“Hàng năm có khoảng 1 – 4% người bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) bị loét chân và 10 – 15% người bệnh đái tháo đường có ít nhất 1 lần loét chân trong đời từ khi được chẩn đoán mắc bệnh. Tất cả người bệnh ĐTĐ đều có khả năng bị loét chân. Tuy nhiên, tỉ lệ loét chân cao hơn ở những người có thời gian mắc bệnh kéo dài trên 10 năm, người bệnh kiểm soát đường huyết kém hoặc người bệnh có những biến chứng thần kinh ngoại biên, biến chứng mạch máu ngoại biên và biến dạng bàn chân” - Đó là thông tin được TS.BS Trần Quang Nam, Trưởng Khoa Nội tiết Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM chia sẻ tại buổi cung cấp thông tin về “Mô hình điều trị giải cứu tránh phải cắt cụt chi do ĐTĐ” sáng 22-5.
Không nên chủ quan
Cũng theo TS.BS Trần Quang Nam, loét chân do ĐTĐ là nguyên nhân hàng đầu gây cắt cụt chi không do chấn thương. Nếu vết loét có tình trạng lan rộng nhanh, nhiễm trùng nặng làm mất chức năng bàn chân, gây nguy cơ hoại tử thì các bác sĩ buộc phải đoạn chi để đảm bảo tính mạng người bệnh. Tuy nhiên, phương pháp điều trị bàn chân ĐTĐ mới hiện nay có sự phối hợp nhiều liên chuyên khoa như nội tiết, chấn thương chỉnh hình, can thiệp mạch máu, phục hồi chức năng… sẽ giúp giảm thiểu đến mức tối đa tỉ lệ người bệnh phải đoạn chi do ĐTĐ.
Bệnh viện (BV) Đại học Y dược TPHCM vừa tiếp nhận trường hợp bệnh nhân là ông N.T.L, (65 tuổi, quê ở Vĩnh Long), bị ĐTĐ típ 2 đến nay đã 18 năm. Ban đầu, người bệnh xuất hiện những triệu chứng mỏi chân, nặng chân, châm chích chân, đau bắp chân khi đi bộ khoảng 400m. Sau đó 2 tuần, ngón thứ 5 bàn chân phải của ông L. diễn biến hoại tử nặng và được chỉ định cắt bỏ khi nhập viện địa phương.
Tuy nhiên, sau khi đoạn chi, tình trạng hoại tử chân của người bệnh không chấm dứt mà còn lan sang ngón chân 3 và 4. Ông L. được chuyển lên điều trị tại BV Đại học Y Dược. Người bệnh được chẩn đoán nhiễm trùng hoại tử mỏm cụt kèm theo tắc động mạch vùng cẳng chân do xơ vữa động mạch. Các bác sĩ đã thực hiện can thiệp tái thông động mạch bị tắc đưa máu tới nuôi bàn chân, sau đó cắt lọc mô và ngón chân hoại tử. Sau 12 tuần chăm sóc và theo dõi, vết thương của ông L. đã lành.
Cần sự phối hợp đa chuyên khoa
Theo TS.BS Trần Quang Nam, bệnh nhân có biến chứng tắc mạch máu kèm theo vết loét, nhưng ban đầu tình trạng bệnh chưa được chẩn đoán đầy đủ và thiếu sự phối hợp điều trị từ các chuyên khoa nên việc cắt lọc ngón chân cũng không chấm dứt hoại tử. BV Đại học Y Dược TPHCM đã triển khai quy trình điều trị phối hợp liên chuyên khoa đối với vấn đề bàn chân ĐTĐ. Đây là phương thức điều trị đã được nghiên cứu trên thế giới cho thấy làm giảm tỉ lệ phải đoạn chi tới trên 50%.
Cụ thể, xử trí vấn đề hẹp tắc mạch máu luôn cần phải xem xét đầu tiên trước khi thực hiện các phẫu thuật cắt lọc vết loét. Bác sĩ chuyên khoa mạch máu sẽ chỉ định can thiệp tái thông mạch máu giúp vết thương lành nhanh hơn, tiếp theo bác sĩ chuyên khoa chỉnh hình hoặc tạo hình có vai trò quan trọng để cắt lọc mô hoại tử, ghép da và chỉnh hình biến dạng bàn chân. Chuyên khoa nội tiết ĐTĐ giúp người bệnh điều trị ổn định đường huyết, dùng kháng sinh, chăm sóc vết loét trong suốt quá trình điều trị.
Ngoài ra, điều dưỡng sẽ tích cực thay băng chăm sóc vết thương hàng ngày, hướng dẫn người bệnh tập vận động để tránh loét tái phát, loét tì đè sau cắt lọc.
ThS.BS Lê Thanh Phong – Khoa Lồng ngực Mạch máu BV Đại học Y Dược cho biết, cứ 2 người bị loét bàn chân do ĐTĐ thì có 1 người cần tái thông động mạch để làm lành vết loét. Có 2 cách tái thông bao gồm can thiệp nội mạch và phẫu thuật bắc cầu. Những người bệnh loét chân do ĐTĐ thường có nhiều bệnh nặng kèm theo, nên không phù hợp để phẫu thuật.
Do đó, hiện nay can thiệp nội mạch là sự lựa chọn đầu tiên cho dạng bệnh này. Chỉ tê tại chỗ và qua một vết đâm kim qua da, không gây đau đớn và mất máu, kỹ thuật can thiệp nội mạch có thể giúp phục hồi đến 90% các động mạch bị tắc nghẽn, giúp làm lành nhanh chóng vết thương bàn chân ĐTĐ.
Các biến chứng của ĐTĐ nói chung và biến chứng bàn chân nói riêng tuy rất nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu người bệnh kiểm soát tốt chỉ số đường huyết, có chế độ theo dõi, thăm khám sức khỏe định kì và không nên bỏ qua bất kì dấu hiệu bất thường nào trên cơ thể.
Sự phối hợp liên chuyên khoa trong điều trị bàn chân ĐTĐ là một bước tiến bộ quan trọng, đem đến hi vọng mới về chất lượng cuộc sống toàn vẹn cho người bệnh ĐTĐ.
Theo THÀNH AN (SGGP)