Nguy hiểm từ "đơn thuốc ChatGPT"

Thế nhưng việc sử dụng công cụ này để kê đơn thuốc, mua thuốc hay nghe theo những chỉ dẫn để điều trị bệnh lý lại tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe.

Rất nhiều trường hợp Chat GPT tư vấn sai thuốc, sai hướng điều trị cũng như sai về bệnh lý.

Coi chừng mang họa vì "chữa bệnh" bằng ChatGPT

Thấy nghẹt mũi, đau đầu, ho khan 3 ngày, chị L. (34 tuổi) đã hỏi ChatGPT: "Tôi bị ho và nghẹt mũi, dùng thuốc gì thì nhanh khỏi?". Chị nhận được thông tin tư vấn: "Thông thường cảm lạnh có thể dùng thuốc giảm triệu chứng như thuốc ho thảo dược hoặc thuốc xịt mũi ngắn ngày", chị L. làm theo. 

Sau 5 ngày dùng thuốc, triệu chứng không giảm mà còn đau đầu nhiều hơn, ho tăng về đêm, người mệt mỏi. Cuối cùng chị đi khám tai mũi họng, bác sĩ xác định chị bị viêm xoang cấp.

Còn người đàn ông 38 tuổi ở Hà Nội được bác sĩ kê thuốc trị rối loạn cương dương, hỏi ChatGPT thấy ghi thuốc gây biến chứng giác mạc. Lo lắng về tác dụng phụ, anh đã không uống thuốc theo đơn của bác sĩ khiến bệnh tiến triển nặng hơn. 

Khi anh quay lại bệnh viện, rối loạn cương dương đã ở mức độ nghiêm trọng, cần điều trị lâu dài và tốn kém hơn nhiều so với ban đầu.

Nhiều người không khỏi ngỡ ngàng khi mạng xã hội lan truyền hình ảnh người dân cầm điện thoại, hiển thị đoạn hội thoại với ChatGPT trong đó có danh sách thuốc điều trị ho, nghẹt mũi, chảy nước mũi... và mang ra nhà thuốc để mua. Trong danh sách này bao gồm cả thuốc kháng sinh, buộc phải được bác sĩ kê đơn.

Việc sử dụng ChatGPT như một "bác sĩ ảo" thực tế không hiếm. Mới đây một số bệnh viện cảnh báo về tình trạng sử dụng ChatGPT tra cứu khiến bệnh nhân đột quỵ nhập viện muộn, bỏ lỡ thời gian vàng can thiệp.

Cách đây không lâu, một người đàn ông 60 tuổi ở Mỹ suýt mất mạng sau khi làm theo lời khuyên từ ChatGPT, thay muối ăn (natri clorua) bằng natri bromide trong chế độ dinh dưỡng hằng ngày. Ông đã dùng natri bromide trong suốt ba tháng sau khi đặt mua chất này qua mạng. Sau một thời gian, tình trạng sức khỏe của ông bắt đầu xấu đi, buộc ông phải nhập viện. 

Ở bệnh viện, ông thậm chí còn bày tỏ nghi ngờ rằng hàng xóm đã âm thầm đầu độc mình, khiến việc chẩn đoán gặp nhiều khó khăn. Sau khi tiến hành xét nghiệm và theo dõi lâm sàng, các bác sĩ xác định ông "ngộ độc bromide".

Hệ lụy khôn lường đến sức khỏe

Bác sĩ Hà Ngọc Mạnh, Phó giám đốc Bệnh viện Nam học và hiếm muộn Việt - Bỉ, người trực tiếp điều trị cho bệnh nhân rối loạn cương dương - chia sẻ biến chứng trên giác mạc là cực kỳ hiếm gặp. 

Thực tế khi kê toa cho bệnh nhân, bác sĩ đã cân nhắc và tính toán liều lượng cá thể hóa bệnh nhân để phù hợp tình trạng bệnh lý. Bệnh nhân sử dụng thuốc đúng liều lượng, dưới sự theo dõi sát sao của bác sĩ sẽ đảm bảo an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên thay vì hỏi lại chuyên gia, người này tự ý ngừng thuốc, khiến tình trạng nặng nề hơn.

"Với dữ liệu khổng lồ, ChatGPT có thể đưa ra câu trả lời gần như tức thì, giải đáp mọi lĩnh vực. Tuy nhiên nhiều người đang nhầm lẫn chức năng của công cụ này với vai trò của một bác sĩ. ChatGPT chỉ nên được xem như một nguồn tham khảo thông tin ban đầu, chứ không thể thay thế việc khám, chẩn đoán và điều trị y khoa", bác sĩ Mạnh nói.

Chuyên gia này cũng cho hay khi có băn khoăn về tác dụng phụ của thuốc, người bệnh nên hỏi trực tiếp bác sĩ, dược sĩ để được tư vấn kỹ càng. Đồng thời có thông tin liên quan đến dấu hiệu nhận biết tác dụng phụ để bác sĩ có sự điều chỉnh phù hợp thay vì nghe theo AI khiến bệnh tình nặng hơn.

Theo bác sĩ Chu Đức Thành, khoa điều trị tích cực và chống độc Bệnh viện 19-8, bác sĩ đã tiếp nhận thực tế những trường hợp thay vì khẩn trương đi cấp cứu thì người bệnh lại ngồi nhà hỏi bệnh trên mạng, nghe tư vấn từ người không có chuyên môn hoặc tự mua thuốc uống dẫn tới hậu quả đáng tiếc.

Bác sĩ Thành nêu rõ chẩn đoán y khoa cơ bản bao gồm hai bước chính yếu là triệu chứng cơ năng là những điều bệnh nhân kể (đau đầu, sốt, ho, khó thở...). Đây là dữ liệu ban đầu mà AI có thể thu thập được thông qua hội thoại. Và triệu chứng thực thể là quá trình bác sĩ thăm khám để kiểm tra trực tiếp cơ thể bệnh nhân (nhìn, sờ, gõ, nghe...).

Bác sĩ Thành nhấn mạnh: "Đây là điều mà AI hoàn toàn bỏ sót, AI chỉ đang nghe lời than phiền về bệnh tật của bạn qua màn hình, giống như chỉ nghe qua điện thoại và đoán bệnh. Chưa kể bác sĩ phải cần khai thác kỹ tiền sử về bệnh lý nền, di truyền, dị ứng, hoàn cảnh sống, nghề nghiệp... Làm các xét nghiệm, thăm dò chức năng hay chẩn đoán hình ảnh mới có thể đưa ra chẩn đoán chính xác.

Chỉ có chẩn đoán đúng thì kê đơn điều trị mới có hiệu quả và triệt để. Về điều trị, bác sĩ cũng phải cân nhắc lợi ích (chữa bệnh) so với nguy cơ tác dụng phụ hoặc có hại. Nhiều người mắc cùng một loại bệnh, nhưng bác sĩ cần tuân thủ nguyên tắc cá thể hóa.

Ví dụ một loại thuốc hạ huyết áp hiệu quả với người này nhưng lại tuyệt đối không được dùng cho người bệnh có tiền sử hen phế quản, hoặc một loại thuốc kháng sinh thông thường sẽ phải giảm liều hoặc chống chỉ định cho bệnh nhân suy thận hoặc suy gan. AI không thể tự động biết và cân nhắc các bệnh lý nền của riêng bạn, dẫn đến nguy cơ ngộ độc hoặc làm bệnh nền nặng thêm. Vì vậy, việc dùng thông tin AI để tự chữa trị có thể gây hại đến sức khỏe của bản thân".

Bác sĩ Thành cho biết nhiều trường hợp mắc các triệu chứng đường hô hấp như sốt, ho, đau họng, mất tiếng, khó thở nếu hỏi AI sẽ cho ra các chẩn đoán viêm mũi xoang, viêm họng... và cho thuốc chữa triệu chứng, thậm chí là kháng sinh, kháng viêm Corticoid. 

Trong khi căn nguyên phần lớn theo mùa là do vi rút (70%), vì vậy việc kê kháng sinh là không cần thiết, gây ra tình trạng kháng kháng sinh phức tạp. Nếu không được bác sĩ thăm khám kỹ hoàn toàn có thể bỏ sót bệnh lý nặng hơn như viêm phế quản, viêm phổi…