Kiến trúc đình, chùa, thánh đường của các dân tộc ở An Giang

Chùa Xà Tón

Đình Châu Phú

Đình Châu Phú  (TP. Châu Đốc) có kiến trúc theo chữ “Tam”, nóc cổ lầu, mái tam cấp, lợp ngói đại tiểu, nền lát gạch bông, tường gạch hồ vôi ô dước, cột gỗ căm xe, cà chắc. Bên trong đình có 4 hàng cột, mỗi hàng có 10 cây to có chu vi độ 2 vòng tay. Tất cả kèo cột đều có hoành phi, liễn đối vàng son rực rỡ. Về nghệ thuật, đình Châu Phú có các đường nét chạm trổ tinh vi, độc đáo từ khâu xây dựng đến trang trí nội thất mang sắc thái nhà Nguyễn đậm nét.

Trên nóc đình chạm khắc nổi bật nhiều tượng đẹp mang màu sắc dân gian, như: Bát tiên, lưỡng long tranh châu, lưỡng long chầu nguyệt, cá hóa long, chim, công, phụng, sư tử, chữ cổ. Nổi bật nhất là chạm khắc rồng thời Nguyễn. Các liễn đối tại đình mang nội dung ca ngợi công đức của Nguyễn Hữu Cảnh về mở mang vùng đất Nam Bộ.

Ngày 16/11/1988, đình Châu Phú được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

Chùa Xà Tón

Tại thị trấn Tri Tôn (huyện Tri Tôn) náo nhiệt, chùa Xà Tón nằm bề thế, uy nghi. Giống như các chùa Khmer khác ở ĐBSCL, chùa Xà Tón có quy cách bố cục và kiến trúc thống nhất, như: Cổng chùa, tường rào, chính điện, các dãy nhà tăng, nhà thiêu, những tháp để cốt...

Chính điện chùa Xà Tón được xây theo hướng đông tây, mái chính có cấu trúc tam cấp, lợp ngói màu đỏ, xanh, vàng đặc sắc. Ở 4 góc nóc mái chính điện được trang trí hình tượng thần rắn Naga uốn cong. Chánh điện còn là nơi tiêu biểu của nghệ thuật kiến trúc, chạm khắc, trang trí của đồng bào dân tộc thiểu số Khmer với những bức bích họa được vẽ kín các mặt tường. Nội dung chủ yếu của những bức bích họa này là kể lại cuộc đời của Đức Phật Thích Ca.

Xung quanh ngôi chính điện là các tháp nhỏ, trên các đỉnh tháp nhỏ này được chạm hình thần Bayon 4 mặt. Phía trước chùa có hồ lớn, ngoài việc làm đẹp, hồ còn là nơi trữ nước sinh hoạt mùa khô. Chùa Xà Tón được xem như một biểu tượng văn hóa vật chất, tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số Khmer với những đặc điểm kiến trúc hết sức độc đáo và đặc sắc trong kho tàng di sản kiến trúc chùa Khmer ở ĐBSCL.

Ngày 12/12/1986, chùa Xà Tón được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

Thánh đường Hồi giáo Mubarak

An Giang có rất nhiều thánh đường của đồng bào dân tộc thiểu số Chăm, trong đó tiêu biểu và nổi bật nhất là thánh đường Hồi giáo Mubarak (xã Châu Phong, TX. Tân Châu). Đây là công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo với đường nét riêng mang đậm tính tôn giáo của đồng bào dân tộc thiểu số Chăm An Giang.

Thánh đường Hồi giáo Mubarak do kiến trúc sư người Ấn Độ Mohamet Amin vẽ, thiết kế dựa theo kiểu thánh đường Hồi giáo ở Ả Rập Xê Út. Cổng chính vào thánh đường hình vòng cung, phía trên nóc có một tháp lớn hai tầng, nóc tháp hình bầu dục, dưới chân tháp có hình trăng lưỡi liềm và ngôi sao tượng trưng cho đạo Hồi.

Từ cửa chính của thánh đường trở ra hai bên, mỗi bên có hai vòm hình vòng cung nhọn đầu. Hai bên hông thánh đường có 12 vòm hình vòng cung bọc quanh hành lang. Nhìn từ xa thánh đường giống kiến trúc cổ ở Ấn Độ và Ba Tư. Trang trí bên trong thánh đường chỉ có biểu tượng trăng lưỡi liềm và ngôi sao. Hàng năm, có rất nhiều đoàn khách tham quan về đây nghiên cứu, chiêm ngưỡng công trình kiến trúc độc đáo.

Ngày 12/12/1986, thánh đường Hồi giáo Mubarak được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

Bắc Đế Miếu

Bắc Đế Miếu (chùa Ông Bắc) ở TP. Long Xuyên được xây dựng cách nay hơn 150 năm, lúc đầu là một hội quán của nhóm người Hoa. Từ địa điểm hội họp, sinh hoạt, tương trợ lẫn nhau, dần dần trở thành ngôi chùa thiêng liêng của người Hoa. Bắc Đế Miếu lúc đầu được xây dựng đơn sơ, trải qua nhiều lần trùng tu đến năm 1891, Bắc Đế Miếu xây cất lại hoàn chỉnh và khang trang cho đến ngày nay.

Đường nét kiến trúc khá độc đáo, vừa mang đậm nét văn hóa người Hoa, vừa mang phong cách nghệ thuật nhà Nguyễn, thể hiện qua các hoa văn trang trí, mái ngói, dáng dấp tượng hình dân gian, như: Lưỡng long tranh châu, tứ linh, cá hóa long... Các bức phù điêu, hoành phi, liễn đối vàng son rực rỡ, với bao cảnh trời mây, chim muông, thần tiên rất sinh động và duyên dáng. Qua đường nét chạm khắc tạo hình ở cảnh phong thủy, các tủ bục bệ thờ, ở cột kèo, mái ngói, bao câu chuyện dân gian: Ngọc hư cung, bát tiên, thiên địa nhân…

Ngày 15/6/1987, Bắc Đế Miếu được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

TRỌNG TÍN