Mâm ngũ quả ngày Tết

Mâm ngũ quả ở miền Nam luôn có đủ những loại trái cơ bản theo tên gọi, kỳ vọng “cầu gì sẽ được nấy”, gồm: Mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung… Theo phát âm, người ta cũng tránh các loại trái mang tên ý nghĩa không tốt, như: Chuối, lê, cam…

Ngày nay, hoa quả ngày càng phong phú. Theo đó, mâm ngũ quả có thể trở thành mâm “thập quả”. Một số người không quá câu nệ tên gọi trái cây, vẫn thoải mái lựa chọn các loại trái đẹp chưng trên bàn. Chẳng hạn trái táo (miền Tây quen gọi là trái bom) trái quýt đọc chệch thành “quỵt”, dưa hấu vỏ sọc… Chẳng qua, tên gọi và ý nghĩa cũng là do con người suy luận.

Nếu nghĩ thoáng hơn, mỗi trái cây có vẻ ngoài tươi ngon, bắt mắt, kết hợp cùng nhiều loại trái khác trên cùng mâm cũng có nghĩa đủ đầy, phong phú. Đơn cử với nải chuối xanh, người miền Nam "kỵ" chưng trên mâm ngũ quả, thì với người miền Bắc đây là loại trái cây không thể thiếu.

Tùy sự khéo léo, mỗi gia đình có cách trang trí khác nhau. Không chỉ vậy, mỗi dịp Xuân về, tài khéo tay chưng mâm ngũ quả còn được tổ chức thành cuộc thi, diễn ra ở nhiều nơi, cơ quan, doanh nghiệp.

Để toát lên ý nghĩa trọn vẹn của tác phẩm, các phụ kiện đi kèm được tận dụng từ nhiều nguyên liệu đa dạng, tăng thêm nét sinh động, cuốn hút cho mâm ngũ quả.

Trái bưởi mong muốn ý nghĩa an khang, thịnh vượng; trái thanh long ý nghĩa rồng mây hội tụ, sự phát tài phát lộc; dưa hấu vẻ ngoài căng tròn, thịt bên trong mát lành, ngọt ngào, ý nghĩa may mắn… Kể cả một số rau quả để chế biến trong bữa ăn cũng được tận dụng điểm tô cho mâm ngũ quả để trang trí thêm phần bắt mắt. Những trái lớn và xanh được sắp đặt phía dưới cùng của mâm và hướng lên, kế đến lần lượt xếp những trái nhỏ hơn theo bố cục chặt chẽ, hài hòa.

Người phương Đông tin vào thuyết ngũ hành: Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ. Mâm ngũ quả với 5 yếu tố cơ bản mang ý nghĩa tạo nên vạn vật trở thành điểm nhấn quan trọng trong phong vị ngày Xuân. Không chỉ chứa đựng giá trị tâm linh sâu sắc, việc chưng mâm ngũ quả trong mỗi căn nhà vừa là biểu tượng cho thành quả sau một năm lao động miệt mài, vừa gửi gắm vào đó những ước vọng trong năm mới.

HOÀI ANH