Phòng, chống bệnh dịch tả trên dê, cừu

PPR là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở dê và cừu. Ảnh: HUỲNH TRÚC

Cục Chăn nuôi và Thú y chỉ đạo Chi cục Chăn nuôi và Thú y vùng phối hợp lực lượng thú y địa phương tăng cường giám sát, lấy mẫu toàn bộ trường hợp nghi ngờ; triển khai điều tra dịch tễ theo đúng quy trình, nhất là những ca bệnh đầu tiên phát sinh ở cấp tỉnh. Đây là 2 nhiệm vụ trọng tâm nhằm tăng năng lực cảnh báo sớm, chủ động ngăn mầm bệnh xâm nhập và lan truyền.

Cục yêu cầu địa phương tổ chức giám sát liên tục tại các vùng nuôi dê, cừu tập trung, khu vực giáp biên, điểm buôn bán và cơ sở giết mổ, những mắt xích tiềm ẩn rủi ro lây lan virus. Trường hợp dê hoặc cừu sốt cao, chảy dịch mắt, mũi, miệng, loét niêm mạc, tiêu chảy đều phải được lấy mẫu xét nghiệm.

Về yêu cầu kỹ thuật, mẫu bệnh phẩm phải bảo quản 2 - 8oC, vận chuyển về phòng xét nghiệm trong 24 giờ, phân tích bằng các kỹ thuật RT-PCR, real time RT-PCR, ELISA, test nhanh hoặc giải trình tự gen. Kết quả dương tính phải được đối chiếu dữ liệu dịch tễ và biểu hiện lâm sàng để xác định ổ dịch, tránh bỏ lọt hoặc nhầm lẫn.

Trường hợp ghi nhận mẫu khẳng định virus PPR phải cách ly toàn bộ đàn bệnh; ngừng vận chuyển dê, cừu trong bán kính tối thiểu 3km quanh khu vực có nguy cơ. Chính quyền cơ sở phải công bố dịch, tổ chức tiêu hủy động vật mắc bệnh hoặc nghi mắc, triển khai tiêm phòng khẩn cấp cho những đàn khỏe mạnh trong xã có dịch và các xã liền kề. Khu vực liên quan phải vệ sinh, tiêu độc khử trùng hằng ngày trong tuần đầu, sau đó duy trì 3 lần/tuần trong 2 tuần tiếp theo. Các địa phương phải báo cáo tiến độ đầy đủ về Cục Chăn nuôi và Thú y để kịp thời theo dõi, hỗ trợ chuyên môn khi cần.

Hiện nay, PPR là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở dê và cừu, đang lưu hành tại hơn 60 quốc gia ở châu Phi, Trung Đông và châu Á. Với mức độ ảnh hưởng lớn và tốc độ lây lan cao, PPR được FAO (Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc) và WOAH (Tổ chức Thú y thế giới) xếp vào nhóm bệnh ưu tiên cần xóa bỏ, đặt mục tiêu thanh toán trên toàn cầu vào năm 2030. Virus PPR có tỷ lệ lây nhiễm 90 - 100% khi tiếp xúc trực tiếp, tỷ lệ chết 50 - 90% tùy độc lực và điều kiện chăm sóc. Dê được đánh giá mẫn cảm hơn cừu, trâu, bò vốn có thể nhiễm nhưng không phát tán virus. Tuy nhiên, bệnh không lây sang người.

Các triệu chứng điển hình của bệnh PPR gồm: Sốt 40 - 41oC kéo dài 3 - 5 ngày; chảy dịch mắt, mũi, miệng; tổn thương niêm mạc miệng; tiêu chảy; ho; sụt cân nhanh. Động vật có thể chết sau 5 - 10 ngày. Khi mổ khám, ruột già thường xuất hiện tổn thương dạng sọc “ngựa vằn”, hạch lympho sưng và phổi viêm kẽ. Virus phát tán mạnh qua dịch tiết, phân, nước tiểu và môi trường nhiễm mầm bệnh. Bệnh tăng cao trong mùa mưa hoặc thời tiết hanh khô, thời điểm buôn bán gia súc hoạt động sôi động.

Để phòng, chống bệnh PPR, WOAH khuyến cáo sử dụng vaccine Nigeria/75/1 và Sungri/96. Đây là vaccine sống giảm độc lực có khả năng bảo hộ từ 3 năm trở lên, áp dụng cho dê, cừu từ 3 tháng tuổi. Xác định vaccine là biện pháp phòng dịch chủ lực, Cục Chăn nuôi và Thú y đề nghị vùng nguy cơ cao có thể tiêm hằng năm, vùng an toàn tiêm định kỳ 2 - 3 năm/lần.

Các biện pháp an toàn sinh học phải được thực hiện đồng bộ như cách ly dê, cừu mới nhập đàn 21 ngày; sát trùng chuồng trại, dụng cụ, quản lý chất thải, kiểm soát người và phương tiện ra vào. Tại chợ buôn bán và cơ sở giết mổ, phải duy trì khử trùng định kỳ, đảm bảo ngăn ngừa mầm bệnh xâm nhập qua hoạt động thương mại.

Để nâng cao hiệu quả giám sát, Cục Chăn nuôi và Thú y đề nghị sở nông nghiệp và môi trường cấp tỉnh lập danh sách đầy đủ cơ sở chăn nuôi, buôn bán, giết mổ dê, cừu. Trên cơ sở đó, xây dựng kế hoạch giám sát theo vùng nguy cơ và kế hoạch tiêm phòng phù hợp. Hướng dẫn cơ sở truy xuất nguồn gốc, xử lý khi có mẫu dương tính và quy định về khai báo dịch bệnh. Chủ cơ sở chăn nuôi phải khai báo ngay khi phát hiện dê, cừu bệnh hoặc chết bất thường; lưu giữ đầy đủ hồ sơ giám sát để phục vụ truy vết nguồn dịch.

HUỲNH TRÚC