Đề xuất 3 phương án giải quyết chế độ lương hưu cho chủ hộ kinh doanh

200 chủ hộ kinh doanh đủ điều kiện hưởng lương hưu chưa được giải quyết chế độ

Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã có báo cáo gửi Chính phủ đề xuất các phương án để giải quyết vướng mắc trong việc thực hiện bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp của chủ hộ kinh doanh cá thể.

Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết sau khi rà soát lại số liệu, tổng số chủ hộ kinh doanh cá thể đã tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc tính đến hết ngày 30/5/2023 là 3.567 người.

Trong đó, 1.444 người đang dừng thu, tạm ghi nhận thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc; 1,423 người đang tiếp tục tham gia; 28 người đã được hoàn trả tiền đóng. Số người được giải quyết hưởng chế độ hưu trí, tử tuất là 275 người; 397 người hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần.

Xét theo thời gian đóng bảo hiểm xã hội, có 1.334 người đã đóng trên 15 năm. Trong đó, có 380 người đã đủ tuổi nghỉ hưu, 200 người đủ điều kiện hưởng lương hưu (đủ tuổi nghỉ hưu và có từ đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên) song chưa được giải quyết.

Theo quy định của pháp luật, chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Do việc này thực hiện không đúng quy định của pháp luật nên các chủ hộ kinh doanh cá thể chưa được tính thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc để hưởng chế độ, trong đó có nhiều trường hợp đã đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Để giải quyết chế độ cho người lao động, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đề xuất 3 phương án.

Phương án 1: Tính thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp để hưởng các chế độ bảo hiểm thất nghiệp theo quy định của pháp luật, và đưa nội dung này vào Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).

Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho rằng phương án này đảm bảo được nguyên tắc đóng - hưởng theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Bảo hiểm y tế và Luật Việc làm; kịp thời giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, đặc biệt là chế độ hưu trí đối với các trường hợp đã đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Các trường hợp đã đủ tuổi đời để hưởng lương hưu, và có từ đủ 10 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên thực hiện đóng bù bảo hiểm xã hội tự nguyện để hưởng ngay lương hưu. Đồng thời, giải quyết triệt để những tồn tại, vướng mắc trong thực hiện bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp đối với chủ hộ.

Việc được giải quyết hưởng chế độ hưu trí để họ ổn định cuộc sống khi hết tuổi lao động, sẽ không phát sinh đơn thư khiếu kiện, khiếu nại kéo dài…

Tuy nhiên, do pháp luật chưa quy định rõ chủ hộ vừa là chủ hộ vừa là người lao động như người lao động làm việc theo hợp đồng lao động tại hộ kinh doanh, nên việc thực hiện tính hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp đối với thời gian đã đóng với chức danh chủ hộ chưa có đủ cơ sở pháp lý để giải quyết.

Phương án 2, hoàn trả tiền đã đóng và thu hồi số tiền đã chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc hoặc bảo hiểm thất nghiệp đối với toàn bộ các chủ hộ.

Việc giải quyết theo phương án này giúp nhiều chủ hộ tuổi cao sẽ không còn thời gian tham gia bảo hiểm xã hội để có lương hưu. Từ đó, dẫn đến đời sống của họ sẽ gặp nhiều khó khăn khi về già, ảnh hưởng đến an sinh xã hội, tạo áp lực cho ngân sách nhà nước khi phải trợ cấp xã hội khi cao tuổi và có thể phát sinh khiếu kiện, khiếu nại kéo dài.

Phương án 3, tính thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp để hưởng các chế độ theo quy định đối với chủ hộ và đưa nội dung này vào dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi như phương án 1.

Đối với trường hợp chủ hộ muốn thay đổi nguyện vọng, có nhu cầu hoàn trả thì cơ quan bảo hiểm xã hội thực hiện hoàn trả số tiền đã đóng bảo hiểm xã hội vào quỹ hưu trí và tử tuất và số tiền đã đóng vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp nhưng chưa hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Từ các phương án nêu trên, cơ sở đề xuất, đánh giá tác động rõ ưu nhược điểm, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đề xuất phương án 1 để giải quyết những vướng mắc cho chủ hộ kinh doanh cá thể.

Theo An ninh Thủ đô