Sinh viên 'hô biến' vỏ sầu riêng thức ăn chăn nuôi

Mỗi mùa thu hoạch, vườn sầu riêng của gia đình Khuất Hồng Trúc Vy, sinh viên Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, lại chất đầy những đống vỏ sầu riêng khổng lồ. Loại rác thải này mất tới một năm mới phân hủy hoàn toàn, trong khi chi phí xử lý có thể lên tới 800.000 đồng mỗi tấn. “Nếu không xử lý kịp, mùi hôi nồng nặc lan khắp xóm, còn chôn lấp hay đổ xuống sông thì làm ô nhiễm”, Vy kể.

Từ thực tế ấy, Vy cùng nhóm bạn bắt tay thực hiện dự án “Green Choice - Bộ sản phẩm tuần hoàn từ sầu riêng”, hướng tới mô hình kinh tế tuần hoàn cho sầu riêng.

Quả sầu riêng được tận dụng trọn vẹn trong một vòng tuần hoàn khép kín. Phần cơm được sấy thăng hoa làm snack, phần vụn nhỏ chế biến thành bột thực phẩm, còn phần vỏ được xử lý bằng chế phẩm vi sinh Duriobio, biến thành giá thể hữu cơ bón lại cho chính vườn sầu riêng.

Bộ sản phẩm tuần hoàn từ quả sầu riêng

Với cách làm này, thời gian phân hủy vỏ sầu riêng giảm từ một năm xuống còn chỉ 30 ngày. Giá thể hữu cơ được tạo ra có giá sản xuất 2.000 đồng/kg, bán lẻ 20.000 đồng/5kg. Sản phẩm đang rẻ hơn thị trường khoảng 40%, nhưng lại giàu dinh dưỡng, cân bằng pH và kháng khuẩn cho đất. Còn chế phẩm sinh học Duriobio mang lại hiệu quả phân hủy nhanh gấp nhiều lần so với ủ truyền thống.

“Chúng mình không bỏ đi bất kỳ phần nào của quả sầu riêng. Tất cả đều quay lại nuôi chính vườn cây, vừa mang lại giá trị kinh tế vừa giúp bảo vệ môi trường”, Vy chia sẻ.

Theo ThS. Trần Thành, Viện Nghiên cứu và Phát triển Sinh học Nông nghiệp Tiên tiến, đây là mô hình tuần hoàn đúng nghĩa. Các giải pháp đơn lẻ như sấy thăng hoa hay làm giá thể không mới, nhưng Green Choice khác biệt ở chỗ khép kín toàn bộ chu trình từ chế biến, xử lý chất thải đến tái sử dụng ngay cho nông dân.

Green Choice hiện đã bán thử nghiệm tại Đồng Tháp và Vĩnh Long, trên các vườn bưởi da xanh, khóm, khế và dừa, cho thấy hiệu quả cải tạo đất rõ rệt.

Với chi phí đầu tư ban đầu khoảng 1,29 tỷ đồng, nhóm dự kiến tốc độ tăng trưởng 7–8%/năm giai đoạn 2024–2030. Dự án đã được kiểm định chất lượng tại trung tâm Quatest 3 và đạt nhiều giải thưởng trong các cuộc thi khởi nghiệp xanh cấp quốc gia.

Mới đây, Vy cùng các bạn đã đạt giải Sáng kiến cộng đồng tại Cuộc thi Dự án Khởi nghiệp Xanh 2025 do Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao và Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và Hỗ trợ doanh nghiệp tổ chức.

Tái sinh phụ phẩm nông nghiệp

Cũng xuất phát từ trăn trở với nguồn phế phẩm bị lãng phí, Võ Trần Anh Huy (quê Đồng Tháp), sinh viên năm 2 Trường Đại học Công Thương TP.HCM, nghĩ đến việc biến thứ phế phẩm ấy thành nguồn dinh dưỡng cho vật nuôi.

Sau gần một năm nghiên cứu, Huy và nhóm bạn tìm ra công thức lên men vỏ sầu riêng kết hợp với bắp và cám, tạo ra thức ăn chăn nuôi chứa hàm lượng carbohydrate, axit lactic và ethanol. Nhờ đó, vật nuôi hấp thụ tốt hơn, phát triển nhanh và ổn định mà không cần bổ sung men tiêu hóa hay chất kích thích tăng trưởng.

Sản phẩm đã được thử nghiệm tại 20 hộ nuôi vịt tại Đồng bằng sông Cửu Long, tổng đàn hơn 4.000 con. Kết quả cho thấy giá thức ăn giảm 20 đến 30% so với sản phẩm thương mại, chất lượng thịt tốt hơn, 17 hộ đã tái sử dụng sản phẩm lần hai, lần ba.

Tính đến nay, dự án đạt doanh thu khoảng 240 triệu đồng, lợi nhuận 35%. Huy cho biết nhóm đang tiếp tục mở rộng sang các dòng thức ăn cho gà, chim cút, heo rừng.

Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, vỏ sầu riêng là nguồn nguyên liệu tiềm năng trong kinh tế tuần hoàn. Để thu được 1kg cơm sầu riêng, phải bỏ 2,5 - 3kg vỏ. “Nếu kim ngạch xuất khẩu mỗi năm đạt 300 triệu USD như dự báo, lượng vỏ thải có thể chạm 400.000 tấn. Đây là nguồn nguyên liệu khổng lồ, hoàn toàn có thể tái chế thành nhiều sản phẩm có giá trị”, ông nói.

Bà Vũ Kim Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và Hỗ trợ doanh nghiệp (BSA), đánh giá cao các sáng kiến tái chế sầu riêng của sinh viên. Trước đây, chúng ta chỉ ăn phần cơm, bỏ vỏ và hạt. Nay, các bạn trẻ đã tận dụng tất cả để tạo giá trị mới. Điều này nâng cao chuỗi giá trị của quả sầu riêng Việt Nam, đồng thời mở ra hướng phát triển bền vững hơn.

Theo bà Kim Anh, dự án của sinh viên Đại học Nguyễn Tất Thành đặc biệt ở chỗ giải quyết được bài toán môi trường và kinh tế cùng lúc. Bột thực phẩm, phân bón, chế phẩm sinh học… tất cả đều nằm trong chuỗi tuần hoàn, không lãng phí phần nào của quả.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nhận định, các dự án khởi nghiệp xanh của sinh viên thể hiện rõ tinh thần đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp Việt. Các ý tưởng, dự án không chỉ nghĩ đến công nghệ mà còn tính toán khả năng thương mại, hướng đến cộng đồng.

“Việc tận dụng tài nguyên bản địa, phát triển sản phẩm xanh và có đầu ra là minh chứng cho tư duy kinh tế tuần hoàn, nơi chất thải hôm nay trở thành tài nguyên của ngày mai”, bà nói.

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT), diện tích sầu riêng cả nước hiện khoảng 180.000 ha, trong đó 50% đã cho thu hoạch với năng suất bình quân 17,5 tấn/ha. Sản lượng quả sầu riêng tươi khoảng 1,5 triệu tấn/năm và tăng dần.

Tháng 8/2024, Việt Nam và Trung Quốc ký Nghị định thư xuất khẩu sầu riêng đông lạnh.

Năm 2025, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng đông lạnh có thể đạt 300 triệu USD. Tuy nhiên, việc này đặt ra bài toán lớn về xử lý vỏ thải. Nếu kim ngạch xuất khẩu đạt 300 triệu USD, sản lượng cơm sầu riêng có thể đạt 100.000 - 150.000 tấn, tương đương sẽ có 300.000 - 450.000 tấn vỏ sầu riêng bị thải ra.

Theo VTCNews