Nhớ vị xôi sớm mai

Món ăn của tuổi thơ

Hồi đó, khi kinh tế còn khó khăn, xôi chỉ được nấu từ nếp, nước cốt dừa, thêm chút đậu phộng, đường, dừa. Không cầu kỳ, nhưng lại là món quà sáng thơm ngon, ấm bụng. Với tụi nhỏ ở quê, xôi là niềm vui mộc mạc mà khó quên. Xôi hồi xưa không đa dạng như bây giờ, chẳng có sầu riêng, chẳng đủ màu sặc sỡ. Vậy mà, được má mua cho gói xôi sau buổi chợ về là hạnh phúc lắm. Cái cảm giác chờ đợi, mừng rỡ ấy, giờ nghĩ lại vẫn thấy ấm lòng.

Xôi là món ăn bình dân như chính cái tên của nó, là bữa sáng nhanh gọn nhưng chắc bụng cho người lao động, bác nông dân ra đồng, anh công nhân, chú xe ôm, cô bán hàng và cả học trò đến lớp. Dù đã ngoài 70, bà Phạm Thị Ngọc Châu (ngụ khóm An Ninh, thị trấn Hội An, huyện Chợ Mới) vẫn nhóm bếp nấu xôi, khoai... đều đặn mỗi ngày. Quầy hàng nhỏ nép bên góc chợ, lặng lẽ nhưng thân quen với nhiều người lao động buổi sớm.

Bà Châu - người giữ lửa xôi quê

“Thuở nhỏ, sống trong gia đình khá giả, tôi không phải đụng tay việc gì. Sau này lấy chồng nghèo, tôi mới học nấu nướng, gánh xôi mưu sinh. Hồi đầu đi bán tôi run lắm, ai hỏi cũng lúng túng, có lần về sốt luôn. Giờ quen rồi” - bà cười nhớ lại. Xôi của bà vẫn được nhiều người yêu thích vì nếp dẻo, đậu bùi, giá lại rẻ. Hồi xưa, ngày nào cũng có mấy đứa nhỏ đứng đợi mua xôi đem theo đi học. Giờ tụi nhỏ có xu hướng chuộng thức ăn nhanh hơn xôi...

Xôi trong nhịp sống hiện đại

Ngày nay, xôi vẫn là món ăn sáng phổ biến, được biến tấu đa dạng, như xôi gà, xôi xá xíu… để phù hợp hơn với khẩu vị người tiêu dùng. Không chỉ xuất hiện nơi quán xá, xôi còn góp mặt trong tiệc cưới, đầy tháng... với hình thức bắt mắt, sang trọng.

Tiêu biểu cho cách tiếp cận hiện đại đó, chị Trần Thị Như Ý (xã Vĩnh Phú, huyện Thoại Sơn) bận rộn chăm con nhỏ, nên khi tổ chức đầy tháng cho con, chị chọn đặt xôi chè trọn gói qua dịch vụ trang trí tiệc trên mạng xã hội. Mâm xôi được chăm chút từ hình thức đến màu sắc hài hòa, cách bày biện tinh tế, sang trọng, chứa đựng nhiều ý nghĩa tốt lành, mà những bậc cha mẹ gửi gắm, mong con khôn lớn đủ đầy, bình an. “Chỉ cần chọn mẫu, màu hoa, tên bé, mọi thứ sẽ được lo chu toàn, giá cả hợp lý” - chị nói. Với chị, dù đơn giản hay cầu kỳ, xôi vẫn mang lại cảm giác mềm dẻo, béo bùi, thơm ngon và giữ trọn ý nghĩa trong những dịp đặc biệt.

Có lẽ ai rồi cũng lớn, cũng bận rộn với cuộc sống riêng, chẳng còn buổi sáng háo hức chờ má đi chợ mang về gói xôi nóng hổi như thuở nhỏ. Ngày nay, trẻ em có nhiều lựa chọn quà bánh hơn: Bánh mì, xúc xích, hamburger... Xôi dường như dần lùi lại phía sau, trở thành món phụ, món "gợi nhớ". Chính vì vậy, thỉnh thoảng tôi vẫn mua xôi cho con, không chỉ để con ăn sáng, mà còn để kể cho con nghe về ngày xưa, để con hiểu và trân quý nét văn hóa ẩm thực truyền thống. Đôi khi, tôi cũng không chắc mình đang mua xôi cho con, hay cho chính mình của những sáng sớm xưa cũ.

Dù thời gian có trôi qua, gu ẩm thực có đổi thay, với tôi, xôi vẫn là phần ký ức không thể phai. Nó nhắc về một thời gian khó nhưng đầy yêu thương, về những điều giản dị mà ấm áp. Chỉ một gói xôi nhỏ, mà mang theo cả một trời thương nhớ.

NGUYỄN XÊ