Hiện đại hóa các bài thuốc dân gian bằng nguồn dược liệu

Truyền thống sử dụng dược liệu trị bệnh

Với lợi thế đặc trưng về điều kiện địa hình đồi núi ở vùng Bảy Núi, An Giang có tiềm năng lớn về nhiều loại dược liệu quý hiếm, có dược tính cao, được người dân trong và ngoài tỉnh dùng để chữa bệnh. Từ thuở khai hoang lập ấp, vùng đất còn hoang sơ, người dân đã có truyền thống trồng và sử dụng thuốc nam trong phòng ,chống dịch bệnh. Hiện tại, An Giang có gần 500 phòng chẩn trị đông y (8 phòng YHCT tư nhân) với tổng số lượng dược liệu sử dụng chữa bệnh bằng thuốc thang chiếm gần 32.000 tấn thảo dược các loại...

Người dân An Giang có truyền thống sử dụng dược liệu tự nhiên trị bệnh

Theo Lương y Trần Quang Trung, Chủ tịch Hội Đông y tỉnh, nhu cầu sử dụng cây dược liệu chữa bệnh trên địa bàn tỉnh không ngừng tăng lên. Số lượt người chữa bệnh bằng đông y hàng năm chiếm trên 40% tổng số lần khám, chữa bệnh. Các nghiên cứu khoa học và công nghệ trong lĩnh vực y, dược học giai đoạn 2015-2020 đạt một số kết quả ban đầu và hầu hết thuộc về y dược cổ truyền...

Có thể nói, đáng ghi nhận nhất là từ đầu năm 2017, UBND tỉnh đã phê duyệt đề tài: “Nghiên cứu đánh giá tác dụng và hiện đại hóa bài thuốc của Lương y Trần Quang Trung từ nguồn dược liệu tỉnh An Giang”. Đây là đề tài do Trung tâm Công nghệ sinh học An Giang chủ trì, phối hợp là Trung tâm Sâm và Dược liệu TP. Hồ Chí Minh thực hiện. Theo đó, đề tài sẽ mang lại nét mới, tác động tốt đối với sự phát triển nền YHCT của An Giang.

Đông - tây y kết hợp

ThS Dương Thị Mộng Ngọc (Trung tâm Sâm và Dược liệu TP. Hồ Chí Minh) - người trực tiếp tham gia thực hiện đề tài cho biết, mặc dù có nhiều bài thuốc dân gian hay đã được kiểm chứng qua thời gian nhưng đa phần dược liệu khi sử dụng trong YHCT phải được thực hiện rất công phu từ việc sao, sắc, đun nấu; có một số sản phẩm, vị thuốc được bào chế thành viên nang, tễ nhưng chưa nhiều, sử dụng với liều lượng lớn... Bên cạnh đó, do thiếu các kết quả thử nghiệm lâm sàng nên các bác sĩ tây y khó có thể tham gia tương tác, hỗ trợ trong công tác điều trị bệnh bằng các bài thuốc cổ truyền.

Người bệnh sẽ được hưởng lợi nhiều nhất từ việc hiện đại hóa các bài thuốc dân gia

Do vậy, trước hết cần hợp tác với các lương y địa phương để thu thập các bài thuốc, sàng lọc ra các bài thuốc hay có giá trị để tiến hành đầu tư hiện đại hóa. Theo đó, bài thuốc của lương y Trần Quang Trung được sử dụng từ năm 2001 đến nay, đã sử dụng bài thuốc chữa bệnh (cả hướng dẫn tự tìm thuốc chữa bệnh) cho hơn 1.600 người với thời gian dùng liên tục 100 ngày, với liệu trình 30 ngày, nghỉ từ 3-5 ngày và uống liệu trình tiếp theo trong điều trị bệnh gan, mỡ máu.

Chính vì vậy, đầu tiên nhóm nghiên cứu sẽ tiến hành đánh giá tác dụng hạ mỡ máu và bảo vệ gan của cao chiết của bài thuốc từ nguồn dược liệu tỉnh An Giang. Theo ThS Ngọc, khoảng 6 tháng đầu, nhóm nghiên cứu đã cùng với Lương y Trần Quang Trung khảo sát chất lượng của nguồn dược liệu trong bài thuốc theo những chỉ tiêu của Dược điển Việt Nam IV.

Kết quả bước đầu về nghiên cứu tác dụng hạ lipid nội sinh cho thấy, bài thuốc của Lương y Trần Quang Trung đã ức chế sự tăng hàm lượng triglycerid và ức chế sự gia tăng hàm lượng cholesterol (khoảng 31,4%) đạt ý nghĩa thống kê.

“Từ các kết quả bước đầu, nhóm nghiên cứu tiếp tục khảo sát tác dụng dược lý khác của bài thuốc được hiện đại hóa... Giai đoạn 2 sẽ là xây dựng công thức và quy trình chiết tách tinh chất, bào chế và kiểm định chất lượng sản phẩm: cao, trà, viên nang từ bài thuốc đảm bảo tính an toàn và có tác dụng điều chỉnh rối loạn mỡ máu, bảo vệ gan thực nghiệm  có thể ứng dụng trong điều trị bệnh.

ÁNH NGUYÊN