Xây dựng xã hội học tập từ nhà trường đến cộng đồng

Nhà trường - hạt nhân hình thành công dân học tập

Trong xây dựng xã hội học tập, trường phổ thông giữ vai trò đặt nền tảng cho thói quen tự học của học sinh. Thực tế tại nhiều trường THPT ở TP Hồ Chí Minh cho thấy, khi nhà trường đổi mới phương pháp dạy học theo hướng lấy học sinh làm trung tâm, ý thức và động lực học tập được cải thiện rõ rệt.

Tại Trường THPT Dương Văn Thì, việc xây dựng mô hình “trường học học tập” được gắn chặt với đổi mới phương pháp dạy học và phát triển năng lực toàn diện cho học sinh. Theo bà Nguyễn Thị Hà, Phó Hiệu trưởng nhà trường, học tập suốt đời không còn là khái niệm mang tính định hướng mà đã trở thành yêu cầu tất yếu trong bối cảnh tri thức và công nghệ thay đổi nhanh chóng.

Cụ thể, Trường chú trọng đa dạng hóa các hình thức học tập, từ hoạt động trên lớp đến các câu lạc bộ học thuật, STEM, nghiên cứu khoa học, qua đó giúp học sinh hình thành năng lực tự học, tư duy phản biện và khả năng thích ứng. Hiện nay, trên 70% học sinh của trường tham gia các câu lạc bộ, đội nhóm học thuật; tỷ lệ học sinh đạt học lực khá, giỏi duy trì ở mức trên 90%; tỷ lệ tốt nghiệp THPT hằng năm đạt trên 99,5%, tỷ lệ lưu ban, bỏ học luôn ở mức rất thấp.

Theo Phó Hiệu trưởng Nguyễn Thị Hà, điều quan trọng nhất không chỉ là kết quả học tập trước mắt mà là việc giúp học sinh hình thành thói quen học tập suốt đời. “Khi học sinh biết tự học, chủ động tìm kiếm tri thức và không ngừng hoàn thiện bản thân, các em sẽ trở thành những công dân học tập trong tương lai”, bà Hà nhấn mạnh.

Ở một góc nhìn khác, Trường THPT Marie Curie tiếp cận xây dựng xã hội học tập gắn với mục tiêu xây dựng “trường học hạnh phúc”. Ông Nguyễn Trần Khánh Bảo, Hiệu trưởng nhà trường cho biết, phong trào “Cả nước xây dựng xã hội học tập, đẩy mạnh học tập suốt đời giai đoạn 2023 - 2030” được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt trong chiến lược phát triển của nhà trường.

Theo ông Nguyễn Trần Khánh Bảo, để học sinh có thể học tập suốt đời, trước hết giáo viên phải là những người học tập không ngừng. Nhà trường chú trọng xây dựng đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn vững vàng, chủ động đổi mới phương pháp giảng dạy và ứng dụng công nghệ thông tin. Đến năm học 2024 - 2025, 100% giáo viên của trường đạt chuẩn trình độ đại học, trong đó trên 37% cán bộ quản lý và giáo viên có trình độ sau đại học.

Song song với đó, nhà trường tạo điều kiện để học sinh tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học, sáng tạo với các sân chơi trí tuệ trong và ngoài nhà trường. Theo ông Nguyễn Trần Khánh Bảo, một môi trường học tập hạnh phúc, nơi thầy cô được khẳng định giá trị nghề nghiệp, học sinh được tôn trọng và phát triển toàn diện chính là nền tảng để tinh thần học tập suốt đời được nuôi dưỡng bền vững.

Lan tỏa ra cộng đồng - học tập từ nhu cầu của đời sống

Từ nền tảng nhà trường, tinh thần học tập suốt đời chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi được mở rộng ra cộng đồng. Thực tiễn tại phường Trung Mỹ Tây (TP Hồ Chí Minh) cho thấy, các mô hình học tập cộng đồng đang góp phần đưa tri thức đến gần hơn với người dân, hình thành xã hội học tập từ cơ sở.

Theo bà Nguyễn Lệ Hằng, Quyền Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội phường Trung Mỹ Tây, xây dựng xã hội học tập là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, không chỉ riêng ngành giáo dục. Trung tâm học tập cộng đồng của phường được tổ chức gắn với mô hình chính quyền địa phương hai cấp, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý và phát huy vai trò học tập suốt đời trong nhân dân.

Phường Trung Mỹ Tây đặt ra nhiều mục tiêu cụ thể như đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động học tập cộng đồng, từng bước hình thành “Không gian học tập số phường Trung Mỹ Tây”; phối hợp với các đơn vị, doanh nghiệp mở các lớp học nghề, kỹ năng, tin học ứng dụng; phấn đấu đến năm 2026, 100% khu phố có “Góc học tập cộng đồng”, 70% hộ dân có ít nhất một thành viên tham gia hoạt động học tập trong năm; xây dựng phường đạt chuẩn “Phường học tập” theo bộ tiêu chí của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Bà Nguyễn Lệ Hằng chia sẻ, học tập suốt đời trong cộng đồng không chỉ giúp người dân nâng cao trình độ, kỹ năng, mà còn góp phần hình thành công dân số, xây dựng đô thị văn minh, hiện đại. Khi người dân coi học tập là nhu cầu thường xuyên, xã hội học tập sẽ được hình thành một cách tự nhiên và bền vững.

Việc TP Hồ Chí Minh được UNESCO công nhận là thành viên Mạng lưới Thành phố học tập toàn cầu được xem là dấu mốc quan trọng trong tiến trình xây dựng xã hội học tập. Theo bà Trần Thị Diệu Thúy, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh, đây là sự ghi nhận những nỗ lực bền bỉ của toàn hệ thống chính trị, ngành giáo dục và các tổ chức xã hội trong việc thúc đẩy học tập suốt đời, lấy người dân làm trung tâm.

Phó Chủ tịch Trần Thị Diệu Thúy cho biết, giai đoạn 2026 - 2030 đặt ra yêu cầu chuyển mạnh công tác xây dựng xã hội học tập từ định hướng, tuyên truyền sang những hành động cụ thể, lấy nhu cầu học tập thực chất của người dân làm trung tâm. Đây cũng là cơ sở để các mô hình học tập từ nhà trường đến cộng đồng được triển khai linh hoạt, phù hợp với điều kiện từng địa phương, tránh hình thức, phong trào.

Từ các mô hình trong nhà trường đến hoạt động tại cộng đồng và định hướng chính sách của thành phố, xây dựng xã hội học tập là quá trình lâu dài, cần sự phối hợp giữa ngành giáo dục, chính quyền và toàn xã hội. Khi việc học tập suốt đời trở thành thói quen của mỗi người, xã hội học tập sẽ là nền tảng quan trọng cho sự phát triển bền vững của TP Hồ Chí Minh trong bối cảnh hội nhập.

Theo TTXVN