Bản sắc văn hóa Khmer Nam Bộ ở Hội Đua bò Bảy Núi

Hội đua bò được tổ chức vào dịp Sene Đôn Ta thu hút đông đồng bào Khmer tham gia.

Hội đua bò Bảy Núi từ lâu đã trở thành ngày hội truyền thống quan trọng của đồng bào Khmer Nam Bộ. Năm nay, Hội Đua bò Bảy Núi tranh Cúp Truyền hình An Giang (ATV) lần thứ 30 đánh dấu cột mốc tròn ba thập kỷ tổ chức với quy mô cấp tỉnh.

Đặc biệt, đây cũng là mùa giải đầu tiên sau khi hai tỉnh An Giang và Kiên Giang sáp nhập, càng làm tăng thêm ý nghĩa lịch sử và tinh thần đoàn kết cho lễ hội. Sự kiện hứa hẹn mang đến những màn tranh tài kịch tính, cùng bầu không khí sôi động, đậm đà bản sắc văn hóa Khmer Nam Bộ.

Những cuộc tranh tài giữa các đôi bò diễn ra quyết liệt, hấp dẫn.

Hội Đua bò Bảy Núi 2025 sẽ diễn ra vào ngày 20/9, tại Khu Liên hợp Thể thao - Du lịch Tà Pạ - Soài Chek (xã Tri Tôn, tỉnh An Giang), với sự góp mặt của 64 đôi bò xuất sắc.

Các đội thi đến từ nhiều địa phương có truyền thống lâu đời gắn bó với lễ hội, chủ yếu thuộc vùng Bảy Núi, như: Tri Tôn, Tịnh Biên, Núi Cấm, Chi Lăng, Ba Chúc, Ô Lâm, Cô Tô, Vĩnh Gia, An Cư và Giang Thành.

Như mọi năm, ban tổ chức ngày hội duy trì thể lệ thi đấu độc đáo, mang đậm dấu ấn riêng của vùng Bảy Núi. Điểm đặc biệt của quy định này là các đôi bò không xuất phát cùng một vạch, mà sắp xếp trước - sau cách nhau khoảng 4m. Tương ứng với vị trí xuất phát, mỗi đôi sẽ có vạch đích riêng để phân định thắng, thua. Cách bố trí trên bắt nguồn từ xưa, khi đường đua còn hẹp và được gìn giữ cho đến nay như một nét riêng độc đáo.

Các đôi bò tăng tốc.

Các đôi bò thi đấu loại trực tiếp 1 vòng đua, bao gồm: Hô và thả. Ở vòng hô, các đôi bò đi chậm, làm quen sân. Trong khi đi vòng hô, đôi bò nào bị trục trặc kỹ thuật, như: Gãy bừa, sút nêm, gãy dầm hoặc cho bò dẫm lên bừa của đôi bò phía trước thì xem như phạm luật, sẽ bị loại.

Trường hợp đôi trước bị đôi sau dẫm gãy bừa, thì đôi trước sẽ được vào vòng trong khi đã thực hiện đủ vòng theo quy định. Trong quá trình đi hô, đôi bò đi trước cố tình dừng lại để đôi bò đi sau đạp bừa thì đôi bò đi trước cũng sẽ bị loại. Nếu cả 2 đôi bò vi phạm thì ban tổ chức sẽ loại cả hai đôi bò.

Bước vào vòng thả (chạy nước rút), đoạn đường dài 100m trước điểm đích là khu vực có thể “đạp bừa”. Nếu đôi bò sau đạp trúng bừa của đôi bò trước, họ sẽ giành chiến thắng. Trong trường hợp không có pha “đạp bừa”, đôi nào cán đích trước sẽ thắng cuộc. Các cặp đấu được phân theo hình thức loại trực tiếp, tạo nên tính gay cấn và bất ngờ.

Về đích.

Nếu như thể lệ giúp cho cuộc đua diễn ra công bằng, kịch tính và giữ gìn nét đặc trưng truyền thống, thì chính bầu không khí ngày hội lại làm nên sức sống cho Hội Đua bò Bảy Núi. Tiếng trống thúc giục, tiếng reo hò vang dội, cùng hàng ngàn ánh mắt dõi theo từng bước chân bò, đã biến sân đua thành một ngày hội lớn, nơi niềm vui, sự hồi hộp và niềm tự hào cộng đồng hòa quyện vào nhau.

Trước kia, khán giả chủ yếu đứng vây quanh đường đua trên nền đất trống, nay sân đua đã được mở rộng và bố trí khu vực khán đài, tạo điều kiện để người xem chọn được góc nhìn trọn vẹn. Dù vậy, nét đặc sắc vốn có của ngày hội vẫn được giữ nguyên, bất chấp cái nắng gay gắt, hàng ngàn khán giả chen chúc quanh đường đua, tìm cho mình vị trí thuận lợi, thậm chí trèo lên cây hay dựng thang để quan sát cho rõ.

Từng cú bứt phá trên đường đua khiến người xem hồi hộp dõi theo, còn du khách lần đầu đến hội thì thích thú ghi lại khoảnh khắc sôi động bằng điện thoại, máy ảnh. Những hình ảnh ấy không chỉ trở thành ký ức khó quên, mà còn phản ánh sự gắn bó và tình yêu đặc biệt mà người dân dành cho Hội Đua bò Bảy Núi.

Hội Đua bò Bảy Núi, một trong những lễ hội đặc sắc ở Nam Bộ.

Không chỉ dừng lại ở giá trị của một lễ hội truyền thống, Hội Đua bò Bảy Núi còn góp phần quảng bá hình ảnh vùng đất miền biên viễn đến du khách trong và ngoài nước. Năm 2016, Hội Đua bò Bảy Núi được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, khẳng định tầm vóc và giá trị bền vững của một phong tục dân gian độc đáo. Đến nay, ngày hội vẫn giữ nguyên sức hấp dẫn, trở thành niềm tự hào của người dân An Giang và là điểm nhấn đặc sắc trong đời sống văn hóa Nam Bộ.

TÚ THANH