Đằng sau quyết định ra đi của Thủ tướng Suga Yoshihide

Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide hôm 3-9 thông báo sẽ không ra tranh cử chức chủ tịch Đảng Dân chủ Tự do (LDP) dự kiến diễn ra vào cuối tháng này, qua đó rời khỏi vị trí lãnh đạo đất nước sau một năm nắm quyền.

Động thái mang tính chính trị

Phát biểu với giới truyền thông, ông Suga cho biết đã lên kế hoạch tranh cử nhưng nhận thấy rất khó để vừa làm điều này vừa đối phó đại dịch COVID-19 nên đã có lựa chọn như thế. Ông Suga có quyết định trên theo sau một cuộc họp bất thường của ban lãnh đạo LDP.

Tổng Thư ký LDP Toshihiro Nikai cho biết họ không khỏi ngạc nhiên trước quyết định của ông Suga nhưng vẫn chấp nhận lựa chọn này. Ông Nikai tiết lộ thêm rằng Thủ tướng Suga không đề cử người kế nhiệm mình.

Theo báo Mainichi, ông Suga trước đó có kế hoạch cải tổ nội các và ban lãnh đạo LDP vào tuần tới giữa lúc tỉ lệ ủng hộ xuống thấp, một phần do công chúng không hài lòng về nỗ lực ứng phó cuộc khủng hoảng COVID-19 của chính phủ thời gian qua.

Dù vậy, một số nhân vật trong nội bộ LDP bày tỏ lo ngại rằng đảng có thể không đạt kết quả tốt trong cuộc bầu cử Hạ viện sắp tới nếu ông Suga vẫn còn nắm quyền. Vì thế, quyết định của ông Suga còn được xem là một động thái mang tính chính trị bởi LDP sẽ có một lãnh đạo mới trước khi tổng tuyển cử dự kiến diễn ra vào cuối năm nay.

Nhiệm kỳ của các thành viên Hạ viện sẽ kết thúc vào ngày 21-10 tới và bầu cử mới phải được tiến hành vào cuối tháng 11.

Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga tại thủ đô Tokyo hôm 3-9 Ảnh: Reuters

Thách thức từ COVID-19

Trước đó, LDP đã thất bại trong các cuộc bầu cử giữa kỳ để bổ sung 3 ghế còn thiếu trong lưỡng viện Quốc hội hồi tháng 4, cũng như gặp khó trong một số cuộc bầu cử địa phương trong thời gian ông Suga lãnh đạo đất nước.

Trong tuần này, theo tờ The Japan Times, một số thành viên LDP còn phản ứng mạnh trước thông tin ông Suga cân nhắc kêu gọi bầu cử sớm vào giữa tháng 9. Nếu diễn ra, một bước đi như thế sẽ làm trì hoãn cuộc bỏ phiếu bầu chủ tịch LDP, từ đó làm dấy lên phỏng đoán ông Suga không muốn đối đầu các đối thủ trong cuộc đua này.

Giờ đây, giới chức LDP cho biết ông Suga sẽ làm hết nhiệm kỳ chủ tịch đảng, đồng nghĩa ông vẫn tại vị cho đến khi đảng này chọn được chủ tịch mới trong cuộc bỏ phiếu dự kiến diễn ra vào ngày 29-9 tới. Ngoài ra, ông Suga còn thông báo rút lại kế hoạch cải tổ ban lãnh đạo LDP.

Do LDP hiện nắm đa số ghế tại Hạ viện, người nào thắng trong cuộc bỏ phiếu sắp tới chắc chắn sẽ là thủ tướng mới. Một khi chiến dịch vận động tranh cử bắt đầu vào ngày 17-9 tới, dịch COVID-19 chắc chắn là một nội dung được quan tâm nhiều, cũng là một thách thức không nhỏ đối với các ứng viên.

Tình trạng khẩn cấp vì COVID-19 tại thủ đô Tokyo đã được gia hạn đến ngày 12-9. Ngoài ra, 21/47 tỉnh nước này đang trong tình trạng khẩn cấp tương tự giữa lúc các bệnh viện chịu nhiều sức ép trước số ca nhiễm tăng cao kỷ lục.

Những gương mặt tiềm năng

Theo truyền thông địa phương, trong số những ứng viên tiềm tàng tham gia cuộc đua này có Bộ trưởng Vắc-xin COVID-19 Taro Kono, Bộ trưởng Môi trường Shinjiro Koizumi, cựu Bộ trưởng Ngoại giao Fumio Kishida, cựu Bộ trưởng Nội vụ Sanae Takaichi, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Shigeru Ishiba…

Cho đến giờ, chỉ mới có ông Kishida tuyên bố ra tranh cử. Nhân vật này đã đề xuất một loạt biện pháp mới để đối phó dịch bệnh, như thêm ngân sách, cam kết bổ sung giường bệnh, lập cơ quan xử lý khủng hoảng sức khỏe… Ông cũng hứa hẹn một gói kích thích mới để chống lại tác động của dịch bệnh đối với nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới.

Một số nhà phân tích đánh giá chính khách này là một trong những ứng viên hàng đầu cho vị trí chủ tịch LDP tiếp theo dù thận trọng nói thêm rằng vẫn chưa có gì chắc chắn lúc này. "Ông Kishida là người dẫn đầu cuộc đua lúc này nhưng điều này không có nghĩa chiến thắng của ông được bảo đảm" - ông Koichi Nakano, chuyên gia tại Trường ĐH Sophia University (Nhật Bản), nhận định với Reuters.

Theo cuộc thăm dò của hãng truyền thông Nikkei vào tuần rồi, tỉ lệ ủng hộ hai ông Kono và Ishiba cho vị trí chủ tịch LDP sắp tới là ngang nhau (cùng 16%), theo sau là ông Kishida (13%) và Thủ tướng Suga (11%). Nếu chỉ tính riêng những người ủng hộ LDP, ông Suga đứng đầu với tỉ lệ 20%, theo sau là ông Kono (18%) và ông Kishida (14%). 

Nhiệm kỳ chủ tịch LDP của ông Suga, 72 tuổi, sẽ kết thúc vào ngày 30-9. Trong cuộc bỏ phiếu lần trước, ông Suga Yoshihide đã đánh bại 2 ông Kishida và Ishiba để trở thành người kế nhiệm ông Abe Shinzo.

Lên nắm quyền vào giữa tháng 9-2020, ông Suga cam kết tiếp tục các chính sách kinh tế, đối ngoại của ông Abe, cũng như thành lập "nội các làm việc vì người dân". Nhà lãnh đạo này sau đó thực hiện một loạt chính sách như chuyển đổi số nền kinh tế và cải cách hành chính. Dù vậy, ông Suga cũng chịu nhiều sức ép trong cuộc chiến chống COVID-19. Chẳng hạn như nhà lãnh đạo này được cho là không kịp thời dừng chương trình kích cầu du lịch nội địa giữa lúc số ca nhiễm gia tăng.

Theo HOÀNG PHƯƠNG (Báo Lao động)