Nghề đóng xuồng Mỹ Hiệp

Làng nghề tiểu thủ công nghiệp truyền thống đóng xuồng ghe Mỹ Hiệp đã có trên 100 năm. Bà con đóng đủ loại ghe xuồng, từ ghe cà dom, đến ghe hàng trăm tấn, vỏ lãi, xuồng ba lá, xuồng cui, xuồng Ông Chưởng… Sản phẩm của làng nghề được tiêu thụ khắp ĐBSCL và các vùng lân cận. Lực lượng lao động làng nghề tập trung 111 hộ, với trên 620 lao động.

Qua bao thăng trầm, làng nghề đóng xuồng Mỹ Hiệp vẫn trụ vững, là nhờ sản phẩm đẹp, phong phú, sử dụng duy nhất nguyên liệu gỗ cây sao có sẵn tại địa phương. Nhờ vậy, giảm được chi phí, giá thành, lại chắc, bền, sử dụng lâu năm. Sản phẩm của làng nghề có thị trường tiêu thụ ở các địa phương trong vùng, mạnh nhất là huyện Tân Hồng, Hồng Ngự (tỉnh Đồng Tháp), huyện An Phú, TX. Tân Châu và nước bạn Campuchia.

Làng nghề đóng xuồng ghe Mỹ Hiệp

Trước đây, làng nghề Mỹ Hiệp chỉ đóng các loại ghe lớn, nhưng từ năm lũ lớn (năm 2000), phần nhiều chuyển sang đóng xuồng lường, xuồng cui, xuồng ba lá, có hạn sử dụng từ 3 - 7 năm, nên duy trì được làng nghề hoạt động xuyên suốt trong tình hình kinh tế khó khăn. Bình quân mỗi năm, làng nghề đưa ra thị trường trên 1.000 chiếc xuồng các loại. Các cơ sở làm ra sản phẩm đạt chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu thị trường nên tiêu thụ rất mạnh. Nhờ vậy, các hộ nghèo cũng vươn lên khá, giàu.

“Tôi làm nghề cha truyền con nối mấy chục năm nay. Thời gian trước, vào mùa nước nổi, cả làng nghề làm rộ, gần đây làm quanh năm, đóng xuồng theo đơn đặt hàng của khách. Bình quân 1 chiếc xuồng dài 6m, đóng 3 ngày là xong. Với vài người thợ kết hợp, cứ 3 ngày hoàn thành 3 chiếc xuồng. Thợ đóng xuồng ăn tiền công theo sản phẩm, từ 500.000 - 1,2 triệu đồng/chiếc, tùy xuồng lớn, nhỏ. Mỗi chiếc bán khoảng 4 triệu đồng, trừ chi phí lời hơn 500.000 đồng” - bà Ngô Nguyễn Thị Bích (chủ Cơ sở đóng xuồng Huỳnh Văn Đại, ấp Tây Thượng, xã Mỹ Hiệp) thông tin.

Mùa lũ lên là thời điểm để người dân làm nghề đóng xuồng ở xã Mỹ Hiệp kiếm thêm thu nhập. Thế nhưng, theo thời gian, làng nghề dần thu hẹp. Năm 2018, làng nghề còn 20 hộ sản xuất, đến nay chỉ còn 3 hộ. “Do mực nước thấp, nhu cầu xuồng đánh bắt thủy sản giảm, xuồng nhựa composite nhiều, thị trường đầu ra hẹp, lượng tiêu thụ ít, giảm rất nhiều, nên hộ làm nghề không còn thu nhập ổn định như trước. Kinh tế giảm, một số hộ không duy trì được nghề, dần chuyển sang nghề khác” - Trưởng ban Nhân dân ấp Tây Thượng Trần Thị Muôl chia sẻ.

Ông Lê Văn Tùng (57 tuổi) làm nghề đóng xuồng hơn 30 năm, tiếp nối từ thời ông nội truyền lại. “Giờ lượng xuồng đóng giảm hơn 90% so với trước. Thu nhập giảm nên con cái không theo nghề, kiếm việc làm ở các thành phố lớn, giờ chỉ còn mình tôi đam mê với nghề này. Nếu siêng làm, đóng 2 ngày cũng xong chiếc xuồng dài 5,5m, ngang 9 tấc”.

Ông Tùng cho biết, cực vậy nhưng lời ít lắm. Giá xuồng giao cho thương lái 1,5 triệu đồng/chiếc, bán lẻ 1,7 - 1,8 triệu đồng/chiếc, thu nhập thợ làm nghề chưa tới 300.000 đồng/ngày. Người thợ phải thật khéo léo theo từng công đoạn, như: Chọn gỗ già, chắc, ngâm, móc cây, cưa, phơi, uốn be, đóng, trét chai, vạt, đóng sạp, cho ra thành phẩm. Một năm làm chừng 6 tháng, nước không có, xuồng không bán chạy.

“Tôi yêu nghề mới làm tới giờ, chứ đời con không theo nghề. Cứ đà này, khả năng làng nghề mai một” - ông Tùng trăn trở. Gần đó, ông Phan Văn Nói (60 tuổi) cũng chia sẻ: “Tôi đóng xuồng từ năm 16 tuổi, nay không làm nữa. Lớn tuổi, con không theo nghề, nghỉ cũng tiếc, nhưng không làm nổi”.

Là người theo nghề gia truyền, bản thân đóng xuồng khoảng 45 năm, ông Huỳnh Văn Phuột cho biết: “Chưa bao giờ làng nghề vắng lặng như vậy. Xưa cả làng nghề nhộn nhịp ngày đêm, giờ chỉ còn người lớn tuổi theo nghề. Mấy chục năm, nghề đóng xuồng đeo bám trong tâm, yêu nghề nên tôi làm hoài, khi nào không còn sức thì thôi”.

Trước sự mai một của nghề đóng xuồng, ghe truyền thống, một số hộ đã chuyển hướng để duy trì. “Giờ nghề đóng xuồng đa dạng nhiều kích cỡ, có loại xuồng trưng bày chỉ vài tấc, loại 1m, 2m, 3m… Nhiều người bán vật liệu xây dựng đặt mua xuồng nhỏ với giá 1 - 2 triệu đồng/chiếc để tặng khách hàng. Xuồng loại này không tốn cây nhiều, nhưng phải kỹ, tốn thời gian lắm. Đây là sản phẩm đang có thị trường hiện nay” - bà Ngô Nguyễn Thị Bích thông tin thêm.

HẠNH CHÂU