Hướng đi mới cho kinh tế An Giang

Sản xuất lớn là tất yếu

Dù là một trong những tỉnh dẫn đầu về sản lượng lương thực của cả nước nhưng đời sống nông dân (ND) An Giang còn nhiều khó khăn, nguyên nhân chính do sản xuất (SX) nhỏ lẻ, manh mún.

“Hiện nay, có khoảng 95% nông hộ sở hữu dưới 3ha đất. Trong khi đó, để canh tác NN có lời, đủ phục vụ cuộc sống gia đình thì cần từ 5ha trở lên, còn để đạt “Cánh đồng lớn” (CĐL) theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, diện tích tối thiểu cũng phải 50ha” - Giám đốc Sở NN và Phát triển nông thôn Trần Anh Thư phân tích.

DN có nhu cầu thuê đất diện tích lớn để đầu tư vào NN

Ông Thư cho biết, thời gian qua, An Giang đã nỗ lực xây dựng được các vùng chuyên canh NN, tiến tới SX công nghệ cao (CNC). Năm 2017, có 47 doanh nghiệp (DN) thực hiện liên kết CĐL thông qua 19 hợp tác xã (HTX), 31 tổ hợp tác (THT) và các hộ ND, với diện tích 33.531ha. An Giang là địa phương đầu tiên trong cả nước xây dựng được vùng nguyên liệu nếp 25.000ha (Phú Tân). Đồng thời, đã xây dựng được vùng chuyên canh xoài 3 màu theo tiêu chuẩn VietGAP ở 3 xã cù lao Giêng (Chợ Mới), vùng chuyên canh trồng chuối cấy mô, vùng chăn nuôi heo theo hướng CNC ở Tri Tôn và vùng chuyên canh tôm càng xanh xã Phú Thuận (Thoại Sơn).

Để tiến tới SX lớn, ứng dụng CNC, nhiều DN đã đến An Giang đặt vấn đề thuê đất lâu dài, ổn định. Điển hình như Công ty Cổ phần (CP) Gentraco đã thuê khu đất 68,2ha của Công an huyện Thoại Sơn trong 10 năm với giá 30 triệu đồng/ha/năm, tổ chức thử nghiệm nhiều mô hình SX mới. Trong khi đó, Công ty CP Vinacam đã làm việc với xã Vọng Đông (Thoại Sơn) thuê 400ha trong 10 năm (5 năm đầu giá 30 triệu đồng/ha, 5 năm sau giá 33 triệu đồng/ha). Hiện tại, có 50% ND đã đồng ý, 50% còn lại xã tiếp tục vận động. Công ty đang xúc tiến thuê 120ha đất của Huyện đội Thoại Sơn để SX lớn. Đối với Công ty CP Bê tông 620 Châu Thới, đang xúc tiến thuê 350ha đất trong 25 năm để thực hiện dự án NN CNC. Công ty CP NN Trung Thạnh đang làm dự án liên kết tiêu thụ tại An Giang khoảng 4.000ha. Trước mắt, công ty triển khai 1.000ha giống IR50404, OM6876 và Jasmine85 tại các huyện: Thoại Sơn, Tri Tôn và Châu Phú.

“Muốn tạo đột phá về kinh tế NN, không thể thiếu các DN đầu tàu. Thực tế, nhu cầu thuê đất đầu tư vùng NN ứng dụng CNC của các DN rất lớn nhưng tỉnh không còn quỹ đất 100-200ha giao DN. Do vậy, tỉnh đã xây dựng đề án tạo quỹ đất với quyết tâm phát triển SX lớn, khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế NN” - ông Thư thông tin.

Cần chính sách thống nhất

Ông Thư cho biết, trong quá trình DN thực hiện liên kết xây dựng CĐL với ND, dễ xảy ra tình trạng không thống nhất về chọn giống canh tác, giá thu mua. Khi DN tự thỏa thuận thuê đất của ND để SX lớn thì 2 bên lại không tin tưởng nhau. ND thì sợ DN không thanh toán sòng phẳng, còn DN sợ ND “bẻ kèo”, đòi đất lại giữa chừng hoặc nâng giá cho thuê.

“Phương án khả thi nhất là Nhà nước đứng ra thuê đất của ND rồi cho DN thuê lại. Giá thuê cơ bản được tính trên thu nhập bình quân 3 năm gần nhất của ND cộng thêm 10%. Cái lợi của cách làm này là ND không mất đất, vẫn đảm bảo thu nhập cao hơn so với tự mình canh tác. ND có thể chọn lựa làm công nhân NN cho DN ngay trên chính mảnh ruộng của mình hoặc chuyển đổi nghề khác. DN được Nhà nước đảm bảo thời gian thuê ổn định, lâu dài để yên tâm đầu tư SX” - ông Thư phân tích.

Mô hình Nhà nước thuê đất, tạo quỹ đất cho DN đầu tư được xem là tối ưu nhất để tích tụ ruộng đất, phục vụ SX lớn. Tuy nhiên, vướng mắc hiện nay là Luật Đất đai 2013 không có dòng nào cho phép Nhà nước sử dụng ngân sách thuê đất của dân. Trong khi đó, Luật Ngân sách 2015 cũng không cho tạm ứng ngân sách thuê đất NN. “Trên thực tế, việc Nhà nước thuê đất rồi cho DN thuê lại vẫn bảo toàn vốn ngân sách mà hiệu quả rất lớn. Tuy nhiên, cần phải có cơ chế thống nhất từ Trung ương đến địa phương. An Giang kiến nghị Chính phủ nên có nguồn vốn ngân sách quốc gia phục vụ cho việc thuê đất, tích tụ ruộng đất. Đây là một trong những đột phá để thúc đẩy NN phát triển xứng tầm” - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Quang Thi đề xuất.

Ông Thi cũng đề nghị Chính phủ gom các chính sách hỗ trợ phát triển NN, mua sắm nông cụ, ứng dụng khoa học - công nghệ, khuyến khích công nghệ chế biến sau thu hoạch, bảo hiểm cây lúa, vay vốn ưu đãi… thành cơ chế chung để triển khai đồng bộ, hiệu quả. Cùng với đó là đẩy mạnh phân quyền cho tỉnh công nhận các khu, vùng NNCNC, NN sạch, NN hữu cơ, tạo điều kiện cho DN, HTX, ND đầu tư phát triển SX. “Khi phân quyền, tỉnh sẽ dựa vào các tiêu chí quy định để công nhận và sẽ chịu trách nhiệm về quyết định công nhận đó” - ông Thi nhấn mạnh.

Bài, ảnh: NGÔ CHUẨN