Bí ẩn sức chịu đựng của kinh tế Nga trước áp lực trừng phạt

Kể từ khi cuộc xung đột toàn diện ở Ukraine bùng nổ năm 2022, thế giới đã chứng kiến một loạt các lệnh trừng phạt chưa từng có trong lịch sử được áp đặt lên Nga. Tuy nhiên, bất chấp những nỗ lực này, Moskva vẫn tiếp tục duy trì chiến dịch quân sự của mình. Theo tờ New York Times (NYT), lý do không phải vì các lệnh trừng phạt thiếu sức mạnh, mà bởi vì chúng chưa thực sự nhắm vào điểm yếu cốt lõi: dòng tiền khổng lồ chảy vào Nga thông qua các giao dịch tài chính quốc tế.

Số liệu "khổng lồ" nhưng hiệu quả "nhỏ"

Trong hơn 3,5 năm qua, chỉ riêng Mỹ đã đưa hơn 6.000 công ty và cá nhân liên quan đến Nga vào danh sách trừng phạt. Tuy nhiên, theo đánh giá của NYT, phần lớn trong số này là các cá nhân hoặc các công ty bình phong nhỏ. Số lượng các công ty nước ngoài lớn bị trừng phạt chỉ đếm trên đầu ngón tay, với chưa đến 30 công ty và chỉ có 5 công ty tài chính.

Sự thiếu vắng các lệnh trừng phạt nhắm vào các tổ chức tài chính lớn đã giúp Nga vẫn có thể thu về hàng trăm tỷ USD lợi nhuận từ thương mại quốc tế, dùng để tài trợ cho cuộc xung đột ở Ukraine.

Theo Edward Fishman, chuyên gia cao cấp tại Đại học Columbia và cựu quan chức Bộ Tài chính Mỹ, vấn đề chính nằm ở sự ngần ngại của Washington. Nga phụ thuộc rất nhiều vào các công ty tài chính nước ngoài cho các giao dịch của mình, nhưng Mỹ lại do dự khi áp đặt lệnh trừng phạt lên họ. Lý do là vì điều này có thể gây tổn hại đến mối quan hệ với các quốc gia nơi các công ty này đặt trụ sở.

Về phần mình, Martin Horzempa, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cho rằng việc trừng phạt các ngân hàng lớn của Trung Quốc, vốn đang hỗ trợ Nga, có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho chính nền kinh tế Mỹ. Theo ông Horzempa, nhiều công ty Mỹ sẽ không thể thanh toán cho các nhà máy Trung Quốc để mua hàng hóa hoặc nhận thanh toán cho hàng xuất khẩu của mình, dẫn đến gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu và làm giá cả tăng mạnh cho người tiêu dùng Mỹ.

Điều này cho thấy, các cường quốc phương Tây đang phải đối mặt với một sự đánh đổi khó khăn: trừng phạt Nga một cách hiệu quả hay bảo vệ sự ổn định của chuỗi cung ứng và nền kinh tế của chính họ.

Châu Âu thiếu đòn bẩy tài chính

Trong những tháng gần đây, Liên minh châu Âu (EU) đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với hai ngân hàng khu vực của Trung Quốc vì tạo điều kiện cho thương mại quốc tế của Nga. Tuy nhiên, theo Maria Snegova, thành viên cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, EU thiếu đòn bẩy tài chính để thực thi các lệnh trừng phạt này trên toàn cầu. Điều đó càng làm giảm hiệu quả của các biện pháp trừng phạt.

Trong khi đó, theo hãng thông tấn độc lập UNIAN (Ukraine), chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tại vị được hơn 6 tháng nhưng vẫn chưa đưa ra bất kỳ gói trừng phạt mới nào đối với Nga. Điều này xảy ra bất chấp việc ông Trump đã nhiều lần đưa ra tối hậu thư cho Moskva, tuyên bố sẽ trừng phạt Nga khi hết hạn. Thay vào đó, chính quyền Trump lại áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Tòa án Hình sự Quốc tế, cơ quan đã ban hành lệnh bắt giữ quan chức cấp cao của Nga.

NYT nhấn mạnh rằng: chừng nào dòng tiền vẫn tiếp tục chảy vào Nga thông qua các tổ chức tài chính quốc tế, chừng đó các lệnh trừng phạt dù "chưa từng có" đến đâu cũng sẽ không thể ngăn cản được chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine. Bài toán đặt ra cho phương Tây không chỉ là áp dụng các biện pháp trừng phạt, mà còn là làm thế nào để thực thi chúng một cách hiệu quả mà không gây tổn hại đến chính mình.

Theo TTXVN