“Truyền lửa” đờn ca tài tử, nối dài di sản

“Giữ lửa” qua lớp học tại gia

Nghệ nhân ưu tú (NNƯT) Đặng Hoàng Linh (tên thường gọi Sáu Lơn) và vợ là nghệ nhân nhân dân Nguyễn Thị Tường (tên thường gọi Phương Hồng Thắm) miệt mài cống hiến cho ĐCTT Nam bộ. Với tình yêu nghề cháy bỏng và mong muốn gìn giữ, phát huy di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, năm 2017, vợ chồng ông Sáu Lơn mở một lớp học ĐCTT miễn phí tại nhà ở phường Long Xuyên. Ban đầu, lớp chỉ dành cho thiếu nhi, sau đó có nhiều học viên đủ lứa tuổi và trình độ tìm đến. Duy trì đều đặn vào mỗi sáng chủ nhật, lớp học dạy từ kiến thức căn bản như nguồn gốc, ngũ cung, hơi điệu đến cách thực hành từng bài bản. “Có em vào học nhưng không biết gì hết trơn. Thấy các em có niềm yêu thích với nghệ thuật dân tộc, tôi thử giọng, xem cảm âm với nhịp nhàng được là bắt đầu nhận dạy!”, ông Sáu Lơn chia sẻ.

Một buổi sinh hoạt của câu lạc bộ đờn ca tài tử xã Vĩnh Trạch. Ảnh: PHƯƠNG LAN

Vợ chồng NNƯT Đặng Hoàng Linh và nghệ nhân nhân dân Nguyễn Thị Tường luôn tự hào và nhiệt huyết khi tận tay kèm cặp và truyền dạy kiến thức cho thế hệ trẻ. Không chỉ chú trọng chuyên môn, họ còn giáo dục học viên về đạo đức nghề nghiệp. Với ông bà, đây không chỉ là việc giữ gìn và phát huy di sản dân tộc mà còn là niềm hạnh phúc lớn lao khi thấy tình yêu ĐCTT được tiếp nối trong những tâm hồn trẻ.

Đặc biệt, ông Linh và bà Tường còn sưu tầm và lưu trữ một kho tàng bài ca, sẵn sàng chia sẻ với học trò khi cần. Với nhiều tâm huyết, ông bà đã thu âm các bài ca và gửi qua Zalo để học viên có thể học thêm tại nhà. Chính sự tận tâm đó đã giúp các học trò đạt nhiều thành tích cao trong các cuộc thi lớn. Điển hình là các bạn: Mỹ Nhung đạt danh hiệu á quân giải “Bông lúa vàng” năm 2023 và giải chuông bạc cuộc thi “Chuông vàng vọng cổ” năm 2024; Kim Sang giành huy chương vàng tại nhiều liên hoan ĐCTT; Vương Quan Trí đoạt quán quân “Tài tử miệt vườn” năm 2024.

Một buổi sinh hoạt của câu lạc bộ đờn ca tài tử xã Vĩnh Trạch. Ảnh: PHƯƠNG LAN

NNƯT Đặng Hoàng Linh trải lòng: “Sau khi ĐCTT được UNESCO công nhận di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, loại hình nghệ thuật này đã nhận được sự quan tâm nhiều hơn. Tôi cho rằng, việc giới trẻ không mặn mà với ĐCTT trước đây một phần do chúng ta chưa quảng bá đúng cách. Cần có những phương pháp dạy phù hợp, bắt đầu từ những bài lý, bài ca nhỏ, gần gũi để người trẻ dễ tiếp cận hơn”.

Câu lạc bộ ĐCTT - nơi ươm mầm và “truyền lửa”

Không chỉ có lớp học tại nhà, ở nhiều vùng quê An Giang, ĐCTT luôn được gìn giữ và phát triển thông qua các câu lạc bộ. Điển hình là câu lạc bộ ĐCTT Vĩnh Trạch ở xã Vĩnh Trạch, thành lập năm 2010, với 26 thành viên. Đến nay, còn hơn 10 thành viên nhiệt huyết. Thành phần câu lạc bộ khá đa dạng, từ cán bộ hưu trí đến những người đang công tác như giáo viên, bác sĩ. Họ đều có chung tình yêu dành cho ĐCTT và duy trì sinh hoạt đều đặn vào mỗi chiều chủ nhật.

Vợ chồng nghệ nhân ưu tú Đặng Hoàng Linh luôn tâm huyết truyền dạy đờn ca tài tử cho thế hệ trẻ. Ảnh: PHƯƠNG LAN

Một trong những thành viên đặc biệt của câu lạc bộ ĐCTT Vĩnh Trạch là NNƯT Trần Văn Hùng (còn gọi Tư Lem). Với ông, được công nhận danh hiệu NNƯT không chỉ là niềm vui mà còn là trách nhiệm. “Tôi luôn nghĩ làm sao để phát huy và hướng dẫn, truyền dạy nghệ thuật ĐCTT cho thế hệ sau này!”, ông Hùng bộc bạch.

Câu lạc bộ ĐCTT Vĩnh Trạch còn là nơi ươm mầm tài năng mới, hoàn toàn miễn phí. Là thành viên câu lạc bộ, ông Châu Thạch, ngụ xã Vĩnh Trạch cho biết: “Khi dạy ĐCTT cho người mới, ông Tư Lem bắt đầu bằng việc hướng dẫn nhạc lý, cách lấy nhịp, rồi mới đến xướng âm. Từng chữ một, như dấu sắc, dấu huyền, đều được ông gắn với các chữ trong ngũ cung như hò, xự, xang, xê, cống, giúp học viên dễ tiếp thu. Khi đã nắm chắc căn bản, ông mới dạy hát và chỉ cách luyến láy để bài ca thêm hay”.

Một buổi sinh hoạt, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau của các thành viên câu lạc bộ đờn ca tài tử xã Vĩnh Trạch. Ảnh: PHƯƠNG LAN

Mắc bệnh về mắt từ nhỏ, dù không thể nhìn thấy, NNƯT Trần Văn Hùng đã tìm thấy niềm đam mê và ý nghĩa cuộc sống trong từng lời ca, điệu lý. Ông tự chế những nhạc cụ đầu tiên của mình, sau đó được người dân, bạn bè động viên, chỉ dẫn và mua tặng đàn. Dù không được học qua trường lớp chính quy, nhưng nhờ sự cố gắng và giúp đỡ của nhiều người, ông thành thạo nhiều loại nhạc cụ như đàn kìm, đàn tranh, đàn bầu. Điều khiến mọi người ngưỡng mộ ông nhất là khả năng sáng tác các bài ca cổ dựa trên ngũ cung truyền thống. “Còn sức khỏe, tôi còn tiếp tục truyền dạy ĐCTT cho các em, các cháu!”, NNƯT Trần Văn Hùng khẳng định.

ĐCTT là di sản quý giá, là mạch nguồn văn hóa bền bỉ chảy trong lòng người mộ điệu. Nhờ những người bền bỉ “giữ lửa” và truyền nghề, giai điệu ngũ cung vẫn ngân vang giữa đời thường, tiếp tục nuôi dưỡng tâm hồn bao thế hệ, để di sản ấy không chỉ được bảo tồn mà còn được sống mãi trong trái tim Nhân dân.

PHƯƠNG LAN