Thách thức đến từ đâu?
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, báo chí cách mạng Việt Nam luôn là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng, đạt nhiều thành tựu trong định hướng dư luận, bảo vệ nền tảng tư tưởng. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của truyền thông xã hội khiến thông tin trên báo chí chính thống bị phân tán, ảnh hưởng, thậm chí có khi bị “lấn át” bởi mạng xã hội.
Việt Nam có hơn 70% dân số sử dụng mạng xã hội, thuộc nhóm quốc gia có lượng người dùng Internet cao trên toàn thế giới. Nhưng cũng chính nơi này, các thế lực thù địch ráo riết tung tin xuyên tạc, tấn công nền tảng tư tưởng của Đảng, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Chúng không công kích trực diện mà núp bóng “dân chủ”, “nhân quyền”, “phản biện”, lợi dụng sơ hở trong truyền thông để cài cắm quan điểm sai trái.
Nhiều cơ quan báo chí đã phản ứng nhanh, đăng tải bài phản bác, vạch trần âm mưu của các thế lực phản động. Tuy nhiên, vẫn còn những đơn vị chưa chiếm lĩnh hiệu quả không gian mạng, phản bác chưa đủ sắc bén, chưa tạo được hiệu ứng xã hội rộng rãi. Nhiều bài viết phản bác còn nặng về giáo điều, thiếu tính chiến đấu và hấp dẫn, khiến độc giả khó tiếp nhận.
Những thách thức trên liệu chỉ đến từ bên ngoài? Thực tế cũng cần thẳng thắn nhìn vào những điểm nghẽn nội tại. Một trong những nguyên nhân khiến báo chí phản ứng chậm hoặc chưa hiệu quả trước các thông tin, luận điệu sai trái là do đội ngũ người làm báo chưa được trang bị đầy đủ về lý luận chính trị và kỹ năng phản biện. Thậm chí có trường hợp phóng viên, nhà báo dao động lập trường tư tưởng, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.
Bên cạnh đó, sức ép thương mại hóa cũng khiến một số cơ quan báo chí thiên lệch về nội dung giật gân, giải trí, xao nhãng sứ mệnh tuyên truyền và định hướng tư tưởng. Điều này vô hình trung tạo ra “khoảng trống” để các thế lực thù địch lợi dụng để tung ra thông tin độc hại, ảnh hưởng đến nhận thức của công chúng.
Làm chủ mặt trận thông tin
Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII, Chỉ thị số 43-CT/TW của Ban Bí thư xác định rõ yêu cầu: Báo chí cần chủ động bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác quan điểm sai trái và định hướng dư luận hiệu quả. Để hoàn thành trọng trách này, cội rễ của mọi vấn đề nằm ở yếu tố con người.
Trước tiên, cần tập trung bồi dưỡng, nâng cao trình độ lý luận chính trị, năng lực, tư duy phản biện và bản lĩnh chính trị cho đội ngũ làm báo. Đây là yếu tố nền tảng giúp nhà báo viết đúng, viết hay, viết sắc bén, đủ sức “đấu lý” và “dẫn dắt” dư luận xã hội trong bối cảnh thông tin đa chiều.
Kinh nghiệm quý báu của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu: “Những người làm báo phải có lập trường chính trị vững chắc. Chính trị phải làm chủ. Đường lối chính trị đúng thì mọi việc khác mới đúng được”. Bác từng căn dặn người làm báo cách mạng phải có “tâm sáng, lòng trong, bút sắc”, không ngừng rèn luyện đạo đức cách mạng. Lời giáo huấn của Người là kim chỉ nam cho những người cầm bút.
Giữa dòng chảy dữ dội của thông tin số, làm thế nào để báo chí không chỉ phản bác những luận điệu sai trái mà còn chủ động dẫn dắt, định hình dư luận? Câu trả lời nằm ở việc làm chủ công nghệ và đổi mới tư duy làm báo theo hướng hiện đại, hấp dẫn, dễ tiếp cận. Thay vì lối viết khuôn mẫu, khô cứng, cần hướng tới cách thể hiện sinh động, sáng tạo, kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, giữa thông tin và cảm xúc. Thông tin lý luận không thể chỉ dừng ở nghị quyết hay bài giảng, mà cần được “chuyển hóa” thành câu chuyện, hình ảnh, cảm xúc… gắn với cuộc sống và tâm tư người dân.
Không gian mạng không chỉ là nơi để “phản bác”, mà còn là nơi để “dẫn dắt”, nếu báo chí biết sử dụng đúng cách. Vì vậy, cơ quan báo chí cần khai thác triệt để các nền tảng đa phương tiện, mạng xã hội, video ngắn, podcast... để mở rộng đối tượng tiếp cận, đặc biệt là giới trẻ.
Trong bài phát biểu tại lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Tăng cường sự hiện diện của báo chí cách mạng trên các nền tảng mạng xã hội, giữ vững mặt trận thông tin, tuyên truyền trước sự phát triển của các nền tảng xuyên biên giới. Đây là đòi hỏi tất yếu để báo chí có thể làm chủ mặt trận thông tin và truyền thông trên không gian mạng, nâng cao giá trị của mỗi cơ quan báo chí”.
Một giải pháp quan trọng khác là xây dựng lực lượng cộng tác viên, chuyên gia lý luận chính trị từ học viện, viện nghiên cứu, trường đại học… Đây sẽ là “hậu phương” vững chắc, hỗ trợ báo chí phản bác các luận điệu sai trái bằng lập luận sắc bén, khoa học.
Hiện nay, các thế lực thù địch thường bóp méo sự thật, đánh tráo đúng - sai, thật - giả nhằm gây nhiễu loạn nhận thức, đặc biệt với người dân thiếu thông tin đầy đủ. Để phản bác hiệu quả, báo chí cần được tiếp sức bằng dữ liệu chính xác, đầu mối thông tin có thẩm quyền. Do đó, cần tăng cường phối hợp giữa cơ quan báo chí và cơ quan quản lý để định hướng dư luận, cung cấp thông tin nhanh chóng, tạo môi trường truyền thông lành mạnh, phát huy vai trò định hướng của báo chí cách mạng.
Đất nước đang bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình, phát triển giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng. Giữ vững và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là nhiệm vụ thường xuyên và lâu dài, nhằm góp phần quan trọng đảm bảo cho sự phát triển vững chắc của đất nước.
Để làm tròn sứ mệnh của người chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, báo chí phải đổi mới tư duy, làm chủ công nghệ, nâng cao bản lĩnh chính trị và sức chiến đấu. Khi tư duy đổi mới đi cùng lòng tin kiên định, khi cây bút biết hòa nhịp cùng thời đại, đó là lúc báo chí cách mạng sẽ trở thành điểm tựa tin cậy nhất của Nhân dân - nơi ánh sáng của sự thật, lý tưởng và niềm tin luôn được khơi nguồn.
TÚ LY
Bài 1: Vũ khí tư tưởng sắc bén
Bài 2: Giữ vững trận địa tư tưởng
Đọc nhiều
