Nâng giá trị nghệ thuật sân khấu Dì Kê

Trưởng thành từ dân gian

Mới đây, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) An Giang phối hợp UBND huyện Tri Tôn tổ chức Lễ công bố quyết định của Bộ trưởng Bộ VH-TT&DL ghi danh “Nghệ thuật trình diễn sân khấu Dì Kê của người Khmer xã Ô Lâm” vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Sự kiện không chỉ là niềm tự hào của đồng bào DTTS Khmer huyện Tri Tôn, mà còn là niềm vui chung của cộng đồng các dân tộc trên địa bàn tỉnh.

Phó Chủ tịch UBND huyện Tri Tôn Trần Minh Giang cho biết, nghệ thuật sân khấu Dì Kê là loại hình diễn xướng dân gian độc đáo của cộng đồng DTTS Khmer, kết hợp âm nhạc, ca kịch dân gian, múa, đọc thơ (còn được gọi là “Hát Lăm”). “Nghệ thuật sân khấu Dì Kê không chỉ hàm chứa giá trị nghệ thuật đặc sắc, mà còn gắn liền với quá trình hình thành, phát triển của vùng đất Tri Tôn, tạo nên nét lịch sử văn hóa đặc thù cho vùng đất này.

Sân khấu Dì Kê trở thành một phần quan trọng trong đời sống tinh thần của cộng đồng DTTS Khmer An Giang, thường được biểu diễn ở sân thôn, xóm, sân chùa, phục vụ cho bà con sau những ngày lao động, sản xuất; vào những dịp lễ hội quan trọng của phum, sóc. Do xuất phát từ dân gian, trong đời sống sinh hoạt nông thôn, nên ngay từ sớm, loại hình này đã trở thành món ăn tinh thần của nông dân” - ông Trần Minh Giang thông tin.

Ghi danh nghệ thuật Dì Kê vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Xem những vở diễn Dì Kê, người dân sẽ thấy được thăng trầm của lịch sử, cuộc sống DTTS Khmer được tái hiện, được kể lại và được đặt vấn đề để lý giải hiện thực. Do được lưu giữ trong cộng đồng DTTS Khmer, nên nghệ thuật sân khấu Dì Kê trở nên quen thuộc cả với người Kinh, người Hoa sống cộng cư ở vùng Bảy Núi. “Có thể nói, nghệ thuật Dì Kê gắn kết các tộc người trong sự thấu cảm và chia sẻ sự hiểu biết văn hóa, ý thức bản sắc tộc người tạo nên bản sắc địa phương” - ông Trần Minh Giang đánh giá.

Gắn kết du lịch

Chính vì giá trị nghệ thuật độc đáo, chứa đựng nhiều giá trị tiêu biểu về lịch sử, văn hóa truyền thống và gắn kết cộng đồng, UBND tỉnh thống nhất giao Sở VH-TT&DL phối hợp UBND huyện Tri Tôn và đơn vị tư vấn (Phân viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam tại TP. Hồ Chí Minh) xây dựng hồ sơ khoa học “Nghệ thuật sân khấu Dì Kê của người Khmer tỉnh An Giang”, trình Bộ VH-TT&DL xem xét, công nhận đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Ngày 2/3/2023, Bộ VH-TT&DL ban hành Quyết định 160/QĐ-BVHTTDL, công bố đưa nghệ thuật này vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL Trương Bá Trạng cho biết, năm 2023, An Giang đón nhận thêm 3 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia: Nghi lễ vòng đời của người Chăm Islam TX. Tân Châu và huyện An Phú; nghề dệt thổ cẩm của người Chăm xã Châu Phong (TX. Tân Châu); nghệ thuật trình diễn sân khấu Dì Kê của người Khmer xã Ô Lâm.

Trước đó, có 4 di sản của An Giang được công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia: Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam; Hội đua bò Bảy Núi; tri thức và kỹ thuật viết chữ trên lá buông của đồng bào dân tộc Khmer; Lễ hội Kỳ yên ở đình thần Thoại Ngọc Hầu (huyện Thoại Sơn).

“Cả nước hiện có 396 di sản văn hóa phi vật thể được ghi vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Với 7 di sản được ghi danh, An Giang vượt trên con số bình quân về di sản văn hóa cấp quốc gia so với các địa phương khác” - ông Trương Bá Trạng thông tin.

Để bảo tồn, phát huy nghệ thuật trình diễn sân khấu Dì Kê của đồng bào DTTS Khmer, Sở VH-TT&DL  An Giang sẽ phối hợp UBND huyện Tri Tôn tham mưu UBND tỉnh có cơ chế, chính sách phù hợp với tình hình địa phương, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực di sản văn hóa; giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa bảo tồn di sản văn hóa với phát triển kinh tế - xã hội; xây dựng kế hoạch bảo tồn, phát huy giá trị của nghệ thuật Dì Kê giai đoạn 2024 - 2030. Trong đó, trình diễn phục vụ du lịch để tăng thu nhập cho người dân, quảng bá rộng rãi loại hình nghệ thuật này.

NGÔ CHUẨN