AI và tác động đến báo chí

Tự động hóa tạo nội dung

AI có khả năng tạo ra bài báo tự động, đặc biệt trong lĩnh vực có tính chất dữ liệu cao như tài chính, thể thao, và kinh tế. Các thuật toán AI có thể thu thập, phân tích và trình bày thông tin một cách nhanh chóng, chính xác, mà không cần sự can thiệp trực tiếp từ nhà báo. Một trong những công ty tiên phong lĩnh vực này là OpenAI, hoặc startup Trung Quốc DeepSeek mới nổi gần đây đã khiến các tên tuổi lớn trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo cũng phải khen ngợi. Nhiều tờ báo, cơ quan truyền thông lớn đang thử nghiệm sử dụng AI để viết tin tức cơ bản, giúp giảm tải công việc cho đội ngũ phóng viên, tiết kiệm thời gian cập nhật tin tức.

Bên cạnh đó, AI cũng hỗ trợ tổng hợp báo cáo từ nhiều nguồn khác nhau, cung cấp bức tranh toàn diện hơn về sự kiện hoặc chủ đề. Điều này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả công việc, mà còn đáp ứng nhanh chóng nhu cầu thông tin của độc giả trong thời đại số. Một trong những tác động rõ rệt của AI đối với báo chí là khả năng cá nhân hóa nội dung cho độc giả. Các hệ thống AI có thể phân tích thói quen đọc báo của người dùng, từ đó gợi ý bài viết hoặc chủ đề mà họ có thể quan tâm. Ví dụ, thuật toán của Google News hay Facebook sử dụng AI để phân tích sở thích, lịch sử tìm kiếm và tương tác trước đó của người dùng, từ đó đưa ra tin tức phù hợp nhất.

Điều này vừa giúp độc giả dễ dàng tiếp cận thông tin, vừa giúp cơ quan báo chí tăng cường gắn kết, tương tác với độc giả. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng, việc quá phụ thuộc vào AI có thể dẫn đến tình trạng “bong bóng thông tin” (filter bubble), khi người dùng chỉ được tiếp cận thông tin mà họ đã quen thuộc hoặc có cùng quan điểm, từ đó hạn chế khả năng tiếp nhận ý tưởng mới hoặc quan điểm đa chiều.

Chất lượng và đạo đức trong báo chí

Mặc dù AI mang lại nhiều lợi ích, nhưng một trong những lo ngại lớn là khả năng AI tạo ra thông tin sai lệch hoặc tin giả. Các hệ thống AI có thể được lập trình hoặc “học” từ nguồn thông tin không chính xác, dẫn đến việc tạo ra nội dung thiếu chính xác, gây hiểu lầm. AI không thể thay thế được khả năng phán đoán, kiểm chứng của con người hay đảm bảo tính chính xác của tin tức.

Bên cạnh đó, việc AI tự động tạo ra bài viết cũng có thể làm giảm đi tính sáng tạo, phong phú trong báo chí. Thuật toán có thể dễ dàng tạo ra bài viết tường thuật dựa trên dữ liệu, chúng không thể thay thế được góc nhìn sắc sảo, câu chuyện nhân văn, phân tích sâu sắc mà chỉ con người mới có thể mang lại. Sự phụ thuộc vào AI có thể dẫn đến sự mất đi của giá trị cốt lõi trong nghề báo: Đó là khả năng kể câu chuyện đầy cảm xúc, có chiều sâu.

Anh Nguyễn Minh Quang (độc giả) chia sẻ: “Tôi nhận thấy AI đang ngày càng ảnh hưởng rõ rệt đến báo chí, nhưng có cả mặt tích cực và tiêu cực. Về mặt tích cực, AI giúp tạo ra thông tin rất nhanh chóng và chính xác. Ví dụ, các bài báo tường thuật về kết quả trận đấu thể thao hay báo cáo tài chính thường có thể được tạo ra ngay sau khi sự kiện kết thúc, mà không cần nhiều thời gian chờ đợi. Tuy nhiên, vấn đề là AI đôi khi không thể cung cấp được phân tích sâu sắc hay câu chuyện hấp dẫn mà một phóng viên con người có thể làm được”.

AI và sự thay đổi trong nghề báo

Sự phát triển của AI cũng có thể thay đổi cách thức làm việc của phóng viên, nhà báo. Trong khi một số công việc có thể được tự động hóa thì sáng tạo bài báo phân tích, phỏng vấn,  điều tra sẽ vẫn cần sự đóng góp của con người. Các nhà báo có thể tận dụng AI như một công cụ hỗ trợ để xử lý công việc nặng nề hoặc lặp đi lặp lại, từ đó dành nhiều thời gian hơn cho công việc sáng tạo và quan trọng khác. Việc kết hợp giữa khả năng sáng tạo của con người và sức mạnh phân tích dữ liệu của AI tạo ra mô hình báo chí mới, hiệu quả và sáng tạo hơn.

AI đang dần thay đổi cách thức mà báo chí hoạt động, tương tác với độc giả. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra không ít thách thức về chất lượng thông tin, đạo đức và sự sáng tạo. Để tận dụng được tiềm năng của AI mà không làm mất đi giá trị cốt lõi của báo chí, ngành báo chí cần có chiến lược rõ ràng, sử dụng công nghệ này một cách trách nhiệm.

NGUYỄN TRÍ