Đi qua cánh đồng Tứ giác Long Xuyên

Sức sống mới ở vùng Tứ giác Long Xuyên. Ảnh: THÀNH CHINH

Một thời đồng hoang

Từ Rạch Giá men theo quốc lộ 80 chúng tôi hỏi thăm người dân đường về kênh Tám Ngàn. Qua cây cầu bê tông vững chắc tại xã Bình Sơn, chúng tôi ghé hỏi thăm đường về Tri Tôn. Gần dốc cầu Tám Ngàn có quán cơm chay “0 đồng” phục vụ mọi người dùng thoải mái. Cạnh đó, chúng tôi gặp người dân đang mài, cưa sắt để chuẩn bị xây nhà từ thiện cho người nghèo.

Trong số đó có ông Út Gạch (60 tuổi), ngụ xã Hòn Đất đến đây cùng người dân tham gia hỗ trợ tiền mua vật tư, sắt, thép. Ông Út Gạch trông giản dị mặc dù gia đình có 100 công ruộng. Ông khiêm tốn nói: “Vùng này nói 100 công đất người ta cho rằng khoe khoang, chẳng ăn thua so với nhiều nông dân canh tác tới hàng ngàn công ruộng”. Ông Út Gạch kể, hồi đó vùng này hoang vắng, phèn xì đỏ quạch khắp đồng, trồng cây bạch đàn còn không sống nổi. Đất cho không mà chẳng ai thèm nhận, nhiều người đến khai phá rồi đi vì phèn dậy.

Sau này, Nhà nước đầu tư xẻ kênh ngang, dọc trên cánh đồng phèn tứ giác, nông dân đào mương, kênh rãnh, bơm nước vào cánh đồng rồi xổ phèn ra kênh. Mùa nước nổi, nước từ thượng nguồn đổ về con kênh Vĩnh Tế rồi dẫn phù sa qua các con kênh T4, T5 (kênh Võ Văn Kiệt), T6. Ngoài ra, các tuyến kênh nối từ sông Hậu như: Kênh Đào, kênh Cần Thảo, kênh Vịnh Tre, kênh Châu Phú… nhận lượng phù sa rất lớn vào vùng Tứ giác Long Xuyên tháo phèn hiệu quả. Giữa trưa đứng trên bờ kênh Tám Ngàn, chúng tôi thấy bà con đang xả lũ vào ruộng vừa thu hoạch xong khoảng 1 tháng. Những chiếc máy cày nổ máy ì ầm trên đồng để cày ải, vệ sinh đồng ruộng chuẩn bị cho vụ đông xuân.

Ông Út Gạch quê ở vùng Châu Phú vào cánh đồng tứ giác lập nghiệp năm 1991. Ngày đó, đất đai vùng này phèn ít dần, làm lúa mùa sống được. Sau đó, nhờ kỹ thuật xổ phèn của nông dân, canh tác lúa mỗi vụ đạt năng suất từ 700kg - 1 tấn/công. Qua nhiều năm, ông Út Gạch trụ vững ở vùng đồng phèn này và tiếp tục canh tác lúa vươn lên khấm khá. Hiện cuộc sống ổn định, ông cùng bà con góp sức với địa phương xây nhà cho người nghèo.

Kênh Tám Ngàn tấp nập ghe, tàu đến chở nông sản và máy móc phục vụ nông nghiệp trên vùng Tứ giác Long Xuyên. Ảnh: THÀNH CHINH

Nhiều người thành công

Vùng Tứ giác Long Xuyên được rút gọn của vùng đất với 4 đỉnh là các đô thị như: Long Xuyên, Châu Đốc, Hà Tiên và Rạch Giá. Vùng có diện tích tự nhiên 498.141ha, gồm: An Giang là 483.141ha và một phần của TP. Cần Thơ là 15.000ha. Đây là khu vực có địa hình tự nhiên với độ cao thấp dần từ phía bắc xuống phía nam.

Khi nhắc đến cánh đồng Tứ giác Long Xuyên, ông Bảy Nhị (Nguyễn Minh Nhị - nguyên Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang cũ) nằm lòng vùng đồng đất phèn này. Ông Bảy Nhị chỉ kỹ thuật xổ phèn đơn giản. Chỉ cần đào kênh dẫn nước ngọt vào thì đuổi phèn trồng lúa được, không cần dùng phân bón lót. Nhớ lại trước đây, ông Bảy Nhị cho biết, vùng này toàn hoang hóa, heo hút ít người ở lắm. Sau đó, Nhà nước có chính sách thu hút dân vào khai hoang mở đất, mỗi người được cấp 3ha.

“Nhờ chính sách ưu đãi, nông dân đến vùng kinh tế mới khai hoang lập nghiệp rần rần. Ngày đó, tôi với ông Khánh Linh tham mưu chính sách đào kênh T5 được cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt chấp thuận chủ trương. Năm 1996, con kênh này được khởi công. Sau 3 năm, kênh T5 hoàn thành dẫn nước từ kênh Vĩnh Tế vào làm ngọt hóa toàn bộ vùng đồng phèn. Nhà nước tiếp tục cho chủ trương đào kênh T4, T6 để xổ phèn toàn vùng Tứ giác Long Xuyên”, ông Bảy Nhị cho hay.

Nông dân vùng Tứ giác Long Xuyên canh tác lúa đạt năng suất cao. Ảnh: THÀNH CHINH

Rong ruổi qua các cây cầu treo dây văng bắc ngang kênh, chúng tôi vào sâu trong cánh đồng thuộc các xã Hòn Đất, Bình Giang rồi ngược dòng kênh Võ Văn Kiệt. Vùng hẻo lánh ngày nào bây giờ đường sá được thảm bê tông xe chạy tới nơi. Ruộng lúa ở đây rộng, người dân tính theo kiểu “trăm ngang, nghìn dọc”, tức là chiều ngang 100m, chiều dài 1.000m. Hiện các bờ mẫu ruộng được nông dân đắp cao để tiện việc canh tác lúa theo quy mô cánh đồng lớn và xe chạy vào tận nơi.

Tôi gặp anh Đào Văn Kha (45 tuổi), quê gốc ở xã Chợ Vàm, vào cánh đồng Tứ giác Long Xuyên lập nghiệp gần 10 năm. Anh là kỹ sư nông nghiệp, mạnh dạn vào vùng hẻo lánh xây dựng công ty phân phối thuốc bảo vệ thực vật, phân bón để phục nông dân. Anh Kha còn thuê đất trồng lúa, nâng cao thu nhập.

Anh Kha cho hay, mấy năm nay có lúc lúa tăng giá rồi giảm liên tục, nhưng nhờ ruộng lúa vùng này cho năng suất cao nên có lãi, tiếp tục tái đầu tư sản xuất. Nhiều nông dân canh tác lúa trúng mùa, tích lũy tiền mua hàng trăm đến hàng ngàn công đất, vươn lên giàu có, nổi tiếng nhất vùng. “Cụ thể như ông Long, ông Bình, ông Bảy Phận, Sáu Đức, ông Kiều, ông Bé Năm, mỗi ông có hàng ngàn công ruộng, ai cũng biết tiếng”, anh Kha nói.

Giờ đây, đi qua vùng Tứ giác Long Xuyên sẽ bắt gặp những xóm trù mật, đất ruộng “cò bay thẳng cánh”, là nơi cung cấp lương thực quan trọng cho cả nước.

THÀNH CHINH