Tương lai nào cho con người trong kỷ nguyên AI?

Những lớp sóng trào từ AI

Điều này trùng với quan điểm của CEO của Github, công ty chứa kho code cho hơn 100 triệu nhà phát triển phần mềm khắp thế giới. Github công bố: chưa đầy 1 năm sau khi mở copilot code bằng AI, người dùng AI để code đã tăng năng suất lao động 55%, có 41% code quản lý bởi Github năm 2023 viết bởi AI. CEO Github dự đoán đến năm 2028, 80% code sẽ viết bởi AI.

Mọi việc bắt đầu từ 1/2023, thời điểm ChatGPT được đánh giá là phần mềm tăng trưởng người dùng nhanh nhất trong lịch sử thế giới ra mắt, đánh dấu thời hoàng kim của Gen AI (AI tạo sinh - Generative AI).

Các công ty công nghệ nghìn tỷ USD như Apple, Alphabet (Google), Meta (Facebook) đều bị bất ngờ choáng váng đến mức phải chấp nhận từ bỏ các dự án khổng lồ đang làm dở như Ô tô tự lái (Apple), Metaverse (Facebook – Meta), Google Brain (Alphabet) để chạy đua Gen AI. Các lý thuyết giáo dục hiện đại được xây dựng trước thời đại Gen AI đột nhiên trở nên lạc hậu.

Đến giờ, có thể nói: “AI không thay thế con người, nhưng người dùng AI sẽ thay thế rất nhiều người khác”. Đầu 2024, lợi nhuận các công nghệ Mỹ đã tăng vọt, nền kinh tế Mỹ vào giai đoạn bùng nổ, nhưng các công ty đang tăng trưởng lại liên tục sa thải nhân viên ở đủ các vị trí.

Nhiều chuyên gia nói các công ty đang che giấu lý do thật là họ đang thay thế con người bằng AI. Dễ hình dung là AI khiến năng suất lao động tăng quá cao khiến các công ty cần ít người hơn mà vẫn làm được nhiều việc hơn trước nên phải sa thải những người bị thừa ra.

Việc của con người là đặt câu hỏi tốt cho AI (prompt engineering) và ra quyết định tốt sau khi đọc kết quả do AI làm. Ảnh: CNBC

Một ví dụ có thể tham khảo là Klarna, công ty tài chính ở Thụy Điển, là công ty hiếm hoi tuyên bố rõ lý do sa thải 700 nhân viên trong tổng số 7000, do AI đã làm thay việc của họ. Klarna dùng AI để thay người, thực hiện 2,3 triệu cuộc trao đổi với khách hàng và AI đạt được kết quả tốt hơn người.

Thay vì bận rộn chỉ ra những điểm yếu của AI, và lớn tiếng rằng AI chưa thay được con người, những kỹ sư phần mềm giỏi lập tức đi nghiên cứu và áp dụng những điểm mạnh của AI nên năng suất của họ tăng cao và thu nhập tăng tương ứng. Những người dùng AI trong công việc cho biết: AI giúp nâng cao kỹ năng, duy trì trạng thái tinh thần tốt, giảm tổn hao tinh thần vào các công việc lặp đi lặp lại, AI giúp dành sự tập trung cho sáng tạo.

Những tiến bộ thần tốc của AI

Để hình dung về tương lai gần của AI, ta tham khảo AI cờ vua. AI cờ vua áp dụng công nghệ mạng nơ ron hiện đại từ năm 2017, phần mềm AlphaZero mất 4 tiếng luyện tập để vượt người vô địch thế giới. Còn sau 24 tiếng, AlphaZero đạt đến trình độ Elo 3400. Trình độ chơi cờ của AI tăng chóng mặt theo tốc độ của phần cứng và cải tiến mạng nơ ron. Năm 2022 phần mềm chơi cờ tốt nhất đạt Elo 4000. Hình dung chỉ số Elo như sau: người ngốc chơi cờ đạt Elo 1000, chuyên gia cờ của Mỹ đạt 2200, vô địch thế giới đạt 2700, nhà vô địch thế giới có cơ hội thắng AI tương tự như khỉ chơi cờ thắng người mà thôi.

Ngày hôm nay, Gen AI tốt nhất có kiến thức của toàn nhân loại gộp lại, nhưng mới chỉ có khả năng suy luận như người trung bình, nên Gen AI hay có sai sót, nhưng chỉ một hoặc hai năm nữa, con người khó có thể tìm được chỗ sai của Gen AI. Điều này minh họa được bởi đến hôm nay, con người không thể phân biệt chính xác được một bức ảnh chụp thật với một ảnh AI tạo.

Tất cả các khoa học hình thức như logic, lập trình, toán đều có quy luật rõ ràng và chính xác, nên năng lực của Gen AI ở các môn này sẽ tăng nhanh giống như AI cờ vua.

Đầu 2024, nhóm nghiên cứu thuộc Alphabet (công ty sở hữu Google) gồm 3 người quốc tịch Việt đã tạo ra AI giải toán ở cấp độ huy chương vàng Olympiad toán. Hiện nay có vô vàn startup đang đầu tư vào Gen AI, các startup nhận đầu tư hàng tỷ USD hoặc thậm chí hàng chục tỷ USD, khiến Gen AI phát triển đáng kinh ngạc.

Năm sau, hoặc chậm hơn là vài năm nữa, chắc chắn các nội dung khoa học hình thức cũng như khoa học tự nhiên tạo ra bởi AI sẽ có chất lượng vượt qua con người, giống như AI cờ, con người sẽ không thể tìm ra AI sai ở đâu. Thực ra tất cả các môn đang dạy học sinh đều sẽ có kết quả như vậy. Việc của con người là đặt câu hỏi tốt cho AI (prompt engineering) và ra quyết định tốt sau khi đọc kết quả do AI làm.

Trong bối cảnh đó, nền giáo dục cần thay đổi như thế nào để chuẩn bị những thế hệ thích nghi với kỷ nguyên AI?

Kì tới: Nền giáo dục cần thay đổi trong kỷ nguyên AI

Nguyễn Đình Nam - Nhà sáng chế với 20 năm kinh nghiệm làm AI, đã từng triển khai thành công hệ thống dựa trên Elo để đánh giá năng lực của các doanh nghiệp.

Theo NGUYỄN ĐÌNH NAM (Vietnamnet)