Đề nghị tăng mức hỗ trợ lao động tự do tham gia bảo hiểm tai nạn

Lao động tự do có thể tham gia bảo hiểm tai nạn

Theo cơ quan soạn thảo, đây là chế độ mới đối với lao động tự do, nhất là với đối tượng thuộc diện hộ nghèo, hộ khó khăn, cần hỗ trợ của Nhà nước. Ước tính mỗi năm có khoảng 1.400 NLĐ tự do tử vong do tai nạn lao động, cao gần 2 lần khu vực NLĐ có hợp đồng lao động. Dù các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm có cung cấp BHTN lao động, nhưng vẫn chưa bảo đảm an sinh cho người bị nạn và thân nhân của họ. Từ đó, cần ban hành Nghị định quy định BHTN cho lao động tự do - người làm việc không theo hợp đồng, nhằm khắc phục hạn chế của bảo hiểm thương mại. NLĐ tự do, người làm việc không theo hợp đồng lao động từ đủ 15 tuổi trở lên, không tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, sẽ được tham gia BHTN.

Dự kiến, mức đóng 1% lương tối thiểu vùng IV (32.500 đồng/tháng), cao hơn mức đóng của người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc về tai nạn lao động khoảng 3.850 đồng (tương đương 11,85%). Về mức hưởng, NLĐ được nhận chế độ khi bị suy giảm khả năng lao động và tử vong trong quá trình làm việc. Cụ thể, người bị suy giảm khả năng lao động từ 5% sẽ được hưởng 3 lần mức lương tối thiểu vùng IV; sau đó, cứ suy giảm 1% thì được hưởng thêm 0,3 lần tháng lương tối thiểu vùng IV. NLĐ còn được hưởng trợ cấp tính theo số năm đã đóng vào Quỹ Bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện. Đối với người tử vong do tai nạn lao động, mức hưởng một lần gần 32 lần tháng lương tối thiểu vùng IV, tương đương với người bị thương tật 100%.

Thống kê của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, “đến hết quý I/2023, số người làm việc không theo hợp đồng lao động ở nước ta khoảng 33 triệu người, trong đó, tỷ lệ NLĐ làm các công việc có nguy cơ cao về tai nạn lao động còn khá cao. Qua đó, đề xuất Nhà nước hỗ trợ mức đóng thấp nhất 10%, cao nhất 30% để bảo đảm tính tương đồng về mức đóng - hưởng giữa 2 khu vực bắt buộc và tự nguyện”. 

 Mức đóng và mức chi phải hợp lý

Bộ Tài chính đồng thuận với cơ quan soạn thảo về BHTN lao động tự nguyện là thành phần của Quỹ Bảo hiểm bắt buộc. Tuy nhiên, để có thể sử dụng được kết dư từ Quỹ BHTN lao động, bệnh nghề nghiệp bắt buộc và bảo đảm nguồn để bù đắp do đối tượng tự nguyện tham gia không thường xuyên, cần nghiên cứu theo hướng hài hòa giữa 2 hình thức. Thống nhất việc đề xuất ngân sách Nhà nước hỗ trợ một phần tiền đóng góp đối với trường hợp khó khăn nhằm khuyến khích, mở rộng đối tượng tham gia. Như vậy, Nhà nước hỗ trợ 30% mức đóng cho người thuộc diện hộ nghèo, 25% người thuộc hộ cận nghèo và 10% cho trường hợp khác. Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho rằng, nên xây dựng mức hưởng BHTN lao động tự nguyện trên nguyên tắc đóng - hưởng. Cần quy định rõ thời gian tối thiểu tham gia là bao lâu mới được hưởng trợ cấp, vì sẽ có trường hợp bị tai nạn lao động ngay trong tháng đầu tham gia.

Theo Phó Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam Nguyễn Xuân Định, xây dựng nghị định là cần thiết để thực hiện an sinh xã hội, kịp thời hỗ trợ NLĐ tự do - người không có hợp đồng lao động được hưởng mức trợ cấp khi chẳng may bị tai nạn lao động. Đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu thêm mức hỗ trợ của Nhà nước cho NLĐ tham gia quỹ, bởi với mức hỗ trợ như dự thảo thì người nghèo vẫn phải chi số tiền lớn để tham gia. Cần tăng mức hỗ trợ cho người thuộc hộ nghèo là 50%, hộ cận nghèo là 30% và 10% cho các đối tượng khác. Số người nghèo gặp tai nạn lao động còn khá cao và ít có khả năng được tiếp cận với các dịch vụ hỗ trợ y tế.

Ông Phan Văn Hiếu (xã Thoại Giang, huyện Thoại Sơn) cho biết: “Không riêng tôi, nhiều người làm nghề xây dựng tự do thường không có hợp đồng lao động, dù nghề này nguy cơ tai nạn lao động rất cao. Nếu chính sách này ra đời sẽ giúp NLĐ như chúng tôi yên tâm hơn khi làm việc. Rất mong Nhà nước đưa ra mức đóng thấp hơn 32.500 đồng/tháng như dự thảo, để hỗ trợ cho hộ nghèo, khó khăn, hộ gặp sự cố lao động".

Mức đóng và mức hỗ trợ sẽ được điều chỉnh

Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, với mức hỗ trợ của Nhà nước 10% - 30%, nếu những năm đầu tiên có khoảng 200.000 người tham gia BHTN lao động tự nguyện, thì mức hỗ trợ tương ứng khoảng 20 tỷ đồng/năm. Với kỳ vọng số lao động tự do tham gia tương đương với bảo hiểm tự nguyện về hưu trí, tử tuất khoảng 1,6 triệu người, ước tính ngân sách Nhà nước sẽ hỗ trợ 90 tỷ đồng/năm. Dự kiến sau 3 năm triển khai, trên cơ sở tính toán cân đối quỹ sẽ đề xuất điều chỉnh mức đóng, mức hỗ trợ của ngân sách Nhà nước, các chế độ hưởng BHTN lao động tự nguyện cho phù hợp thực tế.

N.R