Trả lời cử tri về khai thác cát bờ sông Hậu

Sạt lở, sụp lún đất ở ấp Chánh Hưng, xã Bình Long (huyện Châu Phú)

Khu vực này hiện có 3 khu mỏ cát sông đang triển khai thủ tục để cấp phép khai thác khoáng sản. Khu vực thượng nguồn sông Hậu thuộc phường Vĩnh Mỹ (TP. Châu Đốc) và xã Phú Hiệp (huyện Phú Tân) diện tích 38ha đã được UBND tỉnh phê duyệt phương án lựa chọn đơn vị để cấp phép thăm dò tại khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản tại Quyết định 181/QĐ- UBND, ngày 28/1/2021. Qua đó, phục vụ cho 5 công trình xây dựng cụm tuyến dân cư vượt lũ giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn huyện An Phú (tuyến dân cư ấp Thạnh Phú - xã Khánh An, tuyến dân cư Trung tâm xã Khánh An, cụm dân cư ấp Tân Khánh - thị trấn Long Bình, tuyến dân cư dân tộc Chăm xã Đa Phước, tuyến dân cư dân tộc Chăm xã Quốc Thái).

Công ty TNHH MTV thương mại và dịch vụ nông nghiệp Thủ Tuyền đã được UBND tỉnh cấp phép thăm dò khoáng sản theo Giấy phép 369/GP-UBND, ngày 30/6/2021 và phê duyệt trữ lượng tại Quyết định 3076/QĐ-UBND, ngày 24/12/2021. Trữ lượng khoáng sản được phê duyệt hơn 1,8 triệu m³. Công ty đã lấy ý kiến Cục Đường thủy nội địa Việt Nam về khu vực khai thác; đồng thời, đang chỉnh sửa theo ý kiến hội đồng thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường cho dự án.

Khu vực hạ nguồn trên sông Hậu thuộc xã Khánh Hòa và xã Phú Hiệp diện tích 38ha, đã được UBND tỉnh phê duyệt phương án lựa chọn đơn vị để cấp phép thăm dò tại khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản tại Quyết định 182/QĐ-UBND, ngày 28/1/2021 để phục vụ cho tuyến N1, tuyến quốc lộ 91C. Công ty TNHH Thương mại  Tân Hồng đã được UBND tỉnh cấp phép thăm dò khoáng sản theo Giấy phép 539/GP-UBND, ngày 1/9/2021 và phê duyệt trữ lượng tại Quyết định 3068/QĐ-UBND, ngày 24/12/2021. Trữ lượng khoáng sản được phê duyệt là 2 triệu m³. Công ty đang xúc tiến các thủ tục tương tự.

Khu vực trên sông Hậu thuộc xã Khánh Hòa và xã Phú Hiệp, diện tích 58,3ha được UBND tỉnh đưa ra đấu giá quyền khai thác khoáng sản. Công ty TNHH Phúc Thành Tân Châu là đơn vị trúng đấu giá, được UBND tỉnh cấp Giấy phép thăm dò khoáng sản 516/GP-UBND, ngày 17/8/2021 và phê duyệt trữ lượng tại Quyết định 988/QĐ-UBND, ngày 13/5/2022, với 1,8 triệu m³. Công ty đã lấy ý kiến của Cục Đường thủy nội địa Việt Nam về khu vực khai thác; đồng thời, đã thực hiện báo cáo đánh giá tác động môi trường, lấy ý kiến cộng đồng dân cư và tham vấn báo cáo đánh giá tác động môi trường trên website của Sở Tài nguyên và Môi trường theo quy định.

Các khu vực này đều thuộc Quy hoạch điều chỉnh, bổ sung thăm dò, khai thác và sử dụng khoáng sản tỉnh An Giang giai đoạn 2008-2020, định hướng đến năm 2030 (được HĐND tỉnh thông qua theo Nghị quyết 48/2016/NQ-HĐND, ngày 9/12/2016 và UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định 143/QĐ-UBND, ngày 11/1/2017). Theo quy định trước khi được cơ quan thẩm quyền cấp phép khai thác khoáng sản thì các tổ chức phải thực hiện báo cáo đánh giá tác động môi trường cho dự án khai thác khoáng sản tại khu mỏ nêu trên. Trong đó, phải đánh giá tác động tới lòng, bờ, bãi sông theo quy định tại Điều 20 Nghị định 23/2020/NĐ-CP, ngày 24/2/2020 của Chính phủ. Từ đó, đề xuất phương án và các cam kết trong quá trình thực hiện, đảm bảo việc khai thác an toàn, không ảnh hưởng đến người dân tại khu vực dự án, nếu xảy ra sự cố có ảnh hưởng đến người dân phải bồi thường thiệt hại.

Hiện, người dân lo ngại việc khai thác cát sẽ gây sạt lở. Tuy nhiên, nguyên nhân gây sạt lở đã được các nhà khoa học đánh giá chủ yếu là do yếu tố tự nhiên và con người. Yếu tố tự nhiên gồm diễn biến thời tiết bất thường, tác động của biến đổi khí hậu, thủy lực, dòng chảy, hình thái dòng sông, cấu trúc địa chất bờ sông, vận động kiến tạo. Yếu tố con người gồm hoạt động phát triển kinh tế - xã hội (ghe tàu, khai thác cát trái phép, hoạt động xây dựng, vận tải 2 bên bờ sông...). Dân cư phát triển nhanh, tăng mật độ xây dựng nhà ở bê-tông kiên cố, xây dựng công trình kho bãi nhà máy, công trình giao thông làm tăng tải trọng vượt khả năng chịu tải của bờ sông; việc gia tăng phương tiện giao thông trên bờ, dưới sông gây chấn động và sóng…

Sắp tới, tỉnh đầu tư, phát triển cơ sở hạ tầng khu công nghiệp của tỉnh (Khu  công nghiệp Vàm Cống 200ha, Khu công nghiệp Xuân Tô 157ha, Khu công nghiệp Hội An 100ha, Khu công nghiệp Bình Long 150ha, Khu công nghiệp Bình Hòa 250ha…) và giao thông kết nối vùng ĐBSCL, kết nối các tỉnh lộ vào tuyến cao tốc, tuyến quốc lộ, đường  vành đai (cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (dài 145km); quốc lộ 91 (dài 52km); quốc lộ 91C; tuyến N1 chạy dọc biên giới Việt Nam - Campuchia, đoạn qua tỉnh An Giang (dài khoảng 65km); Tỉnh lộ 941, 943, 944, 945, 946, 947, 948, 951, 957, 955A, 955B…) và hệ thống giao thông nông thôn cần khối lượng cát san lấp rất lớn với hơn 40 triệu m³.

Do đó, cần huy động trữ lượng tài nguyên từ mỏ cát, nạo vét thông luồng và chỉnh trị dòng chảy để tận thu nguồn vật liệu san lấp cho nhu cầu trên, nhưng vẫn cần phải thực hiện hài hòa việc khai thác cát và phòng, chống sạt lở. UBND tỉnh đã chỉ đạo: Liên tục nâng cao năng lực và thường xuyên quan trắc cảnh báo, dự báo sạt lở. Thường xuyên cập nhật địa hình, thủy văn các sông chính làm cơ sở đánh giá sạt  lở và quy hoạch lại hoạt động khai thác cát sông (giám sát chặt khai thác cát trái phép). Các ngành, địa phương căn cứ kết quả cảnh báo, chủ động kế  hoạch ứng phó theo chỉ đạo của UBND tỉnh. Trong lập quy hoạch, tích hợp tổng thể phát triển kinh tế - xã hội địa phương, các quy hoạch phát triển ngành, những vị trí gần sông, tỉnh đã tích hợp việc nghiên cứu, khảo sát, đánh giá để phân làm 3 nhóm (khu vực có nguy cơ sạt lở cao nhằm cảnh báo và các giải pháp xử lý; khu vực an toàn sẽ quy hoạch, xây dựng khu dân cư di dời dân ở vùng nguy hiểm, cơ sở sản xuất để phát triển kinh tế; khu vực bồi lắng gây lở bờ đối diện, có đơn vị tư vấn tính toán chuyên ngành để biết thực hiện nạo vét chỉnh trị bằng nguồn vốn xã hội hóa).

K.N