Kinh tế xanh từ cây sen

Các học viên tham gia tập huấn kỹ thuật vẽ tranh trên lá sen khô. Ảnh: THANH TIẾN

Cây “gỡ khó” cho nông dân

Vụ hè thu vừa qua, anh Lê Văn Bạc, ngụ xã Vĩnh Xương canh tác hơn 10 công sen lấy gương. Với kinh nghiệm hàng chục năm trồng sen, anh thu khoảng 800kg gương sen/công, lợi nhuận hơn 3 triệu đồng/công. Nhờ tham gia dự án phát triển chuỗi giá trị bền vững các sản phẩm từ tơ sen tại Việt Nam nhằm hỗ trợ chiến lược trữ nước cho vùng đồng bằng sông Cửu Long, anh Bạc được hỗ trợ kỹ thuật canh tác và chi phí đầu tư 500.000 đồng/công. “Vụ rồi, tôi bán gương sen giá 9.000 đồng/kg, lợi nhuận 2,5 triệu đồng/công. Nếu bán giá hơn 20.000 đồng/kg như hiện nay, tôi có thể lợi nhuận cao hơn nhiều. Trồng sen dù vất vả hơn trồng lúa nhưng lợi nhuận cao”, anh Bạc nói.

Cùng tham gia dự án với anh Bạc, anh Trần Minh Dương, ngụ khóm Châu Long 8, phường Châu Đốc canh tác hơn 21 công sen lấy củ. Anh chuẩn bị thu hoạch củ sen với giá 17.500 đồng/kg. Nếu củ sen giữ giá hiện tại, với năng suất bình quân 700kg/công, anh Dương có thể lãi hơn 7 triệu đồng/công. “Trồng sen lấy củ vất vả, phụ thuộc nhiều yếu tố như thời tiết, chất lượng giống, nhiều chi phí nhưng củ sen có giá thì nông dân không ngại. Nhiều năm nay, ở khóm Châu Long 8 có nhiều nông dân trồng sen lấy củ với nguồn thu khá”, anh Dương chia sẻ.

Với vai trò là đơn vị phối hợp thực hiện dự án với Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới (IUCN), Trung tâm Khuyến nông tỉnh tích cực hỗ trợ kỹ thuật để nông dân nắm vững, vận dụng hiệu quả trong quá trình canh tác sen. Hầu hết những bộ phận trên cây sen đều được con người sử dụng, do đó diện tích trồng sen ngày càng tăng, trở thành “cây gỡ khó” cho nông dân, giúp họ bớt phụ thuộc vào cây lúa.

 Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Trần Thanh Tuyến phân tích: “Giá sen phụ thuộc vào thị trường. Khi tham gia dự án, nông dân được hỗ trợ kỹ thuật, một phần chi phí nên có thể yên tâm. Tuy nhiên, về lâu dài cần thành lập tổ hợp tác để kết nối nông dân hình thành vùng sản xuất lớn, đại diện nông dân liên kết với doanh nghiệp, đảm bảo đầu ra”. Ông Trần Thanh Tuyến cho rằng, khi nông dân tham gia canh tác với quy mô lớn đúng kỹ thuật thì mới phát huy tối đa hiệu quả hỗ trợ chiến lược trữ nước cho vùng đồng bằng sông Cửu Long, cung cấp nguyên liệu cho chuỗi giá trị bền vững từ cây sen. Đây cũng là bước khởi đầu quan trọng để cây sen từ mô hình sản xuất nông nghiệp trở thành mô hình kinh tế nông nghiệp hiệu quả.

Tạo thêm nhiều sản phẩm có giá trị

Bên cạnh cung cấp sản phẩm như củ, gương, hoa, ngó ra thị trường, cây sen còn là nguyên liệu cho hoạt động kinh tế khác. Trong dự án phát triển chuỗi giá trị bền vững các sản phẩm từ tơ sen tại Việt Nam, Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên thế giới phối hợp ngành chuyên môn mở các lớp tập huấn, hướng dẫn nông dân kỹ thuật rút tơ sen dệt vải, tạo nên sản phẩm thời trang giá trị cao trên thị trường.

Ông Tăng Phương Giản - điều phối viên hiện trường chương trình IUCN vùng đồng bằng sông Cửu Long cho biết: “Chúng tôi mở các lớp tập huấn rút tơ sen cho học viên ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long và thu được kết quả tích cực. Tại An Giang, chúng tôi đào tạo được một số học viên khá thuần thục và đã có sản phẩm đưa ra thị trường”. Theo ông Giản, nếu xây dựng được vùng nguyên liệu ổn định cho hoạt động rút tơ sen sẽ tạo nên ngành kinh tế xanh, giúp nâng cao đời sống của người dân An Giang nói riêng, khu vực đồng bằng sông Cửu Long nói chung.

Được tập huấn rút tơ sen, chị Nèang Chanh Đa Ty - Chủ nhiệm Hợp tác xã Dệt thổ cẩm Khmer Văn Giáo, xã An Cư cho biết: “Tôi được dự án hỗ trợ học cách rút tơ sen, dệt vải từ tơ sen ở Hà Nội nên nắm vững kỹ thuật, nhưng khó khăn hiện nay là ở xã An Cư không có nhiều hộ trồng sen để tạo nguồn nguyên liệu. Tôi biết mỗi chiếc áo vest dệt bằng tơ sen có giá hàng chục triệu đồng nên muốn phát triển nghề dệt thổ cẩm từ tơ sen”.

Không chỉ tơ sen, lá sen còn là nguyên liệu tạo nên những bức tranh đậm tính nghệ thuật. Trong khuôn khổ dự án, chị Phạm Thị Diệu Liên - cán bộ Trạm kỹ thuật nông nghiệp khu vực Tịnh Biên hướng dẫn học viên thực hiện kỹ thuật vẽ tranh trên lá sen khô. Chị Diệu Liên chia sẻ: “Học viên được hướng dẫn kỹ thuật chọn lá sen, xử lý lá, tái tạo màu lá, lên ý tưởng, vẽ các bức tranh theo chủ đề. Tôi có sản phẩm tranh lá sen cung cấp ra thị trường, chinh phục đối tượng khách hàng nhất định. Nếu được tạo điều kiện thì tranh lá sen khô sẽ trở thành sản phẩm mang đến giá trị kinh tế cao cho những ai gắn bó với nó”.

Đánh giá về tiềm năng khai thác giá trị đa dạng từ cây sen, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hồ Thanh Bình nhận định: “Dự án phát triển chuỗi giá trị bền vững các sản phẩm từ tơ sen tại Việt Nam bên cạnh mục tiêu hỗ trợ người dân thích ứng biến đổi khí hậu, hỗ trợ chiến lược trữ nước cho khu vực đồng bằng sông Cửu Long còn mang đến tầm nhìn mới trong việc khai thác tơ sen, lá sen để tạo nên những sản phẩm thời trang, tranh vẽ đậm tính nghệ thuật. Chúng tôi tiếp tục hỗ trợ nông dân phát triển kinh tế xanh dựa trên cây sen nhằm nâng cao đời sống cho người dân”.

THANH TIẾN