Từ viên đá đầu tiên đến biểu tượng phố núi
Nhà thờ được xây dựng trong 11 năm (1931 - đầu 1942), trải qua 3 giai đoạn thi công nhiều gian nan. Giai đoạn đầu hoàn thành phần cung thánh và một số gian chính, kịp khánh thành vào lễ Phục sinh năm 1932. Sau đó, vì thiếu kinh phí, công trình phải tạm ngưng. Tư liệu của giáo xứ còn ghi lại hình ảnh các linh mục lặng lẽ gõ cửa từng nhà, chắt chiu từng khoản đóng góp của giáo dân và ân nhân để duy trì giấc mơ xây dựng thánh đường.
Nhà thờ Con Gà (còn gọi là nhà thờ Chính tòa Đà Lạt). ẢNH: NGUYỄN NGỌC HIỆP
Hai giai đoạn tiếp theo, hoàn thiện lòng nhà thờ và tháp chuông, được tái khởi động năm 1940 và hoàn thành đầu năm 1942. Tổng chi phí ước khoảng 200.000 đồng Đông Dương, con số rất lớn ở thời điểm ấy. Khi khánh thành, giáo xứ vẫn còn mang một khoản nợ dài, chỉ được thanh toán trọn vẹn sau nhiều năm nhờ sự hỗ trợ của các tổ chức truyền giáo và nhà hảo tâm. Chính hành trình bền bỉ ấy đã tạo nên "linh hồn" cho nhà thờ Con Gà: không chỉ là một công trình kiến trúc, mà là kết tinh của đức tin, sự nhẫn nại và tinh thần cộng đồng. Từ đó, ngôi thánh đường dần trở thành một trong những biểu tượng không thể tách rời của Đà Lạt.
Về tổng thể, nhà thờ được thiết kế theo mặt bằng hình thánh giá, dài 65 m, rộng 14 m; cửa chính hướng về núi Lang Biang, "nóc nhà" của Đà Lạt. Tháp chuông cao 47 m vươn lên nền trời cao nguyên, từ lâu đã là điểm nhận diện quen thuộc của du khách.
Mang phong cách Roman nhưng nhà thờ Con Gà không nặng nề, thô ráp như nhiều công trình Roman cổ điển châu Âu. Ngược lại, kiến trúc được biến thể linh hoạt, hòa trộn hài hòa với các yếu tố Gothic: nhiều cửa sổ lớn, vòm cao, kính màu và hoa văn trang trí tiết chế. Sự kết hợp này tạo nên vẻ thanh thoát, phù hợp với cảnh sắc mờ sương của phố núi.
Không gian nội thất chia thành 3 gian: gian chính cao và rộng nhất, hai gian phụ thấp hơn, tạo nên sự cân đối hoàn chỉnh. Cấu trúc ấy mang lại hiệu ứng âm thanh đặc biệt: giọng hát và tiếng nhạc được khuếch đại tự nhiên, vang mà không dội, sâu nhưng không nặng. Nhiều linh mục từng phục vụ tại đây cho rằng hiếm có thánh đường nào ở VN đạt được độ âm vang hài hòa như vậy.
Thánh đường nhà thờ Con Gà. ẢNH: NGUYỄN NGỌC HIỆP
Trên tháp chuông treo 4 quả chuông, tương ứng 4 nốt nhạc: đô (415 kg), mi (185 kg), fa (117 kg) và sol (120 kg). Đặt ở độ cao khoảng 25 m, tiếng chuông có thể ngân vang xa tới 5 km, hòa vào sương gió cao nguyên, trở thành âm thanh quen thuộc của đời sống Đà Lạt.
Tên gọi "nhà thờ Con Gà" xuất phát từ chi tiết nhỏ mà giàu biểu tượng: con gà trống bằng kim loại đặt trên đỉnh thánh giá tháp chuông, đồng thời là cục thu lôi. Trong Kitô giáo, gà trống lại gợi nhắc câu chuyện thánh Phêrô chối Chúa, như lời nhắc về sự tỉnh thức, sám hối và quay về với đức tin. Đến nay hình ảnh con gà trở nên thân thuộc với người dân phố núi.
Một giá trị nghệ thuật nổi bật khác là hệ thống 70 ô cửa kính màu, trong đó có 38 ô gắn tranh kính (vitrail) do xưởng Louis Balmet (Grenoble, Pháp) chế tác và được các ân nhân hiến tặng. Mỗi ô kính là một câu chuyện Kinh Thánh, cuộc đời các thánh hay biểu tượng đức tin.
Bài thánh ca buồn và ký ức không lời đáp
Nhà thờ Con Gà không chỉ in dấu trong lịch sử kiến trúc mà còn bước vào đời sống âm nhạc VN qua ca khúc Bài thánh ca buồn của nhạc sĩ Nguyễn Vũ. Ca khúc ra đời năm 1972, khởi nguồn từ ký ức mối tình đầu đơn phương của tác giả khi mới 14 tuổi, sống cùng gia đình gần nhà thờ. Những ngày ấy, Nguyễn Vũ đi lễ không chỉ vì đức tin, mà còn vì một thiếu nữ ngoan đạo, hơn ông 2 tuổi, thường lặng lẽ băng qua ngõ nhỏ để đến thánh đường. Ba tháng âm thầm dõi theo, không một lời ngỏ, mối tình non trẻ khép lại khi gia đình nhạc sĩ chuyển vào Sài Gòn.
Nhà thờ được thiết kế theo mặt bằng hình thánh giá, dài 65 m, rộng 14 m. ẢNH: NGUYỄN NGỌC HIỆP
Nhiều năm sau, ông trở lại Đà Lạt tìm người con gái năm xưa nhưng không còn tung tích. Một buổi chiều mưa, gần lễ Giáng sinh, giai điệu Đêm thánh vô cùng (Silent Night) từ nhà thờ vọng ra, hòa cùng giọng hát khe khẽ của cô gái năm nào ám ảnh trong ký ức. Ký ức ấy đã được ông ghi lại thành bản tình ca trầm buồn, mở đầu bằng câu hỏi "Bài thánh ca đó còn nhớ không em?", một câu hỏi mãi mãi không có lời hồi đáp.
Bài thánh ca buồn không chỉ là chuyện tình riêng, mà là hoài niệm chung về một Đà Lạt xưa: chậm rãi, mờ sương và đầy cảm xúc. Trong không gian nhà thờ Con Gà, âm nhạc, kiến trúc và ký ức cá nhân gặp nhau, tạo nên một biểu tượng văn hóa sống động, bền bỉ với thời gian. Để rồi mùa Giáng sinh, khi tiếng chuông ngân vang và những bản thánh ca cất lên, nơi đây không chỉ là chốn hành lễ, mà còn là điểm hẹn của ký ức, của nghệ thuật và của một Đà Lạt không bao giờ cũ.
Đọc nhiều
