“Dũng cảm mở đường - Kiên cường giữ bến”

Ảnh: THÀNH TÂM

“Hải quân đồng bằng”

Cách đây 60 năm, phong trào cách mạng miền Nam phát triển từ đấu tranh chính trị lên đấu tranh chính trị kết hợp với đấu tranh vũ trang. Nhu cầu về vũ khí trang bị phục vụ cho chiến trường trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Trước tình hình đó, Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương quyết định tổ chức tuyến vận tải bộ trên đường Trường Sơn; tuyến vận tải trên biển để chi viện lực lượng, vũ khí trang bị cho miền Nam đánh Mỹ.

Ở miền Nam, Trung ương Cục chỉ đạo thành lập đơn vị mới, lấy phiên hiệu là Đoàn 962, nhiệm vụ được giao là “Xây dựng các bến, đón nhận hàng quân sự do tàu từ miền Bắc chuyển vào, lập kho tàng cất giữ và vận chuyển tới các chiến trường miền Nam”.

Đồng thời, lấy ngày 19/9/1962 là ngày thành lập đơn vị, ngày truyền thống của Đoàn 962, nay là Lữ đoàn 962. Việc ra đời của Đoàn 962 đánh dấu sự trưởng thành, lớn mạnh của lực lượng “Hải quân ĐBSCL”. Những năm tháng này, Đoàn 962 thật sự là một đầu cầu lớn, mắt xích quan trọng hình thành con đường vận tải chiến lược “Đường Hồ Chí Minh trên biển”- con đường của ý chí và sức sáng tạo Việt Nam.

Hơn 13 năm (1962-1975), từ khi thành lập đến ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, có giai đoạn đơn vị phát triển lớn mạnh tương đương cấp sư đoàn, địa bàn hoạt động phân tán từ Cà Mau đến Bà Rịa - Vũng Tàu. Từ đây, họ xây dựng bến cảng giữa rừng, bến cảng không có trong tiền lệ lịch sử - “Bến cảng giữa lòng dân”, tiếp nhận an toàn 124 chuyến tàu, gần 7.000 tấn vũ khí, trang bị quân sự từ hậu phương lớn miền Bắc chi viện cho chiến trường miền Nam; sau đó vận chuyển ra các mặt trận, góp phần đánh bại chiến dịch “Sóng tình thương”, trận càn “Phượng Hoàng GT-1”, chiến thuật “Sa mù trận”, “Bủa lưới phóng lao”, “Biệt kích rừng xanh”… làm phá sản các chiến lược của Mỹ.

Đoàn 962 còn trực tiếp chiến đấu 251 trận lớn nhỏ, tiêu diệt gần 4.000 tên địch, bắt sống 285 tên, loại khỏi vòng chiến đấu hàng ngàn tên khác; bắn chìm, bắn cháy hàng trăm tàu chiến, máy bay, xe, pháo của địch. Cũng chính trong những năm tháng hào hùng ấy, 644 cán bộ, chiến sĩ của đơn vị đã anh dũng hy sinh, hàng ngàn đồng chí khác bị thương, phơi nhiễm chất độc hóa học, tàn phá cơ thể đến suốt đời.

Anh hùng trong thời bình

Sau giải phóng, Đoàn 962 (giờ rút gọn thành Trung đoàn 962) một lần nữa lên đường làm nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ biên giới, làm nhiệm vụ quốc tế cao cả giúp cách mạng Campuchia. Thời điểm này, trung đoàn không chỉ là đơn vị vận tải chiến lược, mà còn là đơn vị chiến đấu trên sông, trên biển.

Trong 14 năm (1975-1989), trung đoàn đã phục vụ chiến đấu, trực tiếp chiến đấu 54 trận lớn nhỏ, tiêu diệt 1 tiểu đoàn bộ binh, 3 trận địa pháo, bắn chìm nhiều tàu chiến, phương tiện chiến tranh của địch, tham gia giải phóng 11 đảo trên vùng biển Tây Nam, vận chuyển 3.000 xe, pháo và hơn 50.000 tấn vũ khí, hàng hóa đi khắp các mặt trận… giúp nhân dân Campuchia thoát khỏi thảm họa diệt chủng, ổn định cuộc sống.

Từ năm 2013, Bộ Quốc phòng quyết định tổ chức lại từ trung đoàn thành Lữ đoàn 962. Tìm kiếm cứu hộ - cứu nạn, phòng, chống dịch bệnh, khắc phục hậu quả thiên tai… là nhiệm vụ trọng tâm, nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình của đơn vị. Lữ đoàn đã cứu hộ thành công trên 60 xuồng, ghe các loại bị chìm, lật, 154 người dân gặp nạn trên sông; tham gia dập tắt đám cháy lớn, di dời hộ dân ra khỏi khu vực sạt lở; đắp hàng ngàn mét đê bao ngăn lũ ở tỉnh An Giang, Đồng Tháp. Đại dịch COVID-19 xuất hiện, lữ đoàn phối hợp nhiều đơn vị phát huy cao độ tinh thần chống dịch, góp phần ổn định tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên tuyến biên giới.

Đại tá Lê Thanh Nhã, Chính ủy Lữ đoàn 962 chia sẻ: “Bảo vệ Tổ quốc, xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng - an ninh trong tình hình mới đã và đang đặt ra nhiều nhiệm vụ nặng nề. Vì thế, cán bộ, chiến sĩ lữ đoàn sẽ tiếp tục phấn đấu, xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”. Không ngừng nâng cao chất lượng tổng hợp, trình độ, khả năng cơ động, sẵn sàng chiến đấu của đơn vị.

Phối hợp chặt chẽ với cấp ủy Đảng, chính quyền và nhân dân địa phương nơi đóng quân, tích cực tham gia củng cố, xây dựng cơ sở chính trị vững mạnh, phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo, quốc phòng - an ninh, xây dựng thế trận lòng dân vững chắc. Thế hệ cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn 962 hôm nay và mai sau nguyện đoàn kết trên dưới một lòng, ra sức học tập, rèn luyện, xứng đáng với danh hiệu đơn vị 2 lần Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân”.

GIA KHÁNH