Mùa ủ nước mắm cá linh

- Mùa lũ, con cá linh ở đầu nguồn nhiều ăn không hết, người dân ủ nước mắm thơm ngon dùng trong bữa ăn hàng ngày. Thời khẩn hoang, cha ông đã biết kỹ thuật ủ nước mắm cá linh được người dân gìn giữ cho tới bây giờ. Cuộc sống ngày càng phát triển, nước mắm công nghiệp chiếm ưu thế thị trường. Do đó, nước mắm cá linh ít người biết đến. Để khôi phục nghề truyền thống này, một số gia đình tận dụng nguồn cá dồi dào, mua về ủ nước mắm cá linh, tiêu thụ thị trường nội địa.

Nhắc đến đầu nguồn huyện An Phú, nhiều người biết đến là nơi được thiên nhiên ban tặng nguồn cá linh phong phú. Cá sống thì tiểu thương rọng chở đi xa, cá chết, bà con ủ nước mắm đồng dùng làm nước chấm trong bữa ăn hàng ngày.

Theo kinh nghiệm của những người lớn tuổi, cá linh lúc còn nhỏ khoảng ngón tay út lộn xộn với các loại cá khác đem ủ nước mắm, độ đạm sẽ cao và sử dụng rất ngon.

Lũ về, ngày nào cũng vậy, các chị phụ nữ ngồi xúm xít bên nhau, người lựa cá, người cắt đầu làm mắm, ủ mắm dùng để dự trữ bán cho bà con lối xóm thích ăn nước mắm đồng.

Sau khi cá linh rửa sạch, người dân cho vào lu khạp ủ muối khoảng 3 - 4 tháng, rồi đem nấu thành nước mắm.

Người dân cho hay, muốn ủ nước mắm cá linh có độ thơm ngon phải dùng lu, khạp sành. Khi gặp nắng, hơi nóng sẽ làm cho nước mắm ngon hơn.

Ngày nay, anh Phát ở xã Nhơn Hội (huyện An Phú) có kỹ thuật ủ mắm độc đáo hơn. Trên mặt những chiếc lu, anh đậy bằng kính cường lực. Khi trời nắng, tấm kính này sẽ thu nhiệt rất mạnh, làm cho con mắm trong lu chín rục, nước mắm sẽ thơm ngon hơn.

Để nước mắm cá linh đặc sắc, Phát dùng cây khuấy đều lu mắm từ 5 - 6 lần/ngày. “Tranh thủ nắng gắt, mình đảo đều để nước mắm có màu đẹp tự nhiên và rất ngon” - Phát dùng chiếc vá múc nước mắm cá linh lên cho chúng tôi xem, khoe đặc sản do chính bàn tay khéo léo của mình làm ra.

Nước mắm cá linh được các bà, các chị phụ nữ nấu theo cách truyền thống mất thời gian 5 - 6 giờ đồng hồ mới cho ra sản phẩm đặc sắc.

Sau khi nấu xong, nước mắm cá linh để nguội cho vào chai. Từ lâu, nước mắm cá linh được cư dân miền sông nước Cửu Long sử dụng trong bữa ăn hàng ngày. Nước mắm cá linh nguyên chất dùng kho, chấm… mang hương vị đặc trưng mùa nước nổi.

Ngày nay, để mang hương vị truyền thống đi muôn nơi, anh Phát tạo ra sản phẩm nước mắm cá linh vừa ngon, giá thành hợp lý. Mùa nước nổi tràn đồng, nhắc về nước mắm cá linh, người con xa quê chạnh lòng với bao niềm nhớ. Từ những thức ăn dân dã, bình dị, như: Con cá, con tôm, bông điên điển, bông súng hay nước mắm đồng… đã nuôi biết bao người con lớn khôn theo năm tháng.

HOÀNG MỸ