Cấp học bổng để nâng chất lượng đào tạo tiến sĩ

ĐỂ CÓ THỂ TOÀN TÂM HỌC TẬP, NGHIÊN CỨU

Nhiều ý kiến bày tỏ tán đồng điểm mới nói trên của dự thảo luật Giáo dục ĐH sửa đổi.

Tiến sĩ Nguyễn Tấn Trần Minh Khang, Phó hiệu trưởng phụ trách Trường ĐH Công nghệ thông tin (ĐH Quốc gia TP.HCM), cho rằng đây là chủ trương đúng đắn, cần thiết và phù hợp với chiến lược phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong bối cảnh các trường ĐH đang cần đội ngũ giảng viên, nhà nghiên cứu mạnh để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ĐH và tự chủ ĐH.

Từ kinh nghiệm thực tế, tiến sĩ Khang nhìn nhận: "Để nâng cao chất lượng giảng viên và thu hút nhân tài, học bổng toàn phần cùng chế độ đãi ngộ ổn định là yếu tố rất quan trọng, quyết định việc ứng viên có sẵn sàng theo học tiến sĩ hay không. Có chính sách hỗ trợ của nhà nước sẽ giảm áp lực tài chính, từ đó tạo điều kiện cho nghiên cứu sinh (NCS) tập trung nghiên cứu khoa học và hoàn thành luận án đúng hạn. Đề xuất này cũng góp phần thu hút nhân lực trẻ xuất sắc quay lại trường ĐH làm việc, củng cố đội ngũ giảng viên, chuyên gia trong dài hạn".

Cùng quan điểm, tiến sĩ Lê Ngọc Sơn, Viện trưởng Viện Đào tạo quốc tế và sau ĐH, Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM, cho rằng đề xuất cấp học bổng toàn phần cho người học trình độ tiến sĩ là giải pháp hiệu quả giúp thúc đẩy xây dựng đội ngũ nhân lực trình độ cao trong nước và nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút NCS quốc tế đến học tập và nghiên cứu tại VN. Mô hình này cũng phù hợp với thông lệ quốc tế, phần lớn NCS được cấp học bổng để toàn tâm toàn ý cho công tác nghiên cứu, học tập.

Từ góc nhìn của một trường ĐH tư thục, thạc sĩ Nguyễn Thị Xuân Dung, Giám đốc Truyền thông Trường ĐH Công nghệ TP.HCM, đánh giá chủ trương cấp học bổng toàn phần đào tạo tiến sĩ là bước đi rất cần thiết của Bộ GD-ĐT nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và thúc đẩy nghiên cứu khoa học trong hệ thống giáo dục ĐH. Theo thạc sĩ Dung, việc mở rộng cơ hội học bổng đến cả khối công lập và ngoài công lập sẽ tạo sự bình đẳng trong tiếp cận, đồng thời khuyến khích các trường tư thục tiếp tục đầu tư mạnh cho nghiên cứu, hỗ trợ NCS và phát triển đội ngũ giảng viên.

HỌC BỔNG NÊN TRIỂN KHAI RA SAO ?

Ủng hộ việc cấp học bổng cho NCS, các chuyên gia đưa ra nhiều đề xuất cách thức triển khai hiệu quả. Theo tiến sĩ Nguyễn Tấn Trần Minh Khang, học bổng cần đi kèm cam kết phục vụ sau đào tạo nhưng với chính sách linh hoạt, phù hợp đặc thù từng ngành. Cần có cơ chế thưởng, phạt minh bạch, khuyến khích nghiên cứu có chất lượng quốc tế. Hỗ trợ thêm cho NCS về kinh phí công bố khoa học, phí hội thảo quốc tế và các điều kiện nghiên cứu.

Tiến sĩ Lê Ngọc Sơn cũng cho rằng để chính sách này phát huy hiệu quả bền vững, việc triển khai cần gắn với những định hướng cụ thể. Trước hết, học bổng tiến sĩ nên được phân bổ theo nhu cầu phát triển của quốc gia, tập trung vào những lĩnh vực ưu tiên, các chương trình trọng điểm, các nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp nhà nước hoặc những ngành công nghệ, đổi mới sáng tạo mà VN đang thiếu hụt nhân lực chất lượng cao. Đây là cách để bảo đảm nguồn học bổng thực sự đóng góp vào chiến lược phát triển dài hạn của đất nước.

Bên cạnh đó, theo ông Sơn, đối tượng nhận học bổng cũng cần được chọn lọc kỹ lưỡng và có định hướng rõ ràng. Người học khi đăng ký nhận học bổng của nhà nước cần cam kết phục vụ sau đào tạo, tham gia nhiệm vụ nghiên cứu, chuyển giao công nghệ hoặc công tác tại đơn vị được phân công. Điều này giúp đảm bảo hiệu quả đầu tư và tránh lãng phí nguồn lực ngân sách. Cuối cùng, học bổng nên được thiết kế linh hoạt theo nhiều mức khác nhau, bao gồm toàn phần cho các lĩnh vực đặc biệt ưu tiên hoặc ứng viên xuất sắc, bán phần hoặc theo tiến độ nghiên cứu, cũng như các dạng học bổng gắn với đề tài, dự án của giáo sư hướng dẫn. Cách tiếp cận đa tầng này sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho NCS và phát huy tốt nhất nguồn lực nhà nước.

Trong khi đó, thạc sĩ Nguyễn Thị Xuân Dung đề xuất: "Để chính sách phát huy hiệu quả, đề xuất Bộ GD-ĐT xem xét bổ sung một số hỗ trợ đi kèm như: kinh phí nghiên cứu, công bố khoa học, phòng thí nghiệm và điều kiện học thuật cần thiết cho NCS. Đây là những yếu tố cốt lõi để người học có thể hoàn thành đề tài tiến sĩ với chất lượng cao".

NHIỀU TRƯỜNG CÓ CHÍNH SÁCH CHO NGHIÊN CỨU SINH

Trong thực tế, nhiều trường ĐH đã có các chính sách miễn học phí, cấp học bổng, thậm chí ký hợp đồng đào tạo trả lương cho NCS toàn thời gian.

Từ năm 2019, ĐH Kinh tế TP.HCM đã triển khai chương trình miễn học phí và trả lương với nhiều chính sách đãi ngộ hấp dẫn dành cho NCS học tập tại trường. Theo đó, NCS được xem là nhân sự làm việc toàn thời gian, ký hợp đồng với trường được miễn 100% học phí, được hỗ trợ sinh hoạt phí hằng tháng. Nếu cư trú ngoài TP.HCM, NCS được bố trí chỗ ở không thu phí tại một trong các cơ sở lưu trú của trường. Khi được người hướng dẫn đồng ý, NCS có thể tham gia giảng dạy và được hưởng thù lao tương đương giảng viên thỉnh giảng. Thời gian tham gia giảng dạy tối đa của NCS tại trường không quá 450 giờ/năm. Đáng lưu ý, NCS sau khi hoàn thành chương trình tiến sĩ được ưu tiên tuyển dụng trở thành viên chức của trường nếu có nguyện vọng...

Trường ĐH Công nghệ thông tin (ĐH Quốc gia TP.HCM) hiện đang có đầy đủ các chính sách hỗ trợ dành cho viên chức, người lao động tham gia chương trình đào tạo tiến sĩ trong nước. Cụ thể, trường có chính sách ứng trước và hỗ trợ từ 90 - 120% học phí, kèm theo học bổng khuyến khích (50% học phí/học kỳ) cho NCS có công bố khoa học. Bên cạnh đó, NCS được giảm 50% giờ nghĩa vụ, hỗ trợ nhóm nghiên cứu và tạo điều kiện hoàn thiện luận án. Trường cũng có chính sách khen thưởng khi bảo vệ luận án và hỗ trợ tham gia các đề án đào tạo tiến sĩ của nhà nước.

Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM cũng triển khai nhiều chính sách hỗ trợ dành cho người học trình độ tiến sĩ. Trường miễn hoàn toàn học phí cho viên chức và người lao động khi theo học tiến sĩ tại trường. Trường hỗ trợ kinh phí thực hiện đề tài, dự án nghiên cứu cho NCS thông qua nguồn kinh phí khoa học công nghệ hằng năm. Đặc biệt, trường có chính sách khen thưởng công bố quốc tế với mức thưởng cao, từ 40 - 75 triệu đồng cho mỗi bài báo ISI/Scopus tùy theo xếp hạng tạp chí.

Trong thời gian qua, Trường ĐH Công nghệ TP.HCM đã ban hành các chính sách hỗ trợ, khuyến khích người lao động học lên trình độ tiến sĩ. Khi học tập tại trường hoặc cùng hệ thống trường, người lao động được hỗ trợ 40 - 50% học phí và được thưởng 100 triệu đồng sau khi bảo vệ thành công luận án tiến sĩ. Khi học tại trường khác, được miễn giảm 50 - 100 tiết chuẩn nghiên cứu khoa học/năm và được thưởng 100 triệu đồng sau khi hoàn thành việc học. Trường hợp học tiến sĩ ở nước ngoài, ngoài việc được hỗ trợ tìm kiếm học bổng, hỗ trợ bảo hiểm xã hội trong thời gian học, người lao động còn được thưởng 200 triệu đồng sau khi nhận bằng tiến sĩ.

Theo Thanhnien.vn