Các nhà khoa học vừa công bố một phân tích mới trên tạp chí Nature, tiết lộ mẫu vật hoàn chỉnh nhất từ trước đến nay của loài Spicomellus afer - khủng long bọc giáp cổ xưa nhất từng được biết đến.
Hóa thạch này được phát hiện tại dãy Middle Atlas ở Maroc và sở hữu lớp giáp kỳ lạ chưa từng thấy ở bất kỳ loài động vật sống hay đã tuyệt chủng nào.
Nhóm nghiên cứu do Tiến sỹ Susannah Maidment thuộc Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London và Đại học Birmingham dẫn đầu, đã phân tích các mảnh hóa thạch xương được khai quật từ tầng đá có niên đại kỷ Jura giữa, gần khu vực Boulemane.
Phát hiện bắt đầu khi một người nông dân địa phương báo tin đã vớt được xương lạ trong trận lũ.
Nhóm khảo cổ sau đó đến hiện trường - với vị trí cụ thể được giữ bí mật nhằm bảo vệ di chỉ, và thu thập thêm nhiều mẫu vật.
Mẫu hóa thạch bao gồm các đoạn đốt sống, xương sườn, phần xương chậu và nhiều mảnh gai giáp (osteoderms), cho phép các nhà khoa học phục dựng tương đối hình dáng loài khủng long này dù bộ xương không hoàn chỉnh.
Nổi bật nhất là “vòng cổ” bằng xương chắc chắn bao quanh cổ với 10 gai lớn - trong đó gai dài nhất dài tới 87 cm và có thể còn dài hơn khi còn sống.
Ngoài ra, phần hông cũng có các gai lớn, tấm chắn xương chậu thì kết hợp gai dài ngắn xen kẽ, còn xương sườn mang theo 3-4 gai nhọn - cấu trúc chưa từng thấy ở bất kỳ loài nào.
Tiến sỹ Richard Butler - nhà cổ sinh vật học Đại học Birmingham, đồng trưởng nhóm nghiên cứu, cho biết: “Lớp giáp của Spicomellus thực sự kỳ dị, khác biệt hoàn toàn so với mọi loài khủng long - hay bất kỳ sinh vật nào khác từng được phát hiện. Chúng tôi thậm chí phải chụp CT ngay để chắc chắn đây không phải là đồ giả, kiểu như ai đó dán mấy cái gai lên một cái vòng xương."
Phát hiện này cũng chứng minh rằng những đặc điểm tiến hóa tiêu biểu của loài ankylosaur - đặc biệt là vũ khí ở đuôi, đã hình thành sớm hơn khoảng 30 triệu năm so với giả định trước đây. Dấu vết các cấu trúc vũ khí ở vùng đuôi, cùng các đốt sống dính liền thành chuôi, hé lộ rằng “chùy đuôi” - vũ khí nổi bật ở loài ankylosaur thời kỳ sau, đã bắt đầu hình thành từ thời kỷ Jura giữa.
Ngoài tác dụng phòng thủ, các nhà khoa học cho rằng những gai lớn này có thể đóng vai trò trong việc phô trương hoặc giao phối.
Tiến sỹ Butler chia sẻ: “Khó có thể tin rằng những cái gai dài gần một mét quanh cổ chỉ dùng để phòng thủ. Rất có thể chúng phục vụ cho việc thu hút bạn tình."
Tiến sỹ Maidment cho biết tương tự như gạc hươu hay đuôi công ngày nay - những cấu trúc rườm rà nhưng mang tính ‘khoe mẽ’ - thì gai lớn của Spicomellus cũng có thể mang vai trò tương tự. Về sau, khi áp lực săn mồi trong kỷ Phấn trắng gia tăng, các loài ankylosaur tiến hóa lớp giáp đơn giản hơn, tập trung vào phòng thủ.
Spicomellus afer sống cách đây khoảng 165 triệu năm, tại vùng đất từng thuộc siêu lục địa Gondwana - ngày nay là Morocco. Loài này dài khoảng 4 mét, nặng từ 1,5 đến 2 tấn, thân hình rộng, chân ngắn, di chuyển chậm và ăn thực vật.
Trước đó, Spicomellus chỉ được biết đến qua một đoạn xương sườn duy nhất có dính gai (phát hiện năm 2021), nhưng mẫu vật mới giúp các nhà khoa học phục dựng được một loài khủng long có lớp “trang trí” cực kỳ đặc biệt - từ cổ, sườn cho tới hông đều phủ đầy gai nhọn.
Đọc nhiều
