Không chủ quan bệnh dại ở người

Bệnh dại lưu hành tại hầu hết các tỉnh, thành phố trên cả nước, tỷ lệ tử vong hầu như 100% khi lên cơn dại. Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Y tế, trong giai đoạn 2017 - 2021, cả nước ghi nhận 378 người tử vong vì bệnh dại tại 52 tỉnh, thành phố.

Vẫn còn nhiều hiểu lầm về bệnh dại

Hàng năm, nước ta vẫn còn nhiều người chết vì bệnh dại, là do sự chủ quan và những ngộ nhận của người dân về bệnh dại và vaccine phòng dại. Theo ThS BS Nguyễn Ngọc Anh Tuấn, Viện Pasteur TP. Hồ Chí Minh, hầu hết trường hợp tử vong vì bệnh dại là do người bệnh không đi tiêm vaccine phòng ngừa sau khi bị động vật cắn, cào, liếm lên vùng da bị tổn thương. Người dân thường nghĩ rằng, chó mèo đã tiêm phòng rồi thì không sao, hoặc có thói quen theo dõi động vật cắn trước, nếu có vấn đề gì mới đến cơ sở y tế để tiêm phòng. Đây là các quan niệm không đúng, vì tiêm ngừa dại là đặc biệt cần thiết, tiêm càng sớm càng tốt ngay sau khi bị động vật cắn. Nhất là những trường hợp bị cắn ở vùng nguy hiểm (đầu, mặt, cổ...).

Ngoài ra, việc tự ý điều trị bằng đông y, đi lấy nọc… sẽ dễ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và nguy hiểm hơn là dẫn đến tử vong. Chính tâm lý sợ tác dụng phụ của vaccine dại cũng là một rào cản khiến người dân ngại đi tiêm phòng sau khi phơi nhiễm. Vaccine dại thế hệ mới được sản xuất bằng công nghệ tế bào, đã được kiểm tra với quy trình chặt chẽ, đảm bảo tính an toàn cho người tiêm, không có gì phải lo lắng về tác dụng phụ.

Đường lây truyền và cách phòng tránh

Bệnh dại là bệnh lây truyền từ động vật sang người chủ yếu qua vết cắn của động vật có vú máu nóng (chó sói, chó rừng, chó nhà, mèo...). Virus dại thuộc họ Rhabdovirus, giống lyssavirus có vật liệu di truyền là ARN, có vỏ ngoài là Glycoprotein. Ổ chứa virus dại trong thiên nhiên là động vật có vú máu nóng nêu trên.

Thời gian ủ bệnh từ 1 - 3 tháng sau phơi nhiễm, hiếm khi ngắn dưới 9 ngày hoặc dài tới một vài năm. Tất cả chó mắc bệnh dại đều chết trong vòng 10 ngày kể từ khi có triệu chứng dại đầu tiên.

Thời kỳ lây truyền ở người: Virus đào thải qua chất tiết (nước bọt, nước mắt, nước tiểu…) của người bệnh trong suốt thời gian phát bệnh (khả năng lây truyền từ người sang người là vô cùng hiếm gặp).

Xử lý vết thương tại chỗ: Phải rửa thật kỹ bằng xà phòng hoặc nước sạch ít nhất 15 phút, sau đó sát khuẩn bằng cồn 70%, dung dịch iode… Mục đích giảm thiểu lượng virus tại nơi xâm nhập, không nên khâu kín vết thương hoặc băng kín, nếu cắt lọc không khâu ngay, dùng kháng sinh và tiêm phòng uốn ván.

Tiêm vaccine dại: Bệnh dại được chẩn đoán trên lâm sàng có các biểu hiện hội chứng viêm não tủy cấp tính: Sợ nước, sợ gió, sợ ánh sáng (ở thể dại điên cuồng). Các triệu chứng liệt (ở thể dại liệt) - Tiến triển tới hôn mê và thường tử vong sau 7 - 10 ngày.

BS Phạm Hồng Thanh(Trung tâm Y tế TP. Long Xuyên)