Đừng làm mất cơ hội vàng can thiệp tăng chiều cao cho trẻ

TS, BS Lê Cao Phương Duy - Phó Giám đốc Bệnh viện Nguyễn Tri Phương cho biết, có nhiều yếu tố chi phối sự phát triển chiều cao của trẻ, bao gồm: di truyền, dinh dưỡng, môi trường sống, chế độ sinh hoạt thể dục thể thao, hormone tăng trưởng (GH)… Trong đó, yếu tố di truyền là không thể thay đổi được.

Trong những nguyên nhân gây chậm tăng trưởng chiều cao ở trẻ, thiếu hormone tăng trưởng là nguyên nhân quan trọng nhưng rất khó nhận biết. Theo thống kê, trên thế giới, trường hợp chậm tăng trưởng do thiếu GH ước tính chỉ chiếm tỷ lệ khoảng 1/3000 - 1/4.000 nhưng đây là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến chậm tăng trưởng ở trẻ em và rất khó nhận biết.

Trẻ được đo chiều cao để bác sĩ đánh giá sự tăng trưởng khi phụ huynh đưa trẻ đến khám.

Theo bác sĩ Trần Thị Ngọc Anh, Khoa Nội tiết, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, quá trình tăng trưởng chiều cao của trẻ được chia thành nhiều giai đoạn, trong đó có hai giai đoạn sự tăng trưởng chiều cao diễn ra vượt trội là từ 0-2 tuổi và tuổi dậy thì. Ngay khi phát hiện những bất thường về chiều cao ở trẻ so với biểu đồ theo dõi chiều cao, phụ huynh cần cho trẻ khám sớm để được xác định đúng nguyên nhân.

Với trẻ chậm cao do thiếu GH, nếu điều trị sớm, có thể bắt kịp tăng trưởng của các trẻ bình thường và hầu như sẽ đạt được chiều cao tối đa lúc trưởng thành theo di truyền của từng trẻ. Nếu để qua tuổi dậy thì, thường là sau 13 tuổi, khi các sụn xương trẻ đóng lại, việc điều trị sẽ không còn hiệu quả nữa.

"Nếu không được điều trị, trẻ thiếu GH có chiều cao trung bình chỉ từ 135 - 145 cm, thấp hơn nhiều so với chiều cao tối đa có thể đạt được", bác sĩ Ngọc Anh cho hay.

Vì thế, từ ngày 1-12-2021 đến ngày 19-12-2021, Khoa Nội tiết, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, TP Hồ Chí Minh tổ chức chương trình “Tầm soát chậm tăng trưởng chiều cao ở trẻ em”. Đây là chương trình hỗ trợ cộng đồng thường niên của bệnh viện nhằm giúp phát hiện sớm và theo dõi các bất thường về tăng trưởng chiều cao ở trẻ em trước dậy thì, đặc biệt do rối loạn thiếu hormone tăng trưởng (GH).

Hàng trăm trẻ tham gia tầm soát miễn phí sẽ được các bác sĩ hỏi về tiền sử lúc sinh, tiền sử bệnh tật, tiền sử gia đình, tốc độ tăng trưởng chiều cao của trẻ. Tiếp theo, trẻ sẽ được thăm khám lâm sàng và đánh giá tình trạng tăng trưởng thông qua các chỉ số chiều cao, cân nặng, đối chiếu với các giá trị tham chiếu trên biểu đồ tăng trưởng.

Trẻ cũng được chụp X-quang xương bàn tay miễn phí khi có chỉ định để được đánh giá tuổi xương. Từ đó, các bác sĩ sẽ tư vấn về vấn đề phát triển chiều cao của trẻ là bình thường hay bất thường. Những trường hợp nghi ngờ chậm tăng trưởng chiều cao sẽ được hướng dẫn các bước xử trí tiếp theo.

Khi trẻ được chẩn đoán chậm tăng trưởng do thiếu GH sẽ được chỉ định bổ sung GH. Mục tiêu của việc điều trị này là để thay thế sự thiếu hụt GH cho sự phát triển chiều cao, các hoạt động chuyển hóa và tình trạng sức khỏe nói chung.

Sau 3-6 tháng điều trị, trẻ sẽ được đo lại chiều cao và xét nghiệm máu để đánh giá kết quả và điều chỉnh liều thuốc nếu cần. Trẻ đáp ứng với điều trị sẽ tăng chiều cao từ 8-12 cm/năm. Khi đến tuổi dậy thì, trẻ sẽ được đánh giá lại xem có tiếp tục bổ sung GH hay ngưng bổ sung.

Tính đến nay, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương đã chẩn đoán và điều trị thành công cho hàng trăm trường hợp chậm tăng trưởng do thiếu GH.

Như trường hợp bé trai 15 tuổi, điều trị GH năm bé 7 tuổi và điều trị liên tục trong 6 năm. Thời điểm bắt đầu điều trị bé cao 113 cm, nặng 26 kg. Khi bé 13 tuổi, bé xuất hiện dấu hiệu dậy thì và gia đình quyết định ngưng điều trị. Thời điểm ngưng điều trị chiều cao của bé là 155cm, nằm trong mức trung bình so với tuổi (trung bình bé tăng 7-8 cm/năm). Sau dậy thì 1 năm, chiều cao bé đạt được là 165 cm.

Hay gần đây nhất là trường hợp bé trai sinh tháng 1/2016, thời điểm bé đến khám 7/2020, chiều cao 99 cm, cân nặng 15 kg. Bé sinh đủ tháng, không có bệnh lý đặc biệt từ lúc sinh. Sau đó, khi đến bệnh viện thăm khám, bé được chẩn đoán thiếu GH và bắt đầu điều trị từ tháng 8/2020. Sau 6 tháng, chiều cao của bé 103 cm (tăng 4 cm), cân nặng 15,5 kg.

Đây là năm thứ 5 liên tiếp bệnh viện tổ chức chương trình này, bắt đầu từ năm 2017. Sau 4 năm triển khai, chương trình đã tầm soát miễn phí cho hơn 1.500 trẻ. Tổng số trẻ được chẩn đoán thiếu hormone tăng trưởng là hơn 120 trẻ. Trong năm nay, chương trình diễn ra trong 3 tuần, dự kiến sẽ tiếp nhận khoảng hơn 200 trẻ đến thăm khám.

Chương trình tầm soát miễn phí diễn ra từ 8 giờ - 11 giờ thứ bảy và chủ nhật hằng tuần, từ ngày 11-12 – 26-12-2021 tại Bệnh viện Nguyễn Tri Phương (468 Nguyễn Trãi, phường 8, quận 5, TP. Hồ Chí Minh).