi, phù hợp tập quán mua bán. Đi chợ là nét văn hóa truyền thống bao đời nay của gia đình Việt Nam. Chợ truyền thống thường tận dụng mặt bằng gia đình để kinh doanh, tiết kiệm chi phí nhân công… Đối tượng kinh doanh chủ yếu là tiểu thương, người dân sản xuất và bán trực tiếp sản phẩm. Mặt hàng kinh doanh tại chợ phong phú về chủng loại, đa dạng về mẫu mã, tập trung chủ yếu vào hàng may mặc, đồ gia dụng, đặc biệt là thực phẩm tươi sống...

HỮU HUYNH - THANH TIẾN - PHƯƠNG LAN