Cần sớm hoàn thiện dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân

Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án

Dự thảo luật xây dựng trên tinh thần Nghị định 13/2023/NĐ-CP của Chính phủ về bảo vệ DLCN, mang tính quy phạm pháp luật, “hoàn thiện thể chế và bảo đảm an ninh, an toàn dữ liệu, bảo mật chủ quyền quốc gia” theo Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Với 7 chương, 69 điều, quy định về nguyên tắc xử lý vi phạm và cơ chế kiểm tra, giám sát, quyền, nghĩa vụ của chủ thể dữ liệu và bên liên quan; quy định liên quan các tổ chức, cá nhân nước ngoài có hoạt động thu thập, xử lý dữ liệu công dân Việt Nam. Xây dựng luật không chỉ đáp ứng nhu cầu nội tại, mà còn đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, bảo đảm chủ quyền số quốc gia.

Một trong những nội dung quan tâm là việc quản lý, khai thác, sử dụng thông tin cá nhân trên các nền tảng mạng xã hội. Đặc biệt, từ thông tin cá nhân bị rò rỉ, xảy ra nhiều vụ lừa đảo thời gian qua.Trong khi đó, chế tài đối tượng sử dụng DLCN sai mục đích chưa cụ thể, kịp thời và thiếu tính răn đe. Giải quyết vấn đề này, Khoản 2, Điều 4 dự thảo luật quy định “áp dụng xử phạt hành chính từ 1% - 5% doanh thu năm liền trước của tổ chức, doanh nghiệp vi phạm quy định bảo vệ DLCN. Chính phủ quy định cụ thể về mức phạt, khung tiền phạt đối với từng hành vi vi phạm”. Đánh giá cao đề xuất, nhiều ý kiến cho nội dung này cần được cân nhắc, phạt nặng nhưng đảm bảo tính khả thi.

Theo đại biểu Quốc hội Nguyễn Trường Giang (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông), tại Điều 4 quy định xử phạt vi phạm hành chính với hành vi vi phạm bảo vệ DLCN là chưa hợp lý. Ví dụ, doanh thu hợp nhất của Viettel là khoảng 189.900 tỷ đồng, VNPT là 58.500 tỷ đồng, Mobifone là 23.500 tỷ đồng. Mức phạt tối thiểu 1% là con số rất lớn, chưa nói đến 5%. Trong khi lợi nhuận chủ sở hữu của các doanh nghiệp này dưới 10%. Từ đó, nếu xử phạt dựa trên doanh thu thì quá nặng, có thể ảnh hưởng đến sự tồn tại của doanh nghiệp. Đại biểu kiến nghị, cần thuyết minh rõ cơ sở pháp lý, điều kiện kinh tế để quy định mức phạt cụ thể, đồng thời làm rõ mối quan hệ với các luật chuyên ngành, như: Luật An ninh mạng, Luật Giao dịch điện tử, Luật An toàn thông tin mạng… Về quy định cấm mua bán DLCN cần nêu rõ “cấm khi đối tượng thu thập không hợp pháp, xử lý thông tin sai mục đích...”.

Về quy định DLCN của trẻ em, đại biểu Quốc hội Trần Khánh Thu (Đoàn Thái Bình) kiến nghị: “Trẻ dưới 7 tuổi cần có sự đồng ý của người đại diện pháp luật; từ 7 đến dưới 15 tuổi cần sự đồng ý của trẻ em và người đại diện. Ngoài ra, đề nghị dự thảo luật có điều khoản riêng về dữ liệu sức khỏe. Đây là loại dữ liệu nhạy cảm, có khối lượng lớn trong hệ thống y tế. Hiện, nhiều quốc gia quy định, áp dụng rất nghiêm ngặt về bảo vệ thông tin sức khỏe tại các bệnh viện, phòng khám, nhà thuốc và công ty bảo hiểm, chỉ cho phép những người có thẩm quyền được truy cập”. 

Tọa đàm "Góp ý dự thảo Luật Bảo vệ DLCN", trung tướng Nguyễn Minh Chính, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) cho biết, công nghệ thông tin lan tỏa mạnh vào cuộc sống. Trong khi đó, nhận thức về bảo vệ DLCN còn hạn chế; nhiều thông tin sinh trắc học, lý lịch cá nhân, mối quan hệ, tình trạng sức khỏe, tài chính được đăng tải công khai. Tình trạng lộ, lọt, đánh cắp, buôn bán thông tin cá nhân trên không gian mạng thường xuyên diễn ra. Mức độ phổ biến DLCN trên không gian mạng tỷ lệ thuận với hậu quả khi dữ liệu không được bảo vệ tương xứng, đúng cách.

Nhiều dịch vụ mới trên không gian mạng xuất hiện, có hoạt động thu thập, khai thác, phân tích thông tin, DLCN nhưng không có cơ chế quản lý dữ liệu người dùng, đặt ra nhiều vấn đề liên quan tới an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Hiện, nhiều chủ thể thu thập, phân tích, xử lý DLCN cho mục đích khác nhau, nhưng không báo cho khách hàng hoặc để xảy ra vi phạm về bảo vệ DLCN. Có hơn 140 quốc gia ban hành văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ DLCN, Việt Nam không thể chậm trễ hơn trong ban hành luật này.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội đang xem xét 4 dự thảo luật. Trong đó, Luật Bảo vệ DLCN là lĩnh vực hoàn toàn mới, trước đây chúng ta chỉ có nghị định. Trong đổi mới khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, bảo vệ an ninh mạng, an toàn thông tin và đáp ứng yêu cầu thời kỳ phát triển như hiện nay, nên việc xây dựng luật là cấp thiết, nhanh chóng. Một số ý kiến cho rằng mô hình này đã áp dụng tại Châu Âu, Mỹ. Với Việt Nam, cần tham khảo kỹ lưỡng để chọn lọc phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp thu, chỉnh sửa và điều chỉnh kỹ nội dung này trước khi thông qua. Hồ sơ, tài liệu trình Quốc hội theo quy trình rút gọn để thông qua tại một kỳ họp, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/7.

N.R