Qatar có thể phản ứng thế nào sau cuộc tấn công của Israel?

Theo kênh Al Jazeera, vụ tấn công ngày 9/9 nhằm vào Doha đánh dấu quốc gia thứ sáu bị Israel không kích trong năm nay. Mục tiêu là một nhóm đàm phán của Hamas đang có mặt tại đây, trong bối cảnh có đồn đoán về khả năng đạt được thỏa thuận ngừng bắn tại Gaza.

Qatar từ lâu giữ vai trò trung gian hòa giải trong cuộc xung đột kéo dài gần hai năm tại Dải Gaza, nhưng chưa bao giờ là bên tham chiến. Quốc gia này cũng là đồng minh của Mỹ và là nơi đặt căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ tại Trung Đông.

Việc Israel không kích khu vực gần các đại sứ quán và trường học ở Doha, khiến 5 thành viên Hamas và một sĩ quan Lực lượng An ninh Nội địa Qatar thiệt mạng, đã khiến dư luận nước này phẫn nộ. Chính quyền Qatar gọi đây là hành động “khủng bố nhà nước”.

Ông Rashid al-Mohanadi, chuyên gia thuộc Hội đồng Trung Đông về Các vấn đề Toàn cầu, nhận định: “Việc ám sát một phái đoàn đàm phán tại quốc gia trung gian hòa giải cho thấy Israel không nghiêm túc với tiến trình ngừng bắn”.

Vai trò trung gian của Qatar bị đe dọa

Vụ tấn công không chỉ đặt ra câu hỏi về phản ứng của Qatar, mà còn làm lung lay vai trò trung gian hòa giải mà Qatar duy trì trong hơn một thập kỷ, cũng như sự ổn định trong các liên minh quốc phòng mà nước này tham gia.

Bà Sanam Vakil, Giám đốc Chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại Viện Chatham House (Anh), bình luận: “Đây là cú sốc lớn, buộc Qatar và các nước GCC (Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh) phải tiếp tục đa dạng hóa quan hệ đối tác và tìm kiếm sự tự chủ chiến lược”.

Theo bà Cinzia Bianco, chuyên gia tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu (ECFR), Qatar có thể tận dụng vai trò trung gian để gây áp lực ngược lại, thậm chí đe dọa rút lui khỏi vai trò này nếu các bên không tôn trọng tính trung lập.

Tuy nhiên, bà Bianco cho rằng áp lực từ Qatar có thể ảnh hưởng đến Mỹ nhiều hơn là Israel – quốc gia hiện không đặt ưu tiên vào việc đạt được thỏa thuận ngừng bắn.

Ngoài ra, Qatar cũng có thể dùng công cụ kinh tế nhằm gây sức ép, đặc biệt với các đồng minh của Israel như Mỹ và châu Âu – nơi nước này có hàng tỷ USD đầu tư.

Ông al-Mohanadi khẳng định: “Tất cả các lựa chọn đang được đặt lên bàn, bao gồm cả biện pháp gây áp lực kinh tế”.

Phản ứng quốc tế và hướng đi pháp lý

Chính quyền Doha đã thành lập đội ngũ pháp lý do Thứ trưởng Ngoại giao Mohammed bin Abdulaziz al-Khulaifi dẫn đầu, với mục tiêu “thực hiện mọi biện pháp pháp lý đối với hành vi xâm phạm chủ quyền và luật pháp quốc tế” của Israel.

Một cuộc họp khẩn của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc cũng đã được tổ chức vào ngày 11/9 theo yêu cầu của Algeria, Pakistan và một số quốc gia khác.

Qatar có từ bỏ vai trò trung gian?

Mặc dù chịu áp lực lớn, Qatar dường như chưa có ý định từ bỏ vai trò trung gian. Theo ông al-Mohanadi, điều này được quy định trong hiến pháp của Qatar và quốc gia này sẽ tiếp tục thúc đẩy ngừng bắn thông qua các tổ chức đa phương như Liên hợp quốc.

“Qatar sẽ không bao giờ từ bỏ vai trò trung gian bởi đó là một phần trong bản sắc chính trị của họ”, ông nói và cho rằng vụ tấn công chỉ là một “vết xước” trong vai trò mà Qatar đã duy trì suốt hơn một thập kỷ.

Trong nhiều năm qua, Doha đã làm trung gian cho các cuộc đàm phán từ Afghanistan, Ukraine đến Cộng hòa Dân chủ Congo. Tuy nhiên, theo bà Eleonora Ardemagni, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Chính trị Quốc tế Italy (ISPI), mối quan hệ Qatar - Mỹ có thể bị ảnh hưởng.

“Qatar hiểu rằng họ không thể là nơi các cường quốc giải quyết mâu thuẫn bằng vũ lực. Đây là vấn đề an ninh quốc gia. Sự răn đe của Mỹ không còn đủ để đảm bảo an toàn cho khu vực”, bà nhận định.