Hút thuốc lá - yếu tố nguy cơ của tăng huyết áp và các bệnh tim mạch

Những nghiên cứu khoa học đã chỉ ra hút thuốc lá là nguyên nhân gây bệnh ung thư phổi, các bệnh phổi mạn tính. Ngoài nguyên nhân gây ra các bệnh lý về đường hô hấp, hút thuốc lá còn tác động lên hệ tim mạch và là một trong những yếu tố nguy cơ chính của bệnh lý động mạch vành, tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh mạch ngoại vi… Chính các bệnh lý này lại tác động lẫn  nhau gây ra vòng xoắn lẩn quẩn làm cho bệnh cảnh lâm sàng càng thêm trầm trọng. Mặt khác, hút thuốc lá còn ảnh hưởng nhiều cơ quan khác, như: Dạ dày, đại tràng, khả năng hoạt động tình dục, tâm thần…

Hút thuốc lá đã là một yếu tố nguy cơ độc lập, quan trọng gây ra các bệnh lý về tim mạch. Nhưng khi hút thuốc lá ở những người có kèm theo các nguy cơ khác như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, béo phì hoặc người có yếu tố gia đình bị bệnh tim mạch thì tác hại của thuốc lá sẽ tăng lên gấp nhiều lần. Mặt khác, các nhà nghiên cứu trên thế giới cũng chỉ ra rằng nicotin chỉ là một trong hơn 7.000 độc chất có hại được tìm thấy trong thuốc lá. Do vậy, những loại thuốc được quảng cáo có lọc Nicotin cũng không làm giảm đáng kể nguy cơ đối với bệnh tim mạch.

Ở một người khi hút thuốc lá thì ngay lập tức làm tăng nồng độ Cathecholamine trong máu (đây là chất nội tiết có vai trò kích thích hệ thần kinh giao cảm của cơ thể) và tăng chất Cacbon monoxid (CO). Các chất này có thể làm khởi phát những cơn đau ngực hoặc làm nặng thêm bệnh tim khác đã có trên người bệnh. Mặt khác, nồng độ Nicotin tăng trong máu cũng gây co mạch, tăng huyết áp, tăng nhịp tim, làm tim phải làm việc nhiều hơn hoặc cũng có thể gây ra những rối loạn nhịp tim. Các nghiên cứu cho thấy, mức độ ảnh hưởng đến tim cũng tăng theo mức độ hút thuốc lá, tức là càng hút nhiều, hút lâu thì nguy cơ mắc bệnh tim mạch càng tăng cao.

Ngoài ra hút thuốc cũng làm tăng nhanh quá trình xơ vữa động mạch, từ đó gây ra các bệnh lý tim mạch, như: Tăng huyết áp, bệnh động mạch vành, tai biến mạch máu não, bệnh động mạch ngoại vi… Hút thuốc lá gây xơ vữa động mạch theo nhiều cơ chế. Trước  hết nó làm tăng nồng độ chất Cacbon monoxid (một chất có nhiều trong khói thuốc lá), là chất làm tổn thương sự toàn vẹn, mềm dẽo của lòng mạch máu, tạo điều kiện cho hình thành nhanh mảng xơ vữa; hút thuốc làm giảm chất HDL-Cholesterol (Cholesterol có lợi) và làm tăng nồng độ LDL-Cholesterol (Cholesterol có hại) và tăng triglycerid trong máu (mỡ máu) gây tăng tình trạng xơ vữa động mạch. Thêm vào đó, hút thuốc cũng làm tăng khả năng đông máu, vì vậy sẽ dễ hình thành cục máu đông trên cơ sở mảng xơ vữa... Hút thuốc cũng làm cho lớp tế bào nội mạc của mạch máu (lớp tế bào lót trong thành mạch máu) bị tổn thương, mất tính trơn nhẵn, đàn hồi, từ đó sẽ dễ dàng hình thành mảng xơ vữa dưới lớp nội mạc. Cuối cùng, có thể gây nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ não.

BS Văn Hiển Tài (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh An Giang)