Quan Đế Miếu - Di sản kiến trúc và điểm đến tâm linh

Theo ông Thái Vĩ Minh, thành viên Hội Tương tế người Hoa TP. Châu Đốc, Quan Đế Miếu ban đầu được xây dựng bởi cộng đồng người Minh Hương, những người di cư từ Trung Quốc. Đây không chỉ là nơi thờ phụng Quan Công, vị tướng nổi tiếng thời Tam Quốc, mà còn là địa điểm tụ họp, kết nối các bang hội người Hoa. Theo thời gian, ngôi miếu trở thành nơi tín ngưỡng, gửi gắm niềm tin của nhiều người.

Lịch sử của Quan Đế Miếu được đánh dấu bằng nhiều lần trùng tu quan trọng. Các đợt cải tạo lớn diễn ra vào năm 1888 - 1889, 1972 và gần đây nhất là từ 2016 - 2017. Dù đã qua nhiều lần sửa chữa, kiến trúc gốc của ngôi miếu vẫn được bảo tồn gần như nguyên vẹn. “Chúng tôi cố gắng giữ nguyên các chi tiết kiến trúc cổ, từ kích thước đến hoa văn, để bảo vệ giá trị lịch sử và văn hóa của ngôi miếu” - ông Minh chia sẻ thêm.

Quan Đế Miếu thu hút bởi vẻ đẹp cổ kính và uy nghiêm. Những mái ngói đỏ, cột trụ chạm khắc hình binh khí bát tiên và 3 bức tượng gỗ Quan Công lớn được xem là độc đáo nhất miền Tây Nam Bộ. Không gian bên trong mang đậm dấu ấn Trung Hoa, với các biểu tượng: Thanh Long, Bạch Hổ và bàn thờ Thiên Địa Phụ Mẫu. Tất cả tạo nên một không gian linh thiêng, thu hút người dân địa phương và du khách gần xa. Ông Lâm Hiệp Thắng, người dân sống gần Quan Đế Miếu, cho biết: “Kiến trúc ở đây rất đặc sắc. Mỗi lần ghé miếu, tôi cảm nhận được sự bình yên, thư thái giữa nhịp sống hối hả”.

Bên cạnh giá trị kiến trúc, Quan Đế Miếu còn gắn liền với đời sống tín ngưỡng của cộng đồng. Lễ vía Quan Công vào ngày 13/5 âm lịch là một trong những sự kiện quan trọng tại miếu. Khác với nhiều nơi, lễ vía tại TP. Châu Đốc không tổ chức vào ngày 24/6 âm lịch, mà chọn ngày 13/5 âm lịch, ngày vía Quan Bình, con trai Quan Công. Theo ông Thái Vĩ Minh, sự thay đổi này xuất phát từ quan niệm “con không làm trước cha”, đồng thời ngày này trùng với lễ vía Đức Già Lam trong Phật giáo, tạo nên sự giao thoa ý nghĩa. Trong lễ hội, các nghi thức: Tắm tượng, thay áo và dâng tế phẩm được thực hiện trang nghiêm. Ngoài ra, các hoạt động phát thưởng cho học sinh người Hoa nghèo hiếu học cũng góp phần làm lễ hội thêm ý nghĩa.

Mặc dù có giá trị văn hóa và tâm linh, Quan Đế Miếu đang gặp khó trong việc bảo tồn. Sự thay đổi của xã hội khiến thế hệ trẻ ngày càng ít quan tâm đến di sản văn hóa, trong khi những người hiểu biết sâu sắc về các giá trị truyền thống cũng ngày một thưa vắng. Tuy nhiên, Hội Tương tế người Hoa tại TP. Châu Đốc vẫn nỗ lực gìn giữ và phát huy giá trị của ngôi miếu, qua các hoạt động: Tổ chức lễ hội, giáo dục thế hệ trẻ, cải tạo miếu... luôn được thực hiện với tinh thần trân trọng di sản.

Quan Đế Miếu là một công trình kiến trúc độc đáo, đồng thời là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa và tín ngưỡng. Với lịch sử lâu đời và sức sống bền bỉ, nơi đây đã trở thành biểu tượng cho lòng trung nghĩa và sự gắn kết cộng đồng. Đối với nhiều người, mỗi lần đến miếu không chỉ là để thắp hương, mà còn là để tìm lại sự bình yên trong tâm hồn, bỏ lại sau lưng những bộn bề của cuộc sống thường nhật.

BÍCH GIANG