Hợp đồng xã hội, giải pháp hướng tới kiểm soát hiệu quả dịch HIV/AIDS

Mô hình đạt hiệu quả cao

Hiện nay, đề án “Thí điểm mua sắm dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS với các tổ chức xã hội” đã được triển khai tại 9 tỉnh, thành phố bao gồm: Nghệ An, Đồng Nai, Tây Ninh, Điện Biên, Tiền Giang, Hải Phòng, Bình Dương, Cần Thơ và Kiên Giang,  cung cấp dịch vụ phòng chống HIV cho gần 4.000 khách hàng thông qua 20 hợp đồng ký kết thành công với 13 tổ chức cộng đồng và doanh nghiệp xã hội.

Báo cáo đánh giá giữa kỳ của đề án thí điểm giai đoạn 2022-2024 (tháng 3/2024) cho thấy, hợp đồng xã hội là một trong những giải pháp giúp Việt Nam đạt được mục tiêu quốc gia về dự phòng, xét nghiệm và điều trị HIV thông qua mở rộng khả năng tiếp cận các dịch vụ HIV do các tổ chức cộng đồng cung cấp cho các nhóm đối tượng đích.

Qua hơn 2 năm triển khai thí điểm, tất cả các đơn vị tham gia vào đề án đều cho thấy năng lực về quản lý, điều phối và thực hiện chương trình được nâng cao, từ cấp trung ương đến cấp tỉnh và các tổ chức cộng đồng. Với hầu hết các tỉnh có sự tham gia tích cực từ lãnh đạo Sở Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh và mối quan hệ đối tác chặt chẽ giữa cơ quan cấp tỉnh và tổ chức xã hội, việc triển khai các hoạt động thí điểm gặp nhiều thuận lợi và đạt kết quả rất khả quan. Hầu hết các tổ chức xã hội k‎ý hợp đồng đều hoàn thành chỉ tiêu của các gói dịch vụ.

Nhận định của các ban, ngành liên quan trong thực hiện Hợp đồng xã hội cho thấy, việc nhân rộng mô hình hợp đồng xã hội sử dụng ngân sách nhà nước là có khả năng triển khai. Về phía các tổ chức xã hội, 93% nhân viên tiếp cận cộng đồng mong muốn tiếp tục tham gia khi chuyển sang sử dụng ngân sách nhà nước.

Cần các giải pháp để nhân rộng

Tuy nhiên, để tiếp tục triển khai hợp đồng xã hội thời gian tới, theo các chuyên gia, các cơ quan nhà nước và các tổ chức xã hội cần nhiều giải pháp phối hợp chặt chẽ.

Cụ thể, nhà nước cần có các quy định pháp lý và văn bản hướng dẫn cụ thể. Các quy định pháp lý và văn bản hướng dẫn bao gồm Nghị định hoặc Quyết định của Thủ tướng về Danh mục dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước và việc sử dụng ngân sách địa phương cho hoạt động hợp đồng xã hội cung cấp dịch vụ phòng chống HIV/AIDS là rất cần thiết.

ThS.BS Đỗ Hữu Thủy, Phó Trưởng phòng Dự phòng lây nhiễm HIV, Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) cho biết: “Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 1387/QĐ-TTg phê duyệt các danh mục dịch vụ y tế, dân số nhưng hầu hết các dịch vụ phòng chống HIV/AIDS không nằm trong danh mục này nên không sử dụng tiền ngân sách để ký hợp đồng được. Nghị định 32/2019/NĐ-CP của Chính phủ Quy định giao nhiệm vụ, đặt hàng hoặc đấu thầu cung cấp sản phẩm, dịch vụ công sử dụng ngân sách nhà nước chỉ thực hiện với các đơn vị sự nghiệp công lập. Các tổ chức xã hội không phải đơn vị sự nghiệp công lập nên không áp dụng được Nghị định 32”.

Đề cập tới các quy định pháp lý và văn bản hướng dẫn, ông Nguyễn Quốc Đạt, Trưởng Khoa Phòng chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Tiền Giang cũng cho rằng: “Để có được nguồn ngân sách địa phương hỗ trợ, cần phải có khung pháp lý phù hợp từ Trung ương hướng dẫn. Trên cơ sở đó, các cơ quan chuyên môn, đặc biệt là đơn vị Phòng, chống HIV/AIDS mới có thể tham mưu cho Sở Y tế và UBND xin ý kiến Sở Tài chính cấp kinh phí cho hoạt động này”.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng đề xuất cần phải có các quy định về giám sát chất lượng dịch vụ do các tổ chức xã hội cung cấp; có thêm những quy định trong việc kiểm tra, giám sát chất lượng dịch vụ do các tổ chức xã hội cung cấp.