Tập tàng mà nấu canh tôm

Quê tôi là vùng đất cát cằn cỗi, thế nhưng cũng chẳng kém nơi nào về các loại rau. Ven bờ mương, cạnh dòng nước chảy róc rách là um tùm những dây bòng bong. Chen chúc với đó là lùm xùm những đọt choại tươi ngon với màu tím xanh bắt mắt. Bên cạnh, cơ man nào là rau lốt dại mọc chen chúc nhau nơi đất ẩm, phô những chiếc lá to bằng nắm tay với màu xanh thẫm đặc trưng.

Trên rú cát trắng, vắt vẻo chằng chịt quanh lùm bụi, những dây bình bát đung đưa từng chùm quả chín màu hồng đỏ. Lá dây bình bát giòn, xanh, đôi khi chúng còn vươn mình lan sang cả những bụi xương rồng đầy gai nhọn.

Còn những thức rau khác thì quanh nhà luôn có sẵn. Chi chít non xanh, những đọt rau dền cơm mát lành rung rinh trong nắng. Ở góc vườn, rau má mọc tua tủa khắp nơi. Ven bờ rào, đám lá dâu non xanh ngát ve vẩy theo gió. Gần đó, những cành rau ngót non tơ chưa kịp trổ hoa, những cây cỏ hôi (tên là thế nhưng lại thơm vô cùng), rau mã đề mọc lúp xúp tốt tươi mời gọi.

Thuở còn bé, chỉ cần cầm cái rổ, đảo một vòng quanh vườn nhà và từ rú cát về mương nước, tôi đã có đủ thứ rau mình cần để nấu một nồi canh rau tập tàng cho cả gia đình. Đâu cần nhiều nhặn chi, mỗi thức rau chỉ chút đọt non, thêm vài nắm lá là đã vừa lưng rổ.

Tôi còn nhớ như in cách mà mạ chỉ vẽ để có nồi canh rau tập tàng thơm ngon, đậm vị. Phi thơm nạm ném đã giã nhỏ trong dầu lạc, cho ớt, chút nước mắm rồi đảo mớ tôm đất đã băm nhỏ vào. Sau khi thêm nước và chờ cho nước sôi già, bí quyết để lá rau thấm cái ngon ngọt của nước đó là phải vò rau trước khi cho vào xoong.

Mớ rau vừa lành vừa sạch ấy đã thơm ngon sẵn, khi được vò và kết hợp với vị ngọt mặn mòi của tôm đất đầm phá, cái ngon ngọt vừa giản dị, vừa dịu dàng ấy thật khó cưỡng vô cùng. Mùi thơm từ từng lá rau, vị giòn từ đọt choại, lá bình bát, rau mã đề, vị bùi từ đọt dền cơm, rau ngót, vị nhẫn đắng từ rau má và nắm cỏ hôi đánh thức vị giác, xua tan đi nhọc mệt, nhất là vào những ngày thời tiết hanh hao. Hương vị ấy không nơi đâu có, vì chất đất, chất nước mỗi nơi mỗi khác, và còn vì quê hương - hai tiếng thiêng liêng ấy như thấm vào từng lá rau ngọn cỏ, vào từng cơn sóng nước dập dềnh ven đầm phá, nơi mà mớ tôm đất “nhỏ mà có võ” sinh sôi.

Bởi thế, đâu chỉ riêng tôi, với những người con vùng quê xứ cát đang mưu sinh ở các nơi, cầm được nắm rau tập tàng quê nhà trên tay như cầm được cả một miền ký ức. Ở nơi đó có bóng dáng của ba vác cuốc trên đồng, của mạ tảo tần hôm sớm, của những đứa con nít bé loắt choắt ngày ngày chạy nhảy, nô đùa vô tư trên cánh đồng làng thơm lừng mùi của cỏ cây hoa lá. Ở nơi đó còn có nồi cơm gạo ruộng nghi ngút khói, xoong canh rau tập tàng nóng hôi hổi, dù có vất vả đến đâu thì khi nếm được bát canh thanh lành, bao nỗi mệt nhọc, lo toan đều như trở nên lắng dịu.

Theo Báo Thừa Thiên Huế