Khô sặc rằn, đặc sản quê

Ký ức xưa còn đậm trong lời kể của những người cố cựu, thuở vùng đất này còn hoang vu, muỗi nhiều, để tránh bị muỗi đốt, bà con mang cả thau cá vào mùng, vừa làm vừa trò chuyện rôm rả. Cảnh ngồi tách vảy, ướp muối trong tiếng cười nói ấy đến nay vẫn khiến bao người ấm lòng khi nhớ lại.

Trong tất cả món ngon từ cá sặc rằn, được ưa chuộng nhất vẫn là khô. Bí quyết làm khô ngon tưởng đơn giản mà đòi hỏi sự khéo léo như: Cá tươi được chà sạch bằng bẹ dừa nước để da sáng, thịt mềm, không trầy xước; sau đó ướp muối vừa tay, để qua đêm rồi rửa sơ, mang phơi nắng. Nếu làm đúng cách, thịt khô dẻo thơm, đậm vị mà không gắt mặn, không bám dầu. Nướng lên, hương thơm bùi béo khiến người thưởng thức nhớ mãi.

Đến nay, nhiều gia đình vùng U Minh Thượng vẫn giữ thói quen làm khô dự trữ trong nhà. Khô sặc rằn được đem nướng, xé trộn gỏi xoài hay gỏi lá sầu đâu chấm mắm me, những món dân dã mà đãi khách ấm cúng, đậm tình quê.

Khô cá sặc rằn được người dân xã Vĩnh Hòa phơi dưới nắng. Ảnh: AN LÂM

Từ con cá đồng quen thuộc, người dân xã Vĩnh Hòa khéo léo dựng nên thương hiệu khô sặc rằn có tiếng, được Cục Sở hữu trí tuệ chứng nhận nhãn hiệu tập thể. Cơ sở làm khô Kênh Sáu của bà Phạm Cẩm Chi là một trong những địa chỉ giữ nghề và nâng tầm sản phẩm. “Mỗi năm, nhà tôi làm 2 tấn khô các loại. Tôi làm ít nhưng phải ngon, sạch và an toàn mới giữ được khách. Cá sặc rằn được chuộng nhờ vị bùi béo, thơm dai. Muốn khô ngon phải chờ mùa tát đìa cuối năm khi cá đồng mập, thịt chắc mới đem xẻ, phơi”, bà Chi chia sẻ.

Theo bà Chi, bí quyết làm khô ngon chỉ gói gọn trong cá tươi, muối và nước mắm, nhưng phải có tay nghề, cân đối gia vị chuẩn để khô không quá mặn cũng không lạt. Với khô một nắng chỉ phơi một lần rồi hút chân không, trữ lạnh là giữ được vị ngọt của cá đồng. Bình quân 4kg cá tươi mới được 1kg khô. Khô cá sặc rằn giá 400.000 - 450.000 đồng/kg và luôn cháy hàng dịp lễ, tết.

Từ món ăn đạm bạc phơi trước sân nhà, khô sặc rằn nay vươn xa. Người dân nâng tầm khô thành sản phẩm hàng hóa, góp mặt ở chợ quê, siêu thị, thành phố, theo chân du khách làm quà biếu khắp nơi. Vẫn là con cá ấy, vẫn vị mặn mòi của nắng gió phương Nam, nhưng nay khô cá sặc rằn được khoác nhãn hiệu OCOP, trở thành “sứ giả ẩm thực” quê nhà.

Ngày nay, không chỉ Vĩnh Hòa, nhiều địa phương của tỉnh như Thạnh Hưng, An Biên, Vĩnh Phong cũng tham gia chương trình OCOP, đưa khô sặc rằn lên kệ đặc sản với bao bì đẹp, truy xuất nguồn gốc đầy đủ. Nhờ đó, khô sặc rằn của tỉnh có mặt cả trên sàn thương mại điện tử, đi đến các tỉnh, thành phố lớn. Món ăn tưởng chừng bình dị nay trở thành niềm tự hào quê hương, vừa giữ hồn cốt đồng đất vừa nâng cao thu nhập cho bao hộ dân gắn bó với nghề truyền thống.

AN LÂM