Luật mới - vận hội mới của báo chí

Tham gia đóng góp ý kiến trong quá trình thảo luận sửa đổi Luật Báo chí tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, đại biểu Trần Thị Thanh Hương - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh cho rằng, một tác phẩm báo chí đòi hỏi một chuỗi kỹ năng đa nền tảng, đa phương tiện, đa loại hình. Một phóng viên phải mang theo cả “tòa soạn trên vai”. Qua 10 năm triển khai thực hiện, Nghị định số 18/2014/NĐ-CP của Chính phủ quy định về chế độ nhuận bút trong lĩnh vực báo chí, xuất bản, bộc lộ ngày càng rõ hơn bất cập như không phân biệt rõ cơ chế chi trả nhuận bút cho tác phẩm hình thành từ những nguồn tài chính khác nhau; mức thù lao quá lỗi thời so với tình hình hiện nay dẫn đến cơ quan báo chí khó thu hút và giữ chân được nguồn nhân lực chất lượng cao.

Một tác phẩm báo chí đòi hỏi một chuỗi kỹ năng đa nền tảng, đa phương tiện, đa loại hình. Ảnh: GIA KHÁNH

“Luật Báo chí (sửa đổi) được ban hành chỉ là bước đầu, vẫn còn cần nhiều văn bản dưới luật khác. Thực tế đặt ra, đòi hỏi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần nhanh chóng tham mưu Chính phủ sửa đổi Nghị định số 18/2014/NĐ-CP và điều chỉnh thẩm quyền thực hiện Thông tư 05/2024/TT-BTTTT phù hợp tình hình thực tiễn, tạo điều kiện, động lực cho cơ quan báo chí, truyền thông nỗ lực vươn lên, hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị được giao trong bối cảnh tình hình mới”, đại biểu Trần Thị Thanh Hương đề nghị.

Nhà báo Tân Văn Ngữ - Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh quan tâm đến một điểm nổi bật, tác động rất lớn đến sự phát triển của các cơ quan báo chí địa phương và người làm báo. Luật bổ sung các chính sách phát triển báo chí, bảo đảm nguồn lực thực hiện, từ cơ chế tài chính đến đầu tư hạ tầng và ưu đãi thuế theo hướng khả thi hơn. Nhà nước sẽ có chính sách đầu tư phát triển báo chí, đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số báo chí, ứng dụng công nghệ hiện đại cho các cơ quan báo chí; nền tảng số báo chí quốc gia; hạ tầng dữ liệu báo chí số; công cụ số để thực hiện giám sát hoạt động báo chí trên không gian mạng.

Theo ông Tân Văn Ngữ, hiện mạng xã hội hoạt động lấn át, vượt trội hơn các cơ quan báo chí chính thống, do hành lang pháp lý quản lý không gian mạng chưa chặt chẽ, đầy đủ. Mạng xã hội hoạt động gần như không có cơ quan nào kiểm soát, nhiều thông tin giật gân câu khách, phục vụ thị hiếu được thông tin nhan nhản. Thông tin xấu, độc “kéo” lượng lớn người đọc theo dõi, bình luận. Trong khi đó, các cơ quan báo chí chính thống mất dần lượng độc giả truyền thống, không thu hút độc giả mới, nhất là giới trẻ. Số lượng báo phát hành ngày một ít; bạn nghe, xem đài giảm dần dẫn đến nguồn thu quảng cáo teo tóp đến mức không thể trang trải chi phí cho hoạt động của cơ quan báo chí, thậm chí không đủ kinh phí trả thù lao, nhuận bút, lương cho cán bộ, phóng viên.

“Việc thông qua Luật Báo chí (sửa đổi) sẽ góp thêm giải pháp giúp các cơ quan báo chí có thêm nguồn thu, có cơ sở pháp lý rõ ràng, căn cơ để tính toán cho kế hoạch phát triển dài lâu. Đó là thông qua cơ chế, chính sách giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu và hỗ trợ cước vận chuyển, chi phí đăng tải, truyền dẫn, phát sóng để báo chí phục vụ nhiệm vụ chính trị; có chính sách ưu đãi thuế theo quy định của pháp luật…”, nhà báo Tân Văn Ngữ kỳ vọng.

Nhà báo Nguyễn Hoàng Anh Tuấn - nguyên Phó Tổng biên tập Báo An Giang cho rằng: “Có thể thấy, “cởi trói” về kinh tế báo chí là thay đổi quan trọng nhất để cơ quan báo chí bớt phụ thuộc vào ngân sách hay khi quảng cáo truyền thống đang sụt giảm. Luật cho phép cơ quan báo chí hoạt động linh hoạt hơn trong việc liên kết, kinh doanh các lĩnh vực liên quan như truyền thông, tổ chức sự kiện, nội dung số và thương mại điện tử trên nền tảng báo chí. Luật cụ thể hóa cơ chế Nhà nước đặt hàng, giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách Nhà nước”.

Ở góc độ tổng thể, Luật Báo chí (sửa đổi) không chỉ giải quyết những vấn đề trước mắt của báo chí về kinh tế và nguồn lực mà còn đặt nền móng cho một mô hình phát triển bền vững trong dài hạn. Khi báo chí được trao thêm quyền chủ động trong tổ chức sản xuất nội dung, liên kết dịch vụ và ứng dụng công nghệ thì yêu cầu đặt ra đồng thời là nâng cao trách nhiệm xã hội, giữ vững tôn chỉ, mục đích và bản lĩnh chính trị của người làm báo. Cơ chế thông thoáng hơn không đồng nghĩa với buông lỏng quản lý mà là chuyển từ quản lý hành chính sang quản trị hiện đại, minh bạch, dựa trên pháp luật và chuẩn mực nghề nghiệp.

Quan trọng hơn, Luật Báo chí (sửa đổi) mở ra cơ hội để các cơ quan báo chí địa phương tự làm mới mình, chuyển từ tư duy trông chờ, bao cấp sang tư duy chủ động, sáng tạo và thích ứng. Khi được tiếp sức bằng một hành lang pháp lý tiến bộ, báo chí cách mạng có thể vừa hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị vừa phát triển kinh tế báo chí bền vững, góp phần xây dựng không gian thông tin lành mạnh, nhân văn trong thời đại số.

GIA KHÁNH