Nhìn lại chặng đường ngoại giao Mỹ-Triều từ Singapore đến Việt Nam

Thỏa thuận tại Singapore

Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) và Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un tại hội nghị thượng đỉnh ở Singapore ngày 12-6-2018. Ảnh: AFP/ TTXVN

Theo hãng tin Reuters, Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Triều tại Singapore ngày 12-6 là lần đầu tiên một tổng thống Mỹ đương nhiệm gặp một nhà lãnh đạo Triều Tiên. Tuyên bố chung được đưa ra sau cuộc gặp tập trung vào bốn cam kết sau:

Thứ nhất, hai quốc gia cam kết thiết lập quan hệ mới vì hòa bình và thịnh vượng.

Thứ hai, Mỹ và Triều Tiên sẽ phối hợp để xây dựng một nền hòa bình ổn định, lâu dài trên Bán đảo Triều Tiên.

Thứ ba, Triều Tiên cam kết hành động tiến tới phi hạt nhân hóa hoàn toàn Bán đảo Triều Tiên.

Thứ tư, hai quốc gia sẽ tìm kiếm và hồi hương hài cốt của binh sĩ Mỹ thiệt mạng trong Chiến tranh Triều Tiên 1950-1953.

Những điều đã diễn ra sau hội nghị ở Singapore

Ngay trước thềm Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Triều lần thứ nhất, Triều Tiên đã phá hủy một số đường hầm và tòa nhà tại bãi thử hạt nhân Punggye-ri hồi tháng 5 dưới sự quan sát của phóng viên quốc tế.

Ngay sau cuộc gặp với Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un, Tổng thống Trump đã có một tuyên bố bất ngờ là Mỹ sẽ ngừng tập trận chung với Hàn Quốc. Các cuộc tập trận chung Mỹ-Hàn từ lâu đã bị Triều Tiên chỉ trích và coi là diễn tập chiến tranh. Các cuộc tập trận lớn bị ngừng, chỉ còn các cuộc tập trận nhỏ vẫn diễn ra.

Triều Tiên nhanh chóng hồi hương 55 bộ hài cốt của lính Mỹ.

Tháng 7, hình ảnh vệ tinh cho thấy Triều Tiên bắt đầu dỡ bỏ một số cơ sở tại trạm phóng vệ tinh Sohae. Tuy nhiên, một số tổ chức Mỹ cho rằng Triều Tiên sau đó không có hoạt động dỡ bỏ nào nữa.

Triều Tiên và Hàn Quốc xúc tiến hòa giải, tổ chức ba hội nghị thượng đỉnh và thực hiện các bước đi giảm căng thẳng quân sự dọc biên giới chung như: đóng cửa một số chốt kiểm soát, gỡ bỏ mìn và áp đặt vùng cấm bay.

Các kế hoạch liên Triều khác phụ thuộc nhiều vào Mỹ vì các biện pháp trừng phạt Mỹ áp đặt với Triều Tiên cấm phần lớn hoạt động kinh tế với Triều Tiên.

Năm 2018 chứng kiến nhiều cuộc gặp công khai thường xuyên giữa quan chức Mỹ và Triều Tiên. Tuy nhiên, cũng có một số chuyến thăm bị hoãn.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo (trái) và Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un trong một cuộc gặp ở Bình Nhưỡng. Ảnh: Fox News

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã tới Bình Nhưỡng nhiều lần. Lúc đầu, ông còn bị Triều Tiên chỉ trích là đưa ra những “đòi hỏi như găng tơ” khi muốn Triều Tiên phi hạt nhân hóa hoàn toàn, có thể kiểm chứng và không thể đảo ngược. Về sau, ông đã giành được thiện cảm và sự hài lòng từ nhà lãnh đạo Kim Jong-un trong một cuộc gặp khác.

Trong khi đó, Tổng thống Trump đã đón quan chức Triều Tiên cấp cao tại Nhà Trắng, trong đó tuyên bố ông và Chủ tịch Kim Jong-un “cảm mến” nhau sau khi trao đổi thư từ.

Trong bài phát biểu nhân dịp Năm Mới 2019, Chủ tịch Kim Jong-un cho biết ông vẫn để ngỏ việc gặp Tổng thống Trump lần nữa, nhưng cảnh báo khả năng về “một con đường mới” có thể cuối cùng lại dẫn về phát triển vũ khí nếu ông không hài lòng với đàm phán.

Sau một loạt đàm phán đầu tháng 1 giữa hai bên, Tổng thống Trump đã thông báo Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Triều lần thứ hai với ông Kim Jong-un sẽ diễn ra tại Hà Nội ngày 27 và 28-2.

Những điều chưa xảy ra

Trong suốt các cuộc đàm phán cả công khai cũng như trong hậu trường, không bên nào thông báo những bước đi mới quan trọng tiến tới phi hạt nhân hóa, giảm nhẹ trừng phạt hay thiết lập nền hòa bình mới trên Bán đảo Triều Tiên.

Mỹ chưa có nhượng bộ với Triều Tiên. Ảnh: AFP/TTXVN

Truyền thông Triều Tiên phát các tuyên bố chỉ trích việc Mỹ phản đối ký tuyên bố hòa bình và giảm nhẹ trừng phạt trước khi Triều Tiên thực hiện thêm các bước tiến tới phi hạt nhân hóa.

Trong khi đó, cho dù Triều Tiên tự ngừng thử tên lửa nhưng quan chức tình báo và quốc phòng Mỹ cho rằng Triều Tiên vẫn tiếp tục phát triển kho tên lửa và hạt nhân, đồng thời nhận định Triều Tiên khó có thể từ bỏ toàn bộ vũ khí hạt nhân.

Sau cuộc gặp với ông Kim Jong-un hồi tháng 9-2018, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in cho biết Triều Tiên sẵn sàng dỡ bỏ vĩnh viễn khu phức hợp hạt nhân chính Yongbyon và cho phép thanh sát viên quốc tế vào các bãi thử tên lửa nếu Mỹ cũng có nhượng bộ tương ứng.

Tuy nhiên, tới nay, Mỹ chưa có nhượng bộ gì và cũng chưa có hoạt động thanh sát nào.

Điều có thể xảy ra ở Việt Nam

Các quan chức Mỹ và Triều Tiên kín tiếng về những thỏa thuận có thể được đưa ra tại hội nghị ở Việt Nam. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng Mỹ cần thực hiện các bước đi để các thỏa thuận có tính khả thi.

Ông Stephen Biegun, Đặc phái viên Mỹ về Triều Tiên, nói với các nghị sĩ Hàn Quốc là phần lớn các cuộc thảo luận gần đây với Triều Tiên liên quan tới hậu cần cho hội nghị và cần nhiều đàm phán hơn để giải quyết những vấn đề quan trọng. Ông Biegun cho biết hai bên đã thảo luận hàng chục vấn đề nghị trình.

Nhiều kỳ vọng đột phá được đặt ra với hai nhà lãnh đạo khi họ gặp nhau tại Việt Nam. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo một nghị sĩ Hàn Quốc, Triều Tiên đã kêu gọi giảm nhẹ trừng phạt, nối lại một số dự án kinh tế liên Triều, mở văn phòng liên lạc Mỹ tại Bình Nhưỡng, ký tuyên bố chính thức chấm dứt tình trạng chiến tranh trên Bán đảo Triều Tiên. 

Các động thái khác có thể gồm nới lỏng lệnh cấm người Mỹ tới Triều Tiên hoặc trợ cấp song phương nhiều hơn.

Theo các quan chức Hàn Quốc, để Mỹ nhượng bộ, Triều Tiên có thể đóng cửa khu Yongbyon cũng như phá hủy một số cơ sở tên lửa quan trọng trước sự chứng kiến của chuyên gia nước ngoài.

Truyền thông Triều Tiên hồi tháng 12-2018 cho biết cam kết phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên cũng gồm cả việc loại bỏ hoàn toàn mối đe dọa hạt nhân Mỹ với Triều Tiên. 

Một số nghị sĩ Mỹ và nhà phân tích cho rằng Tổng thống Trump có thể đồng ý giảm hiện diện quân sự Mỹ ở Hàn Quốc, còn quan chức Hàn Quốc và Mỹ lại nói vấn đề đó không được đưa ra đàm phán.

Tóm lại, kỳ vọng hai nhà lãnh đạo tạo một đột phá mang tính lịch sử tại Việt Nam là rất lớn.

Theo THÙY DƯƠNG (Báo Tin tức)