Những “hồ nước trời” mùa khô

Hồ Núi Dài 2

Hồ rộng trên non

Từ lâu, núi Cấm được mệnh danh là nóc nhà miền Tây, mang nhiều giai thoại kỳ bí. Trong đó, những “hồ nước trời” trên núi này cũng hình thành vào buổi sơ khai. Hồ Thanh Long (tọa lạc tại ấp Rau Tần) là chiếc hồ rộng lớn trên non được Nhà nước đầu tư xây dựng đập trữ nước rất kiên cố. Hồ bắt nguồn từ những con lạch nhỏ len lỏi qua các khe đá, tảng đá trên núi cao, dần dà tích trữ một lượng nước khổng lồ. Ngày trước, cũng từ chiếc hồ này đã tạo nên dòng suối Thanh Long mát rượi. Những cư dân lần đầu tiên lên núi lập nghiệp cũng nhờ hồ này mà có nước sử dụng sinh hoạt. Ngoài ra, các hộ trồng vườn ở đây còn lấy nước dưới hồ tưới rẫy, xanh tốt quanh năm.

Theo sơn dân, ngày trước, quanh hồ Thanh Long có rất nhiều dây thanh long mọc um tùm trên các tảng đá. Thế nhưng, sau này, người dân làm rẫy phát nương, dọn dẹp vườn tược, dây thanh long ít dần trong tự nhiên. Hồ Thanh Long có tổng diện tích khoảng 11,8ha, trong đó diện tích đường giao thông là 2.183m2, diện tích công trình công cộng 2.489m2, diện tích công viên cây xanh 50.775m2, diện tích lồng hồ khoảng 2ha (sức chứa nước 500.000m3). Từ trên cáp treo, du khách sẽ nhìn được tổng thể hồ Thanh Long rất rộng, xung quanh bà con lập vườn trồng rẫy xanh tốt.

Cách đó không xa, ở độ cao khoảng 600m, hồ Thủy Liêm có diện tích khoảng 6,7ha, với sức chứa khoảng 500.000m3 nước. Ngày trước, nơi đây là hồ cạn, vào mùa mưa tích trữ đầy nước. Thế nhưng, khi đến mùa nắng thì hồ cạn trơ đáy. Ông Phạm Văn Trác (Bảy Trác) người sống trên núi kể, theo các nhà khoa học phỏng đoán, xưa kia nơi đây có thể là miệng núi lửa phun trào, bởi dưới lòng hồ toàn đất đỏ bazan. Cách đây hơn 100 năm, một số cư dân đầu tiên lên sống gần hồ để tiện lấy nước sinh hoạt và tưới rẫy. Hồi ấy, xung quanh hồ Thủy Liêm có đến 3 ngôi chùa nhỏ, gồm: Vạn Linh tự, Phật Lớn tự và chùa Lá. Mỗi lần khách hành hương leo núi đều ghé thắp nhang cúng vái, dùng chai múc nước từ hồ Thủy Liêm mang về uống.

Ông Bảy Trác kể, tương truyền xưa kia, cạnh hồ Thủy Liêm, ông Đức Minh một trong những người đầu tiên lên núi tu “ẩn dật” đã sử dụng nước dưới hồ để canh tác lúa và trồng rẫy. Về sau, nhiều hộ dân lên núi lập nghiệp cũng lấy nước từ hồ để sinh hoạt. Hồ Thủy Liêm được xây dựng kiên cố nhằm tích nước cho bà con sơn dân sử dụng sinh hoạt, tưới vườn và phòng cháy, chữa cháy rừng mùa khô. Xung quanh hồ còn được chỉnh trang, trồng hoa tạo cảnh quan thoáng mát trên núi để thu hút khách du lịch. Có thể khẳng định, hồ Thủy Liêm được mệnh danh là hồ nước đẹp nhất ở vùng Bảy Núi.

Hồ dưới thung lũng

Đứng trên Điện 13 (ấp Vồ Đầu, núi Cấm) nhìn về Ô Tưk Sa tựa như một ao nước trời rộng lớn. Hồ Ô Tưk Sa nằm lọt thỏm dưới chân núi Cấm (thuộc xã An Cư). Ngày trước, nơi đây từng là mảnh ruộng trên của người dân. Trải qua thời gian biến đổi địa chất, những mạch nước ngầm từ trên núi Cấm len lỏi qua các khe đá chảy xuống đồng bằng đọng thành hồ rộng lớn cho đến bây giờ. Cư dân trồng vườn dưới triền núi Cấm nói rằng, cách hồ Ô Tưk Sa có một con suối nhỏ, nước chảy quanh năm. Mùa mưa, nước chảy mạnh, ngấm qua lớp cát, đọng lại tạo thành cái hồ rộng lớn. Tận dụng mạch nước này, người dân đẩy mạnh lập vườn cho thu nhập khá ở vùng đất núi.

Ông Hồ Văn Nhẹ (57 tuổi), người trồng 20 công xoài tại khu vực Hồ Tưk Sa cho biết: “Cha tôi kể lại, thuở trước, vùng này còn hoang sơ lắm. Thú rừng nhiều vô kể, đến mùa hạn thì khỉ, heo rừng, rắn… đến bên hồ uống nước. Khoảng chục năm trở lại đây, tại khu vực Ô Tưk Sa này, nhiều hộ dân đến lập vườn có cuộc sống ổn định. Những năm gần đây, hầu hết, bà con trồng xoài cát Hòa Lộc, xoài Đài Loan da đỏ. Ngoài ra, người dân còn đẩy mạnh xen canh sắn, mì, đậu bắp, đậu xanh… để tăng thêm thu nhập”. Riêng đối với hộ ông Nhẹ trồng 20 công xoài ghép bưởi, nhờ sử dụng nguồn nước ở Ô Tưk Sa giúp cây tươi tốt...

Người dân ở quanh vùng Ô Tưk Sa nói rằng, nhờ có mạch nước trời trên núi Cấm chảy xuống đã tạo thêm sức sống tương đối trù phú trên vùng đồi núi. Không dừng lại ở đó, nguồn nước trong hồ Ô Tưk Sa còn cung cấp cho hàng ngàn hộ dân ở địa phương. Có nguồn nước trời trong hồ sử dụng quanh năm, bà con ở đây vui mừng khó tả. Bởi, ở vùng miền núi rơi vào mùa nắng nếu không có nước ở hồ Ô Tưk Sa thì cuộc sống bà con sẽ đảo lộn. Ông Nhẹ nói thêm: “Nhà tôi ở Chi Lăng vào mùa nắng toàn sử dụng nguồn nước Ô Tưk Sa. Lập vườn ở đây lâu năm, chúng tôi rất quý nguồn nước dưới hồ, không dám sử dụng phung phí”.

Dưới chân núi Dài (huyện Tri Tôn) có nhiều chiếc hồ khổng lồ được nhà nước đầu tư xây dựng trữ hàng trăm ngàn m3 nước trong mùa mưa, giúp bà con sử dụng tưới tiêu cây ăn trái, phòng cháy rừng. Vào mùa khô, hồ Ô Tà Sóc và Hồ Núi Dài 2, nguồn nước đủ phục vụ dân sinh cho bà con. Hôm ghé ngắm cảnh xung quanh hồ, chúng tôi thấy người dân dùng máy bơm nước tưới rẫy và vườn cây ăn trái. Gặp nông dân Phạm Thanh Hùng (48 tuổi) đang cầm ống dây tưới từng gốc xoài cho trái nghịch vụ trong niềm phấn khởi. Anh Hùng nói, nhờ có hồ nước này, bà con ở đây tưới tiêu thoải mái. Mùa khô, ở vùng Bảy Núi này, nguồn nước rất quan trọng đối với nông dân làm kinh tế vườn, giúp sơn dân kiếm thu nhập vươn lên khấm khá.

HOÀNG MỸ