Tháo gỡ điểm nghẽn về đất đai

Thể chế hóa

Luật Đất đai 31/2024/QH15 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/8/2024. Luật Đất đai có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần hoàn thiện, đồng bộ chính sách, pháp lý về quản lý và sử dụng đất. Đồng thời, đảm bảo hài hòa quyền và lợi ích của Nhà nước, người sử dụng đất và nhà đầu tư. Thúc đẩy thương mại hóa quyền sử dụng đất, phát triển thị trường bất động sản minh bạch, lành mạnh. Thiết lập hệ thống quản lý đất đai hiện đại, minh bạch, hiệu quả, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính (TTHC), chuyển đổi số, nâng cao chỉ số tiếp cận đất đai. Phát huy dân chủ, hạn chế tình trạng khiếu kiện về đất đai…

Với ý nghĩa và tầm quan trọng đó, Chính phủ đã ban hành 6 nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai (Nghị định 71/2024/NĐ-CP quy định về giá đất; Nghị định 88/2024/NĐ-CP quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; Nghị định 101/2024/NĐ-CP quy định về điều tra cơ bản đất đai, đăng ký, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất và hệ thống thông tin đất đai; Nghị định 102/2024/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của luật; Nghị định 103/2024/NĐ-CP quy định về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; Nghị định 112/2024/NĐ-CP quy định về đất trồng lúa).

Luật Đất đai 2024 được xây dựng bám sát các quan điểm: Thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các quan điểm, chủ trương của Đảng tại Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết 18-NQ/TW và các nghị quyết, kết luận của Đảng về quản lý và sử dụng đất đai. Đảm bảo kế thừa, ổn định, phát triển của hệ thống pháp luật đất đai; sửa đổi, bổ sung các quy định chưa phù hợp thực tiễn. Đồng thời, được đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật về đất đai với các pháp luật có liên quan; hoàn thiện các chế định để quản lý đất đai theo chức năng là tài nguyên, tài sản, nguồn lực cả về diện tích, chất lượng, không gian sử dụng. Tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và thiết lập công cụ kiểm soát quyền lực của cơ quan, người có thẩm quyền trong quản lý đất đai.

Tăng cường vai trò giám sát của Quốc hội, HĐND, UBMTTQVN, tổ chức chính trị - xã hội các cấp và Nhân dân. Đẩy mạnh cải cách TTHC; chuyển trọng tâm từ quản lý bằng các công cụ hành chính sang sử dụng hiệu quả các công cụ kinh tế để thúc đẩy sử dụng đất hợp lý, hiệu quả, bền vững. Hiện đại hóa, chuyển đổi số công tác quản lý đất đai dựa trên hệ thống thông tin, dữ liệu đất đai thống nhất, tập trung, phục vụ đa mục tiêu kết nối từ Trung ương đến địa phương, quản lý biến động đến từng thửa đất.

Tập trung thực hiện

Luật Đất đai 2024 có nhiều điểm mới so Luật Đất đai 2013 và Luật Đất đai 2003, được kỳ vọng sẽ nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về đất đai. Qua đó, tạo hành lang pháp lý đồng bộ, chặt chẽ, khả thi cho việc khai thác nguồn lực đất đai hiệu quả, giảm các xung đột lợi ích, tranh chấp, khiếu nại liên quan.

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), điểm mới tỉnh An Giang đã kiên trì đề xuất nhiều năm nay là nên bỏ chủ thể “hộ gia đình” khỏi Luật Đất đai 2013, do “hộ gia đình” là một đối tượng quá chung chung, không rõ là ai, trong khi đất đai là tài sản có giá trị, cần phải xác định chủ thể thật rõ ràng, chính xác. Đây cũng là nguồn gốc gây ra nhiều vướng mắc, khiếu nại, tranh tụng trên địa bàn tỉnh thời gian qua. Luật Đất đai 2024 đã chính thức bỏ đối tượng này.

Một nội dung mới khác tỉnh An Giang cũng nhiều lần đề xuất là cần bỏ điều kiện chỉ có người trực tiếp sản xuất nông nghiệp mới được nhận chuyển nhượng đất trồng lúa, bởi vì không phù hợp thực tế ở khu vực ĐBSCL nói chung và tỉnh An Giang nói riêng. Không phù hợp ở chỗ, dù pháp luật không cho nhưng các giao dịch ngầm vẫn diễn ra. Hậu quả là Nhà nước không kiểm soát và thu thuế được. Trong khi một bộ phận người đang làm việc, cán bộ, công chức có gia đình xuất thân từ nông dân thì không thể nhận đất được cha, mẹ cho hoặc không thể chuyển nhượng đất trồng lúa để canh tác, cải thiện cuộc sống… Hay những điểm mới về cơ chế bồi thường, hỗ trợ, cho phép bồi thường bằng đất khác hoặc bằng nhà ở khi thu hồi đất nông nghiệp dự báo sẽ được đa số người dân đồng tình, ủng hộ, tháo gỡ được vướng mắc lâu nay trong công tác giải phóng mặt bằng trên địa bàn tỉnh.

Ngoài ra, còn rất nhiều điểm mới khác, như: Giao HĐND cấp tỉnh chấp thuận, quyết định chủ trương cho chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng sang mục đích khác; làm rõ từng cơ chế sử dụng đất khi nào đấu giá, khi nào đấu thầu hay khi nào được thỏa thuận nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất; việc bỏ khung giá đất để bảng giá đất sát với giá thị trường; việc quy định thu thuế chuyển nhượng bất động sản tính theo giá đất do Nhà nước ban hành (không còn căn cứ vào hợp đồng chuyển nhượng như trước đây)… Từ đó, tránh được việc kê khai giá thấp để trốn thuế và còn nhiều nội dung mới khác được kỳ vọng sẽ giúp cho việc quản lý, khai thác nguồn lực đất đai được hiệu quả hơn, giảm thiểu được các xung đột lợi ích, các tranh chấp, khiếu nại có liên quan.

Để triển khai Luật Đất đai 2024, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định 677/QĐ-UBND, ngày 25/4/2024 về Kế hoạch triển khai thi hành Luật Đất đai, xác định 3 nội dung nhiệm vụ chính, gồm: Xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền của cấp tỉnh; tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật đất đai và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ được giao trong Luật Đất đai. Về nhiệm vụ xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền của cấp tỉnh, UBND tỉnh giao Sở TN&MT trình 8 văn bản, giao Sở Tài chính tham mưu 4 văn bản. Các sở, ngành: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Kế hoạch và Đầu tư, Ban Dân tộc… mỗi đơn vị 1 văn bản. Đến nay, Sở TN&MT đã triển khai xây dựng 7/8 văn bản (1 văn bản chờ nghị định ban hành), đã gửi Sở Tư pháp thẩm định 2 văn bản và đang khẩn trương lấy ý kiến góp ý, hoàn thiện các dự thảo còn lại.

Việc tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật đất đai đang được triển khai trên địa bàn tỉnh với nhiều hình thức. Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy phát động cuộc thi tìm hiểu về Luật Đất đai thu hút đông đảo các đối tượng tham gia, thực hiện tuyên truyền qua phương tiện truyền thông, báo chí, đài truyền hình, mạng xã hội, tuyên truyền qua các cuộc hội nghị, lớp tập huấn. ngoài ra, còn kết hợp tuyên truyền pháp luật đất đai thông qua giải quyết TTHC cho người dân.

Về triển khai thực hiện các nhiệm vụ được giao trong Luật Đất đai, trong thời gian chưa đến 1 tháng kể từ ngày luật có hiệu lực, Sở TN&MT đã tham mưu UBND tỉnh ban hành và công bố Bộ TTHC về đất đai áp dụng trên địa bàn tỉnh, ban hành quyết định ủy quyền cho Sở TN&MT ký giấy chứng nhận thuộc thẩm quyền của UBND tỉnh, tham mưu xây dựng kế hoạch kiểm kê đất đai trên địa bàn tỉnh, việc triển khai điều chỉnh bảng giá đất, tham mưu xây dựng nghị quyết của HĐND tỉnh về thu hồi đất, việc chuyển đổi đất trồng lúa, đất trồng rừng sang mục đích khác. Ngoài ra, Sở TN&MT đang khẩn trương hoàn chỉnh các dự thảo Quy chế tiếp nhận, luân chuyển hồ sơ, giải quyết, trả kết quả giải quyết TTHC về đất đai, Quy chế phối hợp xác định nghĩa vụ tài chính về đất đai, trình sửa đổi chức năng, nhiệm vụ của Văn phòng Đăng ký đất đai theo Luật Đất đai 2024 và một số nhiệm vụ quan trọng khác.

Thời gian tới, Sở TN&MT tiếp tục hoàn chỉnh và trình ban hành các văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền ban hành của cấp tỉnh, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật đất đai. Trong đó, có lớp tập huấn chuyên sâu theo từng chuyên đề cho cán bộ, công chức, viên chức trực tiếp giải quyết hồ sơ đất đai, phấn đấu hoàn thành các nhiệm vụ được UBND tỉnh giao.

HỮU HUYNH