Dân lắp điện mặt trời tự dùng: EVN nói cần thông báo, không phải xin phép

Phía Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) vừa có chia sẻ với phóng viên báo Dân trí về những thắc mắc của người dân xoay quanh thủ tục lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu. Trước đó, người dân ý kiến việc lắp điện mặt trời mái nhà cần phải thông báo hay đăng ký với đơn vị điện lực.

Một số người cho rằng EVN đang "chơi chữ" khi yêu cầu người dân thông báo nhưng thực chất là phải xin phép mới được lắp với những thủ tục khó như lên trời. Số khác lại băn khoăn sau khi gửi thông báo lắp đặt, họ có thể tiến hành lắp đặt ngay hay phải chờ sự đồng ý bằng văn bản từ EVN.

Hộ gia đình chỉ cần thông báo, không cần xin phép

Trả lời về vấn đề này, đại diện EVN cho biết Nghị định 58/2025 đã quy định cụ thể về đối tượng có nghĩa vụ thông báo phát triển tại Điều 12 và Điều 15.

Các đối tượng này gồm tổ chức, cá nhân phát triển nguồn điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu không đấu nối với hệ thống điện quốc gia; hộ gia đình lắp công suất nhỏ hơn 100kW và đấu nối với hệ thống điện quốc gia; tổ chức, cá nhân lắp công suất nhỏ hơn 1.000kW có đấu nối với hệ thống điện và không bán sản lượng điện dư thừa.

Đối tượng đăng ký phát triển được quy định tại Điều 16, gồm các tổ chức, cá nhân lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu có đấu nối với hệ thống điện quốc gia, bao gồm: Tổ chức, cá nhân lắp đặt hệ thống có công suất từ 1.000kW trở lên; tổ chức, cá nhân lắp đặt dưới 1.000kW, không bán điện dư nhưng có nhu cầu xin Giấy chứng nhận đăng ký phát triển; tổ chức, cá nhân lắp đặt dưới 1.000kW và đăng ký bán phần điện dư vào lưới điện.

Các đối tượng không phải đăng ký phát triển gồm hộ gia đình lắp đặt hệ thống dưới 100kW trên mái nhà ở riêng lẻ; các dự án tại miền núi, biên giới, hải đảo chưa được cấp điện từ hệ thống điện quốc gia.

Hệ thống điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu của một hộ dân ở TPHCM (Ảnh: Nhật Quang).

"Trong Nghị định 58 cũng đã có quy định rõ về trách nhiệm của các cơ quan đơn vị. Theo đó, cơ quan quản lý Nhà nước, đơn vị điện lực có trách nhiệm hướng dẫn tổ chức, cá nhân gửi thông báo thực hiện theo quy định pháp luật chuyên ngành khi tổ chức, cá nhân đề nghị", đại diện EVN cho biết.

Theo vị này, việc gửi thông báo hoặc thực hiện đăng ký phát triển nhằm 2 mục đích cơ bản là thực hiện đúng quy định của pháp luật trong việc phát triển loại hình nguồn điện mặt trời mái nhà về đầu tư, xây dựng, bảo vệ môi trường, phòng cháy chữa cháy và quy định pháp luật liên quan khác.

Đồng thời đảm bảo cơ quan quản lý Nhà nước thực hiện tốt việc quản lý, đưa ra chính sách phù hợp với thực tiễn phát triển giúp đơn vị điện lực quản lý, điều hành hệ thống điện an toàn, hiệu quả. Trong đó có việc tính toán, dự báo nhu cầu phụ tải và xây dựng phương án vận hành phù hợp.

Đại diện EVN khẳng định thông tin cho rằng lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu phải chờ sự đồng ý bằng văn bản từ EVN là hoàn toàn sai sự thật. Việc thông báo hay đăng ký điện mặt trời mái nhà hoàn toàn không phải là thủ tục phải xin phép.

"Các tổ chức, cá nhân có nhu cầu lắp đặt điện mặt trời mái nhà để tự dùng hoàn toàn tự chủ động thực hiện. Tuy nhiên, việc thông báo một số thông tin liên quan đến hệ thống điện mặt trời mái nhà được lắp đặt cho cơ quan có thẩm quyền là điều kiện cần thiết để hệ thống điện vận hành ổn định", đại diện doanh nghiệp thông tin.

Người dân phản ánh thủ tục "trên trời", EVN nói sao?

Trước phản ánh các thủ tục khi lắp đặt điện mặt trời mái nhà tại nhiều địa phương rất phức tạp, thậm chí có ý kiến cho rằng thủ tục "trên trời", gây khó khăn và tốn thời gian, đại diện EVN cho biết đã được phản ánh từ người dân và doanh nghiệp.

"Số lượng tổ chức bán lẻ điện hiện nay trên cả nước có hơn 734 đơn vị, trong đó có các tổ chức bán lẻ điện trong khu công nghiệp khi chủ đầu tư muốn xây dựng, lắp hệ thống điện mặt trời mái nhà để tự sản, tự tiêu, lại vướng mắc với đơn vị bán điện là những đơn vị này không thuộc EVN, nên đôi khi gây khó khăn", đại diện tập đoàn này nói. 

Doanh nghiệp cho biết đây là vấn đề mà Nghị định 58 cũng đã nhắc tới, cần tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp phát triển điện mặt trời mái nhà. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn những việc làm cản trở sự phát triển của hệ thống điện mặt trời, điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu.

Hệ thống điện mặt trời của hộ gia đình ở Quảng Trị (Ảnh: EVN).

"Do đó, EVN cũng đã đề xuất, kiến nghị phải có cơ chế buộc các đơn vị bán điện không được có hành vi ngăn cản, tạo ra khó khăn, không được ngăn cản doanh nghiệp việc lắp đặt điện mặt trời mái nhà để tự sản, tự tiêu", vị này khẳng định.

Đại diện EVN cho biết theo Nghị định 58/2025 hướng dẫn Luật Điện lực về phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới, trong đó có quy định khi người dân, doanh nghiệp lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà dù có nối lưới hoặc không thì cũng phải thông báo/đăng ký với cơ quan chức năng.

Nhiều bất cập trong khâu cập nhật thông tin và phối hợp dữ liệu

Tuy nhiên, đại diện tập đoàn này cho biết từ thực tiễn triển khai cũng bộc lộ không ít bất cập. Cụ thể, điện mặt trời mái nhà gắn liền với những yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt trong vận hành lưới điện. Khi xây dựng kế hoạch cấp điện dù dài hạn hay ngắn hạn, tập đoàn nêu đều dựa trên 2 yếu tố cơ bản, đo là dự báo phụ tải và kế hoạch chuẩn bị nguồn.

"Nếu không nắm chắc được lượng điện mặt trời mái nhà tham gia vào hệ thống thì công tác dự báo phụ tải sẽ thiếu chính xác. Khi đó, trong những thời điểm không có nắng, lưới điện buộc phải gánh toàn bộ phụ tải, dẫn đến nguy cơ thiếu chuẩn bị nguồn, gây áp lực cho cả khâu truyền tải, phân phối và hạ thế. Điều này có thể kéo theo những hệ lụy không tốt đối với công tác vận hành an toàn, ổn định của hệ thống điện", đại diện doanh nghiệp chia sẻ.

Một khó khăn lớn khác chính là vấn đề dữ liệu. Mặc dù từ năm 2020 đến nay, lượng công suất điện mặt trời mái nhà lắp đặt đã đạt khoảng 1.300MW, nhưng con số được người dân, doanh nghiệp chủ động thông báo đến EVN lại rất hạn chế.

Công nhân vệ sinh tấm pin năng lượng mặt trời (Ảnh: Reuters).

"Thực tế, phần lớn số liệu mà chúng tôi có được là nhờ tự đi khảo sát, thu thập, chứ chưa hình thành được cơ chế báo cáo, cập nhật thường xuyên từ phía người dân. Hệ quả là số liệu thống kê không đồng bộ, thiếu chính xác, ảnh hưởng trực tiếp đến công tác dự báo phụ tải và đảm bảo nguồn cung", đại diện EVN nêu.

Doanh nghiệp đánh giá chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà theo Nghị định 58 là bước đi đúng đắn, mang lại nhiều lợi ích. Song để việc triển khai đạt hiệu quả tối đa, cần khắc phục bất cập trong khâu cập nhật thông tin và phối hợp dữ liệu giữa người dân, doanh nghiệp và EVN.

"Có như vậy, hệ thống điện quốc gia mới vận hành an toàn, minh bạch, bền vững, đồng thời khai thác được hết tiềm năng của nguồn năng lượng tái tạo tại chỗ", đại diện Tập đoàn Điện lực Việt Nam nhấn mạnh.

Theo Báo Dân Trí