Dốc toàn lực giải phóng mặt bằng đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

Huy động tổng lực, triển khai đồng bộ các giải pháp
 
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đã được Quốc hội chấp thuận chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 172/2024/QH15 ngày 30/11/2024; Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch triển khai tại Nghị quyết số 106/NQ-CP ngày 23/4/2025. Đây là dự án thuộc trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng theo Luật Đất đai năm 2024. Đoạn tuyến đi qua địa bàn Nghệ An dài khoảng 85,5 km, ảnh hưởng trực tiếp đến 18 xã, phường gồm: Hoàng Mai, Quỳnh Văn, Quỳnh Sơn, Quỳnh Lưu, Hùng Châu, Đức Châu, Quảng Châu, Minh Châu, Diễn Châu, An Châu, Tân Châu, Đông Thành, Thần Lĩnh, Nghi Lộc, Yên Trung, Hưng Nguyên, Hưng Nguyên Nam và Lam Thành.
 
Theo thiết kế, ga chính trên địa bàn tỉnh là ga Vinh, dự kiến đặt tại xã Hưng Nguyên; hai trạm bảo dưỡng được bố trí tại xã Đức Châu và khu vực Depot Vinh; Depot đặt tại xã Hưng Nguyên Nam. Tổng diện tích cần giải phóng mặt bằng khoảng 519,2 ha với chi phí thực hiện ước tính hơn 6.397 tỷ đồng. Đây là một trong những dự án có quy mô giải phóng mặt bằng lớn nhất từ trước đến nay trên địa bàn tỉnh, liên quan đến khối lượng dân cư, hạ tầng kỹ thuật và đất đai rất lớn.
 
Để đảm bảo tiến độ, ngay sau khi dự án được thông qua, Tỉnh ủy Nghệ An đã thành lập Ban Chỉ đạo và Tổ giúp việc theo Quyết định số 3995-QĐ/TU ngày 30/6/2025 và Quyết định số 4129-QĐ/TU ngày 5/9/2025. UBND tỉnh ban hành Kế hoạch giải phóng mặt bằng, phối hợp triển khai cùng các giải pháp khai thác quỹ đất vùng phụ cận tại Quyết định số 2445/QĐ-UBND ngày 31/7/2025; phân công rõ trách nhiệm từng cơ quan, địa phương; đồng thời yêu cầu tăng cường công tác tuyên truyền, vận động tạo sự đồng thuận trong nhân dân.
 
Theo thống kê, dự án ảnh hưởng đến khoảng 38 cụm dân cư với hơn 2.150 hộ dân; trong đó, trên 1.940 hộ phải bố trí tái định cư. Tỉnh dự kiến xây dựng 41 khu tái định cư, tổng diện tích gần 103 ha, kinh phí khoảng 1.450 tỷ đồng. Tính đến nay, 16/16 xã, phường liên quan đã phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết các khu tái định cư; trong đó 9 xã đã hoàn thiện và được phê duyệt quy hoạch chi tiết, 3 xã đang điều chỉnh theo góp ý của các sở, ngành; 4 xã còn lại đang được đơn vị tư vấn triển khai lập quy hoạch.
 
Thực tế triển khai tại cơ sở cho thấy, bên cạnh thuận lợi vẫn còn nhiều khó khăn phát sinh, đặc biệt là việc xác định nguồn gốc đất, hồ sơ pháp lý liên quan. Tại xã Yên Trung, đoạn tuyến đi qua dài khoảng 4,6 km với 124 hộ phải tái định cư, khoảng 450 hộ bị ảnh hưởng đất nông nghiệp và 6 nghĩa trang phải di dời. Nhiều thửa đất hình thành trước ngày 18/12/1980 nhưng hồ sơ địa chính chỉ thể hiện 200 m² đất ở, phần còn lại là đất vườn, gây vướng mắc trong xác định diện tích đất ở hợp pháp để bồi thường, bố trí tái định cư.
 
Ông Phan Anh Nam, Phó Chủ tịch UBND xã Yên Trung cho biết: Theo quy định của Luật Đất đai năm 2024, việc xác định nguồn gốc sử dụng đất phải dựa trên hồ sơ pháp lý cụ thể. Tuy nhiên, do thời gian dài, nhiều hộ dân không còn đầy đủ giấy tờ. Để bảo đảm quyền lợi hợp pháp, chính đáng cho người dân, xã kiến nghị tỉnh cho phép áp dụng linh hoạt nhiều hình thức xác định như lấy ý kiến khu dân cư, tổ chức họp Tiểu ban Mặt trận, Hội đồng xét duyệt đất đai kết hợp với hồ sơ, tài liệu liên quan nhằm xác minh nguồn gốc đất sát thực tế.
 
Quyết tâm bàn giao đất tái định cư trong tháng 6/2026
 
Song song với việc tháo gỡ khó khăn tại cơ sở, UBND tỉnh Nghệ An đã liên tục chỉ đạo các sở, ngành, địa phương đẩy nhanh tiến độ lập và phê duyệt các khu tái định cư, chuẩn bị điều kiện hạ tầng, bảo đảm khi triển khai bồi thường, người dân có nơi ở mới thuận lợi, hạ tầng tốt hơn hoặc tương đương nơi ở cũ. Ban Chỉ đạo dự án cấp tỉnh cũng yêu cầu các địa phương thành lập Hội đồng giải phóng mặt bằng, tăng cường phối hợp, thống nhất quy trình để triển khai đồng bộ, tránh phát sinh khiếu kiện.
 
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Hoàng Phú Hiền cho biết, tỉnh đã giao các địa phương khẩn trương hoàn thiện hồ sơ, trình thẩm định và phê duyệt dự án xây dựng khu tái định cư; đồng thời tổ chức lấy ý kiến người dân, công khai phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; phấn đấu hoàn thành trong tháng 12/2025. Việc chi trả bồi thường dự kiến bắt đầu từ giữa tháng 1/2026; lựa chọn nhà thầu, thi công các khu tái định cư, hoàn thành và bàn giao đất cho người dân trong tháng 6/2026.
 
Theo Nghị quyết số 106/NQ-CP, các địa phương phải cơ bản hoàn thành công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trước tháng 12/2026 để bàn giao mặt bằng cho nhà thầu thi công. Nghệ An xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách; đồng thời là yêu cầu chính trị lớn của tỉnh trong giai đoạn hiện nay. Vì vậy, tỉnh đang tập trung cao độ, huy động tổng lực, tăng cường kiểm tra, đôn đốc, kịp thời giải quyết khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai.
 
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đi qua Nghệ An có phạm vi ảnh hưởng rộng, tác động trực tiếp đến đời sống, sinh kế của hàng nghìn hộ dân. Song với sự chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh ủy, UBND tỉnh; sự vào cuộc đồng bộ của các sở, ngành và chính quyền địa phương; cùng sự đồng thuận, ủng hộ của người dân, công tác giải phóng mặt bằng đang được triển khai khẩn trương, bài bản, đúng quy định.
 
Nghệ An đặt quyết tâm hoàn thành công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo đúng tiến độ; bàn giao quỹ đất sạch đúng thời hạn, góp phần quan trọng vào việc sớm khởi công và triển khai dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam - công trình hạ tầng chiến lược, kỳ vọng tạo động lực phát triển mới cho khu vực Bắc Trung Bộ nói riêng và cả nước nói chung.

Theo TTXVN