Trong hành trình đó, văn học-nghệ thuật luôn đồng hành cùng thời đại, vừa phản ánh, vừa bồi đắp, lan tỏa tình yêu nước, nhân lên sức mạnh dân tộc.
Đất nước ta đang bước vào giai đoạn phát triển mới, vai trò của càng trở nên quan trọng trong việc khơi dậy lòng tự hào, củng cố bản lĩnh văn hóa và nuôi dưỡng ý chí vươn lên của người Việt Nam.
Ngọn lửa lan tỏa tình yêu nước
Nhìn lại các hoạt động văn học-nghệ thuật thời gian qua, nhất là 9 tháng năm 2025, có thể thấy rõ sức sống mãnh liệt của ngọn lửa yêu nước không ngừng được khơi nguồn qua nhiều hình thức đa dạng. Tiêu biểu như chương trình nghệ thuật chính luận “Tổ quốc trong tim” do Báo Nhân Dân và Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội tổ chức hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, sau gần 1 tháng vẫn còn đọng lại dư âm sâu sắc trong lòng công chúng.
Khoảnh khắc 50.000 khán giả tại Sân vận động Quốc gia Mỹ Đình cùng đứng lên, hát vang bài Quốc ca với khí thế hào hùng là một minh chứng sống động cho sức mạnh gắn kết cộng đồng, niềm tự hào dân tộc mà nghệ thuật góp phần mang lại.
Tương tự, hàng loạt chương trình nghệ thuật quy mô lớn như “Dưới cờ vinh quang”, “V Concert - Rạng rỡ Việt Nam”, “Hà Nội - Từ mùa thu lịch sử năm 1945”, “Sao Độc lập: Vì một Việt Nam thịnh vượng”, “Việt Nam trong tôi”,... hay các MV: “Việt Nam tự hào tiếp bước tương lai” (Nguyễn Văn Chung, Tùng Dương), “Made in Vietnam” (DTAP sản xuất với sự tham gia của NSND Thanh Hoa, Trúc Nhân và Phương Mỹ Chi),... đã thổi bùng tinh thần tự tôn dân tộc qua ngôn ngữ âm nhạc hiện đại, lôi cuốn, tràn đầy niềm lạc quan, hứng khởi.
Trong lĩnh vực văn học, chương trình “Những câu thơ viết nên hình đất nước” giới thiệu tác phẩm tiêu biểu của thơ ca cách mạng Việt Nam qua các thời kỳ; gắn với những tên tuổi như Nguyễn Đình Thi, Nguyễn Khoa Điềm, Chính Hữu, Lê Anh Xuân, Nguyễn Đức Mậu… nhận được sự quan tâm lớn của công chúng.
Chương trình là lời tri ân tới các thế hệ đã đấu tranh giành hòa bình cho dân tộc và nhắn nhủ lớp trẻ bài học về lòng yêu nước, biết ơn cội nguồn, phát huy những giá trị ông cha gây dựng.
Trong lĩnh vực sân khấu, vở cải lương Từ Việt Bắc về Hà Nội và kịch nói Trái tim người dẫn đường về Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tái hiện một cách chân thực, sống động lịch sử dân tộc. Trong lĩnh vực mỹ thuật, triển lãm “Những người con của Tổ quốc” trưng bày 80 tác phẩm về những con người đã hiến dâng tuổi xuân cho đất nước, mang lại niềm biết ơn, xúc động và tự hào cho các thế hệ hôm nay.
Ở điện ảnh, các bộ phim Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối, Mưa đỏ khai thác đề tài chiến tranh cách mạng cũng tạo hiệu ứng tích cực trong cộng đồng. Điểm chung của các tác phẩm này là những sáng tạo mới mẻ, đa dạng trong hình thức biểu đạt, không chỉ kể lại sự kiện lịch sử mà còn đưa người nghe/xem tham gia vào hành trình lịch sử; qua đó tôn vinh giá trị văn hóa, lịch sử, thể hiện niềm tự hào dân tộc, tạo sức lan tỏa rộng rãi trong đời sống.
Củng cố nền tảng tinh thần dân tộc
Đảng ta sớm xác định văn học-nghệ thuật là lĩnh vực rất quan trọng, đặc biệt tinh tế của văn hóa; là một trong những động lực to lớn trực tiếp góp phần xây dựng nền tảng tinh thần của xã hội. Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 16/6/2008 của Bộ Chính trị về tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới và Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 9/6/2014 Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước đều nhấn mạnh vai trò của văn học-nghệ thuật trong việc khơi dậy lòng yêu nước, ý chí tự cường, xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, văn hóa Việt Nam đứng trước sự giao thoa mạnh mẽ với văn hóa thế giới. Đây vừa là cơ hội để khẳng định bản sắc, vừa là thách thức trước nguy cơ bị hòa tan. Chính vì vậy, văn học-nghệ thuật có sứ mệnh to lớn trong việc củng cố nền tảng tinh thần của xã hội. Nhà thơ Hữu Thỉnh chia sẻ: “Văn học-nghệ thuật là một cuộc hành hương về cội nguồn dân tộc, nó có ý nghĩa giáo dục lòng yêu nước, ý chí tự cường và lòng tự tôn dân tộc. Nó là hành trang tinh thần để chúng ta hướng về phía trước, sánh vai cùng nhân loại”.
Khi lòng tự hào dân tộc được nuôi dưỡng qua văn học-nghệ thuật, nó không chỉ dừng lại ở cảm xúc mà còn lan tỏa thành hành động cụ thể. Một thế hệ thanh niên được truyền cảm hứng từ những bộ phim, bài ca, tác phẩm văn học về lịch sử dân tộc sẽ tự tin hơn trong khởi nghiệp, sáng tạo, xây dựng đất nước. Một dân tộc gắn bó với nhau bằng tình yêu quê hương, đất nước sẽ có thêm sức mạnh đoàn kết vượt qua khó khăn, thiên tai, dịch bệnh. Không phải ngẫu nhiên mà trong những thời khắc cam go nhất của dân tộc, từ những năm tháng chiến tranh ác liệt đến thời kỳ đổi mới hay giai đoạn cả nước cùng nhau chống dịch Covid-19, văn học-nghệ thuật luôn vang lên để cổ vũ tinh thần, củng cố niềm tin, khích lệ cộng đồng vượt qua thử thách.
Theo GS, TS Đinh Xuân Dũng, bồi đắp lòng yêu nước bằng sức mạnh của văn học-nghệ thuật là nhiệm vụ tất yếu của một nền văn học-nghệ thuật chân chính, song thời kỳ mới đòi hỏi việc thực hiện nhiệm vụ đó cao hơn, sâu hơn và đó là một thách thức khách quan, cần năng lực và tư duy sáng tạo mới. Bởi người tiếp nhận hiện nay có nhu cầu đòi hỏi văn học-nghệ thuật thể hiện, khám phá lòng yêu nước của con người Việt Nam ở chiều sâu mới với những phương thức phù hợp. Để tiếp tục phát huy vai trò của văn học-nghệ thuật trong việc bồi đắp lòng yêu nước, nhân lên niềm tự hào dân tộc trong thời kỳ mới cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết, Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách, đầu tư, hỗ trợ sáng tạo, tổ chức các cuộc thi, triển lãm lớn, khuyến khích đề tài lịch sử, văn hóa dân tộc; xây dựng quỹ sáng tạo, vườn ươm tài năng, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại trong văn học-nghệ thuật.
Cần xác định rằng đầu tư xứng đáng cho văn học-nghệ thuật không chỉ là hỗ trợ sáng tác mà còn là đầu tư cho nền tảng tinh thần quốc gia. Bên cạnh đó, cần xây dựng chiến lược quảng bá đa dạng, từ truyền thông đại chúng đến nền tảng số để tác phẩm đến với mọi tầng lớp, vươn ra thế giới, khẳng định vị thế Việt Nam. Đồng thời quan tâm xây dựng khán giả - công chúng thẩm mỹ. Việc đưa văn học-nghệ thuật gắn với giáo dục trong nhà trường, tổ chức nhiều hoạt động trải nghiệm, giao lưu giữa nghệ sĩ với học sinh, sinh viên sẽ giúp hình thành “thị hiếu yêu nước” tự nhiên, bền vững từ thế hệ trẻ.
Đọc nhiều
