Luận bàn khoảng cách thế hệ

Sự khác biệt về quan điểm sống, cách tiếp cận thông tin và lối hành xử giữa các thế hệ thường dẫn đến khoảng cách thế hệ

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự cách biệt thế hệ. Khi khoa học - công nghệ phát triển nhanh chóng, người trẻ có khả năng thích nghi tốt hơn với thế giới số, mạng xã hội, các xu hướng toàn cầu hóa; ngược lại, người lớn tuổi vốn quen với phương thức giao tiếp và làm việc truyền thống dễ cảm thấy bối rối, thậm chí xa lạ với những thay đổi.

Ngoài ra, môi trường sống và điều kiện lịch sử cũng là yếu tố tạo ra khoảng cách thế hệ. Những người sinh ra ở giai đoạn trước thường có tinh thần tiết kiệm, đặt nặng tính kỷ luật, sự an toàn, trong khi giới trẻ ngày nay có xu hướng đề cao tự do cá nhân, thích khám phá bản thân và thế giới xung quanh. Thêm vào đó, quan niệm đạo đức, giá trị sống cũng có nhiều chuyển biến, đôi khi người lớn tuổi cho rằng giới trẻ hiện nay sống “thoáng” quá mức, thiếu tôn trọng truyền thống, trong khi người trẻ lại cho rằng họ đang sống thật với chính mình.

Chị N.H.M (ngụ TP. Long Xuyên) kể: “Ông bà, cha mẹ tôi trước giờ sống ở nông thôn. Trong suy nghĩ của người lớn ở nhà các ngành nghề, như: Bác sĩ, giáo viên, đi làm văn phòng là những nghề ổn định, nên luôn muốn các con, cháu học những ngành ấy. Tuy nhiên, thế hệ trẻ hiện nay lại có suy nghĩ và cách lựa chọn khác. Em trai út của tôi chọn học thiết kế đồ họa theo sở thích, nhưng cha mẹ không hài lòng. Mặc dù đã học được 2 năm, nhưng khi gặp nhau, mọi người vẫn nảy sinh những tranh cãi khi nhắc đến ngành học của em trai tôi”.

Đối với anh Nguyễn Hoàng Nam (ngụ TP. Long Xuyên), sự bất đồng quan điểm giữa mẹ và vợ trong cách chăm sóc con nhỏ khiến anh khó xử. Anh Nam chia sẻ: “Khoảng cách thế hệ sâu sắc sẽ gây nên những mâu thuẫn không đáng có trong gia đình. Mẹ và vợ tôi có chung mục tiêu là muốn chăm sóc tốt cho đứa bé, nhưng mẹ chăm theo cách của ông bà ngày trước, vợ tôi lại muốn chăm con theo phương pháp khoa học, cứ vậy mà giận hờn nhau suốt”.

Không chỉ tạo nên mâu thuẫn giữa các thành viên trong gia đình với nhau, ngay ở nơi làm việc, tư duy, nhận định, sự thích nghi trong cách làm việc giữa các thế hệ cũng có sự khác biệt. Trong xã hội, các cuộc tranh luận về phong cách sống, âm nhạc hay quan điểm về giới tính giữa các thế hệ cũng thường nổ ra gay gắt, đôi khi dẫn đến chỉ trích và kỳ thị. Tác động của khoảng cách thế hệ có thể dẫn đến tiêu cực, như: Mâu thuẫn gia đình kéo dài khiến rạn nứt tình cảm, xung đột thế hệ làm giảm hiệu suất công việc, gây ra sự chia rẽ trong cộng đồng. Tuy nhiên, nếu mỗi người tự nhìn nhận, lắng nghe và xử lý đúng, các thế hệ học hỏi lẫn nhau để hòa hợp sẽ hạn chế khoảng cách thế hệ. Người lớn tuổi có thể truyền lại kinh nghiệm sống, còn giới trẻ đóng vai trò cập nhật công nghệ, mang đến sức sống mới, sự hiện đại cho môi trường làm việc và gia đình.

Chị Thúy Vy (ngụ TP. Long Xuyên) chia sẻ: “Khoảng cách thế hệ không chỉ xảy ra giữa chúng ta với cha mẹ, ông bà, mà còn là khoảng cách giữa chúng ta và con cái. Với nhiều phụ huynh có con ở tuổi “teen”, chắc rằng không tránh khỏi việc bất đồng quan điểm và không đối thoại được với con, không ít trường hợp mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái trở nên vô cùng căng thẳng. Ngày trước, người ta vẫn quen với nếp suy nghĩ kiểu “cha mẹ đặt đâu, con ngồi đó”, con ngoan là phải biết nghe lời, dù đôi khi chưa hẳn cha mẹ đúng. Còn bây giờ, suy nghĩ của con trẻ rất khác, chúng ta không thể áp đặt suy nghĩ của mình lên các con được. Trong cách quản lý, giáo dục con tôi chọn đối thoại, lắng nghe để tìm cách giải quyết thay vì phán xét hay áp đặt”.

Khoảng cách thế hệ là tất yếu của sự phát triển xã hội, nhưng nếu mỗi người chịu lắng nghe, thông cảm và thấu hiểu thì khoảng cách sẽ không trở thành rào cản trong mối quan hệ gia đình và xã hội. Khi đó, sự khác biệt không còn là khoảng cách, mà trở thành điểm kết nối giữa quá khứ và hiện tại. Để thu hẹp khoảng cách thế hệ, việc lắng nghe và thông cảm cho nhau rất quan trọng. Người lớn tuổi có thể tìm hiểu về thế giới quan của người trẻ, còn giới trẻ học cách trân trọng và tiếp thu những bài học, kinh nghiệm từ quá khứ. Khi mỗi người nhìn vào sự khác biệt giữa các thế hệ để thấu hiểu lẫn nhau, sẽ góp phần xây dựng mối quan hệ hài hòa trong gia đình và xã hội.

MỸ LINH